Η «Θεωρία περί Χάους» και ο κορωνοϊός

Του Πέτρου Μηλιαράκη*

 «H Θεωρία περί Χάους» επανέρχεται στις ημέρες μας λόγω της δραματικής και δραστικής επέλευσης-επέλασης ενός «καινοφανούς ιού»  για την παγκόσμια κοινότητα , του COVID-19. Ο καινοφανής δε αυτός ιός έχει συνταράξει τις κοινωνίες όπου Γης και έχει διαμορφώσει κλίμα ανασφάλειας σε πλανητικό επίπεδο σε ό,τι αφορά στη δημόσια υγεία και στην οικονομία.

Ενόψει της απόκρημνης αυτής  κατάστασης που έχει δημιουργηθεί, άξιο παρατήρησης είναι ότι η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα,  που ιδιαιτέρως από το 2010, αφορούσε μια «μη βιώσιμη φούσκα» κινδυνεύει να εκραγεί!.                      

Προς ένα «παγκόσμιο οικονομικό κραχ»;

Τούτων δοθέντων και λόγω της πανδημίας που ενέσκηψε , δημιουργήθηκε η νέα συνθήκη που αφορά αιφνίδια διαμόρφωση κινδύνου ενός «παγκόσμιου οικονομικού κραχ», που θα δοκιμαστεί όχι μόνο από άποψη οικονομικής επιστήμης, αλλά και από άποψη πολιτικής, αναλόγως του συστήματος διακυβέρνησης και της κρατούσας ιδεολογίας στα επιμέρους κράτη και στις επιμέρους κοινωνίες.

Μερικά κρίσιμα δεδομένα

Πριν αναφερθούμε περαιτέρω  στην κρίση της παρούσας συγκυρίας, πρέπει να επισημειώσουμε τα εξής:

Ακραίες κρίσεις αντιμετώπισε προσφάτως η παγκόσμια οικονομία, όπως ήταν εκείνη του 1973, όπου σε καθεστώς στασιμοπληθωρισμού, πλήγμα δέχθηκε το κόστος παραγωγής, και ως εκ τούτου υπήρξε πρόβλημα προσφοράς στο πλαίσιο της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας.

Αντιθέτως η κρίση του 2008 που συμπορευόταν με την ευρύτερη κρίση σωρευμένου χρέους (δημόσιου και ιδιωτικού), είχε ως συνέπεια να δεχθεί πλήγμα η ζήτηση λόγω κατάρρευσης των τραπεζών, με συνεπακόλουθο την αδυναμία δανειοδότησης ιδιωτών αλλά και κρατών.

Στον παρόντα χρόνο η «έλευση» του COVID-19, σε αντίθεση με τις προαναφερόμενες κρίσεις του 1973 και του 2008, πλήττει ταυτοχρόνως και την προσφορά και την ζήτηση. Ως εκ τούτου κατά τρόπο αδιστάκτως βέβαιον πλήττεται συνολικώς η αγορά, οπότε λόγω και της παγκοσμιοποίησης θα δοκιμαστούν οι αντοχές τόσο του μακροσυστήματος όσο και του ευρωσυστήματος. Ως προς το ευρωσύστημα δε, επισημειώνεται ότι ήδη η ευρωζώνη είναι εξασθενημένη, λόγω σωρευμένων χρεών  των κρατών-μελών και λόγω της μακρόχρονης ανένδοτης πολιτικής για δημοσιονομική πειθαρχία.

Με τούτα τα δεδομένα, γενικά σε επίπεδο μακροσυστήματος, το ΔΝΤ έχει υπολογίσει  ότι μια διεθνής ύφεση που θα αφορά στο 50% εκείνης του 2009, θα κοκκινίσει δάνεια ύψους 19 τρις δολαρίων. Το πρόβλημα δε, θα καταλάβει το σύνολο των τομέων της οικονομικής δραστηριότητας σε απροσδιόριστη έκταση, αρκεί να λάβουμε υπ όψιν τον ειδικότερο κλάδο που αφορά στον τουρισμό. Οι απώλειες στο τουριστικό εισόδημα από τον κορωναϊό μπορεί να ανέλθουν και στα 49 δις δολάρια εάν η κρίση διαρκέσει τόσο, όσο και εκείνη του SARS το 2003 σύμφωνα με ανάλυση του Oxford Economics. Ανάλογους υπολογισμούς έχει και το «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδίων και Τουρισμού» (WTTC), με βάση τη στατιστική της εμπειρίας των προηγούμενων κρίσεων του SARS και του H1N1.

Η «θεωρία περί Χάους»

Τούτων δοθέντων το «Δόγμα του Χάους» είναι παρόν. Υπ’ όψιν δε  ότι η
«Θεωρία περί Χάους» στηρίζεται στην εκδοχή ότι ο παραμικρός ατυχής χειρισμός(!) είναι δυνατόν να συμπαρασύρει στο απόλυτο χάος το σύνολο του συστήματος. Είναι η θεωρία του «πετάγματος της πεταλούδας» - «Butterfly effect».

Με βάση την εκδοχή αυτή:  μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων μπορεί να οδηγήσει σε μια εξέλιξη της ιστορίας του συστήματος δραματικά διαφορετική από εκείνη που θα ελάμβανε χώρα, εαν δεν είχε συμβεί η μεταβολή αυτή.

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).