Η «βία» και τα «στημένα»: Η ντροπή του ποδοσφαίρου

Του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*

Οι πρόσφατες εξελίξεις στο χώρο του ποδοσφαίρου που απαιτούν (και μάλιστα με έξωθεν οδηγίες), ρύθμιση αντιμετώπισης του φαινομένου της «βίας» και των «στημένων παιχνιδιών», καθιστούν όχι μόνο χρήσιμα αλλά και επικαιροποιημένα προς προβληματισμό, τα παρακάτω:

• ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ …

Είναι ιστορικώς βέβαιον, σε βάθος χρόνου, ότι οι κοινωνίες οργάνωναν μεταξύ τους αγώνες όπου οι εμπλεκόμενοι λάκτιζαν μια μπάλα (σφαίρα). Το αγώνισμα αυτό ήταν γνωστό στην Αρχαία Ελλάδα, στην Αυστραλία, στη Ρώμη αλλά και στην Κίνα.

Το ποδόσφαιρο όμως όπως σήμερα εννοείται και διεξάγεται σε αγωνιστικούς χώρους, επί τούτω και επί τούτο προορισμένους, έχει τις βάσεις του πριν από 170 περίπου χρόνια! Ωστόσο, έλαβε πιο οργανωμένο χαρακτήρα περί τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου «τυποποιήθηκαν» οι πρώτοι κανόνες και οργανώθηκαν Ομοσπονδίες ανά τις Ηπείρους, καθώς μάλιστα συστάθηκε και Παγκόσμια Ομοσπονδία. Ωστόσο, άξιο επισημείωσης είναι ότι το ποδόσφαιρο δημιουργήθηκε από τις ελίτ στην Αγγλία και μεταφέρθηκε αργότερα και στις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις της βρετανικής κοινωνίας. Όμως, η εντυπωσιακή εξάπλωση του ποδοσφαίρου οφείλεται κυρίως στους Άγγλους ναυτικούς, λόγω της Βρετανικής αυτοκρατορίας.

• ΟΙ «ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ»

Οι «βασικοί κανόνες» του ποδοσφαίρου αφορούν στους «Κανόνες του Κέμπριτζ», που καταρτίστηκαν για πρώτη φορά στην Πανεπιστημιούπολη του Κέμπριτζ το 1848. Είχαν δε μεγάλη επιρροή στην ανάπτυξη των επόμενων κανόνων του ποδοσφαίρου. Οι «Κανόνες του Κέμπριτζ» γράφτηκαν στο Τρίνιτι Κόλετζ (Trinity College) του Κέμπριτζ σε μια Συνεδρίαση στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τα σχολεία Ίτον (Eton College), Χάροου (Harrow School), Ράγκμπι (Rugby School), Γουίντσεστερ (Winchester College) και Σριούσμπερι (Shrewsbury School).

Υπ’ όψιν δε ότι από το 1862 και έκτοτε το ποδόσφαιρο εξελίχθηκε πρωτίστως με βάση την αγγλική παράδοση, με κύρια αναφορά στη δημιουργία της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Αγγλίας (The Football Association - The FA) το 1863.

• ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ»

Όπως έχει προεκτεθεί το ποδόσφαιρο έχει τη βάση του στην αγγλική παιδεία, πράγμα άγνωστο στο ευρύ κοινό. Όμως, από την παιδεία το ζήτημα πλέον, έχει όχι απλώς διολισθήσει, αλλά «εγκατασταθεί» στην οικονομία και μάλιστα σε επίπεδο εξυπηρέτησης μεγάλων συμφερόντων. Η «αλλαγή» αυτή άρχισε να πραγματοποιείται από τη δεκαετία του 1980, όταν οι μεγάλες πολυεθνικές αθλητικών ειδών (Nike, Adidas), οι βιομηχανικοί κολοσσοί (Matra) και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μπήκαν αποφασιστικά στην αγορά του αθλητισμού. Η είσοδος αυτή προσέλκυσε και μεγάλους χορηγούς (Coca Cola, Mastercard κ.ά) οι οποίοι αντιλήφθηκαν ότι μία νέα επικοινωνιακή πηγή τους προσέφερε τεράστιες δυνατότητες επέκτασης των οικονομικών τους δραστηριοτήτων. Σ’ αυτό προστέθηκε και ο «στοιχηματισμός» που αφορά πολλές φορές αιτία «στημένων παιχνιδιών».

• ΤΟ «ΟΠΑΔΙΚΟ ΦΡΟΝΗΜΑ»

Είναι κοινός τόπος ότι σε συνθήκες ομαλού πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού βίου το «οπαδικό φρόνημα» είναι αρκετό για να εξάπτει τα πνεύματα και να παρεμβαίνει στην οικονομική και πολιτική ζωή ως «ομάδα πίεσης». Πρόδηλο είναι δε ότι στις ημέρες μας υπάρχει μια κλιμακούμενη βία που εκδηλώνεται κυρίως με βωμολοχίες στους αγωνιστικούς χώρους, αλλά και με επεισόδια εντός και εκτός των αθλητικών χώρων.

Έτσι, όμως, ένας οπαδός μεταπίπτει στην κατάσταση ένας χούλιγκαν (hooligan). Η λέξη αυτή ερμηνευόμενη από την αγγλική γλώσσα αποδίδει τον όρο του «ταραξία», αλλά και του «αλήτη».

Το φαινόμενο αυτό της παρατηρούμενης βίας στους ποδοσφαιρικούς αγώνες είναι πρωτίστως αντικείμενο έρευνας συνδυασμού επιστημών και κυρίως της νομικής, της εγκληματολογίας, της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας. Και τούτο γιατί η αποπροσωποποίηση των σχέσεων, η κοινωνική αναλγησία, η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, ο ανταγωνισμός, και η αναγνώριση του ατομικού επιτεύγματος ως της μόνης αξίας, αφορούν μια βασική παράμετρο της παράνομης βίας που δυστυχώς πολλές φορές παρατηρείται εντός και εκτός των αγωνιστικών χώρων.

Με τούτα τα δεδομένα καθίσταται αναγκαία η παρέμβαση της Πολιτείας ως ρυθμιστικού παράγοντα του εννόμου αγαθού του αθλητισμού και ειδικότερα του ποδοσφαίρου.

Σε τελευταία ανάλυση, σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 9 του Συντάγματος, ο αθλητισμός ως ατομικό και κοινωνικό δικαίωμα «τελεί υπό την προστασία και την εποπτεία του κράτους».

ΣΥΝΕΠΩΣ: Η Πολιτεία ως οργανωμένη κρατική οντότητα καλείται να αναλάβει (έστω και με καθυστέρηση) τις ευθύνες της για την αντιμετώπιση αυτού του αλγεινού φαινομένου που κατά κοινή ομολογία είναι η ντροπή του ποδοσφαίρου, δηλαδή της «βίας» και των «στημένων παιχνιδιών».

Ως εκ τούτου τα αρμόδια κρατικά Όργανα καλούνται να διαμορφώσουν πλέγμα προνοιών και «ειδικών» κανόνων δικαίου για την αντιμετώπιση της «βιας» εντός και εκτός γηπέδων και των «στημένων παιχνιδιών» με ό,τι η κρατική παρέμβαση (θα) συνεπάγεται.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

«σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 9 του Συντάγματος, ο αθλητισμός ως ατομικό και κοινωνικό δικαίωμα “τελεί υπό την προστασία και την εποπτεία του κράτους”»

------------------------------------------------

*Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).