Ιωάννης Σταμέλος: Το Φ του Φειδία και το Ω! του Ωραίου

Του Απόστολου Τζίφα

Ο Γιάννης Σταμέλος δε χρειάζεται συστάσεις. Κάθε νέο βιβλίο του παρουσιάζει ενδιαφέρον.

Το μυθιστόρημά του αυτό έχει ως βάση τα μαθηματικά που τόσο τίμησε και τιμά ο συγγραφέας ως εκπαιδευτικός με στοιχεία αυτοβιογραφικά. Ωστόσο, η σφαιρική διαχρονική γνώση του πολιτισμού είναι εκείνη που «δένει», κυριαρχεί και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Πρωτότυπος ο τίτλος. Το «Φ» του τίτλου αναφέρεται στον αμερικανό μαθηματικό Μαρκ Μπαρ από το πρώτο γράμμα του ονόματος του Φειδία.  Του σπουδαιότερου γλύπτη της αρχαιότητας. Το «Ω !» είναι επιφώνημα θαυμασμού για το ευάρεστο συναίσθημα που μας κατακλύζει για  κάτι πολύ ωραίο στην Τέχνη.

Η πλοκή , όπως εκτυλίσσεται, κινείται στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον. Η εκδρομή μιας παρέας στην Αρχαία Ολυμπία αναφέρεται με «ευφρόσυνο» τρόπο και χιούμορ στο Φ του Φειδία και στην «αυθόρμητη αντίδραση Ω!» του περιηγητή. Το Φ αντιπροσωπεύει χιλιάδες αντικείμενα , εικόνες και σχήματα στη Φύση και την Τέχνη. Το χαρακτηριστικό τους η «αναλογία» που συμβολίζεται με τον αριθμό αυτό. 

Ο συγγραφέας είναι βαθύς γνώστης όχι μόνο του αντικειμένου του που διδάσκει στην εκπαίδευση, αλλά και εμβριθής γνώστης της βασικής παιδαγωγικής αρχής   « μαθαίνω πώς να μαθαίνω». Η αυτοκατάργηση του δασκάλου και του γονιού βοηθούν ουσιαστικά τα παιδιά να μαθαίνουν σε βάθος (σελ.9).

Οι γρίφοι του παππού ως δασκάλου ακολουθεί  μία βασική παιδαγωγική αρχή : την αλληλοδιδακτική. Είναι γεγονός ότι η ενδυνάμωση της κριτικής σκέψης και ο εμπλουτισμός των γνώσεων έχει ως βάση «το ακόνισμα του μυαλού». Οι γρίφοι αποτελούν εργαλείο ανάδειξης της προσωπικότητας και των ικανοτήτων των παιδιών. Οι γρίφοι «απλώνονται» σε όλο το φάσμα της Τέχνης, του Πολιτισμού και των Γραμμάτων.

Οι αναστοχασμοί του συγγραφέα κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Τα γνωστικά επίπεδα  συνοδεύονται  από μία κριτική οπτική γωνία που αναδεικνύει το παρελθόν στο σήμερα. Η κριτική ματιά του αναδεικνύει την ικανότητά του να ερμηνεύει την Τέχνη και τον Πολιτισμό  με δημιουργικό τρόπο και να  προσεγγίζει την πραγματική αξία τους. Παράλληλα βοηθά το μελετητή και τον εκπαιδευόμενο να κατανοήσει τη διαχρονική τους αξία.

Το χιούμορ, ο αυτοσαρκασμός και  η λιτότητα στην έκφραση κυριαρχούν και κάνουν ευκολοδιάβαστο το μυθιστόρημα.

Ένα ενδεικτικό  χαρακτηριστικό το απόσπασμα: « Η αλαζονεία για τους αρχαίους αποτελούσε ύβρη…Ήταν παραβίαση ηθικής τάξης. Απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και της τάξης του κόσμου. Όχι σαν κάτι σημερινούς αλαζόνες δικούς μας που μοστράρουν την αμετροέπειά τους ανεξέλεγκτα και πολλές φορές χωρίς συνέπειες. Να χορταίνει ο κόσμος αλαζονεία και αυτοί να καμαρώνουν χωρίς καμία υποψία σοβαρής επίπτωσης. Αντίθετα μάλιστα γίνονται και πρότυπα για κάποιους απαίδευτους» (σελ107).

Αλήθεια – προσθέτουμε εμείς- οι σημερινοί δάσκαλοι με την ευρύτερη έννοια του όρου έχουν συναίσθηση του ρόλου τους; Αν ναι, το μυθιστόρημα αυτό έχει αξία για την παιδαγωγική του διάσταση και όχι μόνο.

 Περιμένουμε από τη πλειοψηφία των δασκάλων μία διαφορετική οπτική προσέγγιση του σχολείου, της παιδαγωγικής του διάστασης, των μεταρρυθμίσεων  και της πολιτικής. Αλήθεια, γιατί δεν απομονώνουν λόγου χάρη τις συνδικαλιστικές εκείνες φωνές που «επικροτούν» τα υποτιθέμενα «κοινωνικά δικαιώματα των τρομοκρατών»; Είναι καλό παράδειγμα η στάση τους στην υγειονομική κρίση σήμερα να διατυπώνουν την άποψη προς την κοινωνία που υποφέρει και κάνει προσπάθεια να σωθεί από την πανδημία «για την επιλογή του εμβολίου που θα κάνουν»;

Το βιβλίο εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις «ΟΣΕΛΟΤΟΣ». Εντυπωσιάζει η προσεγμένη έκδοσή του  και το εικονογραφικό του υλικό. Συμπληρωματικό της πολυδιάστατης γνώσης του πολιτισμού του συγγραφέα.