Γενετική Επανάσταση: Οφέλη και κίνδυνοι

Tου Δημήτρη Κ. Σαρρή

     Οι επιστημονικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο προέκυψαν στην προσπάθεια του ανθρώπου να δαμάσει τη φύση και να τη θέσει στην υπηρεσία του.

     Τα επιστημονικά αυτά όμως επιτεύγματα υπηρέτησαν την ανθρωπότητα αλλά και πολλές φορές απέβησαν σε βάρος του ανθρώπου αλλά και των κοινωνιών.

     Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανακάλυψη της ατομικής ενέργειας, η οποία είναι μεν μια χρήσιμη ενεργειακή πηγή, ωφέλιμη για παραγωγικούς και ιατρικούς σκοπούς, αλλά η χρήση της στο Ναγκασάκι και στη Χιροσίμα έχει ανεξίτηλα σημαδέψει την ανθρωπότητα.

     Η εφαρμογή άλλωστε των επιστημονικών επιτευγμάτων του ερευνητή - εφευρέτη, εξαρτάται κύρια από τα μεγαλοσυμφέροντα των ισχυρών της γης ή και ακόμα  από κάποιους παρανοϊκούς εγκεφάλους,  που ελέγχουν για κάποιο διάστημα τις τύχες των λαών τους.

     Τα τελευταία ιδιαίτερα χρόνια στον τομέα των επιστημονικών εξελίξεων σημαίνουσα θέση έχουν τα όσα θαυμαστά συντελούνται στον τομέα της βιοϊατρικής και της βιοτεχνολογίας που δικαιολογημένα χαρακτηρίζονται με τον όρο Γενετική Επανάσταση.

     Πρωτάκουστες έννοιες και νέοι όροι που προέρχονται κυρίως από τα γνωστικά πεδία της βιολογίας και της ιατρικής εμπλέκονται στην καθημερινή μας ζωή και χωρίς να γνωρίζουμε το τι πραγματικά σημαίνουν, ενστικτωδώς,  όμως   αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι το εκπληκτικό γεννιέται.

     Οι σύγχρονες τεχνικές ανάπτυξαν με αλματώδη τρόπο τη Γενετική   με την απομόνωση του γενετικού υλικού, με την αποκρυπτογράφηση των γενετικών πληροφοριών, με την κλωνοποίηση, με την εμφύτευση  γενετικού υλικού κλπ.

     Ηθικές αντιλήψεις για χρόνια ριζωμένες στο κοινωνικό σώμα, θρησκευτικές δοξασίες ανατρέπονται  "εν ριπεί οφθαλμού".

     Πίσω από αυτές τις εξελίξεις κρύβεται άραγε το μεγαλείο του ανθρώπινου μυαλού και η "θεοποίηση" του ανθρώπου ή αποτελεί  την αρχή του τέλους του;

     Τι προοιωνίζει άραγε για όλους μας η Γενετική Επανάσταση;

     Πόσο πρέπει να χαιρόμαστε για τα επιτεύγματά της και πόσο πρέπει να φοβόμαστε από αυτά;

     Το DNA ως απομονωμένο γενετικό υλικό με το σπάσιμο του μυστικού του "κώδικα" μας έδωσε τη δυνατότητα ανάγνωσής του, μας εισήγαγε στον άγνωστο κόσμο των γενετικών πληροφοριών και έδωσε τη δυνατότητα δημιουργίας χιλιάδων πανομοιότυπων κλωνοποιημένων οργανισμών σε φυτά και σε ζώα.

     Οι αλματώδεις αυτές εξελίξεις της βιολογίας ανέτρεψαν τον τρόπο σκέψης και δράσης των ανθρώπων και συγκλόνισε τις μέχρι σήμερα δεοντολογικά αποδεκτές κοινωνικές, οικονομικές, νομικές και ηθικές αξίες.

     Η Γενετική Επανάσταση έχει σίγουρα και την θετική και την αρνητική της όψη.  Επιθυμητό είναι να θέσουμε στην διάθεση του ανθρώπου και της κοινωνίας τις θετικές πράγματι εφαρμογές αυτών των επιτευγμάτων, όπως είναι:

Α. ΠΡΟΓΕΝΝΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

     Η Γενετική Επανάσταση μπορεί να συμβάλει :

-Στην προγεννετική διάγνωση κληρονομικών ασθενειών με την μελέτη δεκάδων εκατοντάδων γονιδίων που ευθύνονται για τη δημιουργία διαφόρων σοβαρών νοσημάτων

-Στην μεταγεννετική διάγνωση κληρονομικών ασθενειών

-Στην Γενετική Θεραπεία, δηλαδή στην εισαγωγή φυσιολογικών γονιδίων στους ασθενείς για τη θεραπεία πολλών νοσημάτων

-Στον προκαθορισμό του φύλου του εμβρύου

-Στην πιστοποίηση  της ταυτότητας ενός ανθρώπου, με τη μέθοδο του DNA, που επιλύει ανεξιχνίαστες υποθέσεις  ιατροδικαστικού χαρακτήρα.

-Στην παραγωγή σπάνιων εμβολίων και φαρμάκων.

Β. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΕΝΕΤΙΚΩΣ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΚΑΙ ΖΩΩΝ.

     Συχνά πληροφορούμαστε, από τα ΜΜΕ για την παραγωγή διαγονιδιακής τομάτας, σόγιας, αραβόσιτου ή άλλων ποικιλιών φυτικών ειδών.

     Αυτό σημαίνει πως η Γενετική Επανάσταση στα φυτά, συνέβαλε στην παραγωγή ποιοτικά βελτιωμένων προϊόντων, ανθεκτικών στις διάφορες ιώσεις, στις φυτασθένειες, τα έντομα, τη ξηρασία, τον παγετό κλπ.

     Με τη δημιουργία λοιπόν ανθεκτικών ποικιλιών, αποφεύγονται οι επικίνδυνοι για τη δημόσια υγεία ψεκασμοί με τοξικά φυτοφάρμακα και μειώνονται σημαντικά οι οικονομικές ζημίες των καλλιεργητών.

     Υπάρχει πάντα βέβαια ο κίνδυνος, τώρα στην αρχή της εφαρμογής της επιστημονικής αυτής μεθόδου, διατάραξης της βιολογικής ισορροπίας της φύσης με όλες τις αυτονόητες δυσμενείς συνέπειες.

     Ανάλογες εφαρμογές της γενετικής μετάλλαξης γίνονται και στα ζώα, με επιλογή των γονιδίων που απαιτούνται για τη μετάλλαξη του γενετικού υλικού, με την οποία έχουν επιτευχθεί θαυμαστά αποτελέσματα με την παραγωγή διαγενετικών ψαριών, αυξητικών ορμονών στην γαλακτοπαραγωγή των αγελάδων, πρωτεϊνών ανθρωπίνου γάλακτος στο αγελαδινό γάλα κ.α.

Γ. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΚΛΩΝΙΣΜΟ

     Ενώ η κλωνική  αναπαραγωγή στα φυτά και στα ζώα έχει γίνει κοινωνικά αποδεκτή χωρίς να υπάρχει κανένας δεοντολογικός και ηθικός προβληματισμός η πιθανή κλωνική αναπαραγωγή ανθρώπων έχει προκαλέσει ποικίλες συζητήσεις και πολλές αντιδράσεις.

      Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ΚΛΙΝΤΟΝ με Νόμο ,το 1999,απαγόρευσε για 5 χρόνια τις  έρευνες  για την κλωνοποίηση του ανθρώπου στην Αμερική.

Με την κλωνοποίηση του ανθρώπου θα μπορούσε:

-Να γίνει παραγωγή χιλιάδων όμοιων ανθρώπων.

-Να γεννηθούν άνθρωποι με προκαθορισμένα γενετικά χαρακτηριστικά.

-Να γεννηθούν παιδιά χωρίς τη φυσιολογική " συμμετοχή " του άντρα σε αυτό κλπ.

     Γεννιούνται έτσι μεγάλα ηθικά ερωτήματα που δεν επιδέχονται εύκολες απαντήσεις :

-Ποιος μπορεί και για ποιο λόγο να υπεισέλθει στις διαδικασίες αναπαραγωγής του ανθρώπινου είδους δημιουργώντας κλωνανθρώπους, καταργώντας τη φυσιολογική μέθοδο γονιμοποίησης  του ανθρώπου καθώς και τη μοναδικότητά του πάνω στη γη που τον χαρακτηρίζει;

-Έστω και αν " αναπαραχθούν από την τέφρα τους " οι " σοφοί " της γης, ποιος εγγυάται ότι θα συμβάλλουν στη δημιουργία ευτυχισμένων κοινωνιών;

     Για τη διασφάλιση πάντως της καλύτερης αξιοποίησης των προόδων της βιοτεχνολογίας στον τομέα των τροφίμων, υπάρχουν 2 σαφείς Οδηγίες του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (90/219 & 90/220 ) για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και των καταναλωτών.

Και οι δύο αυτές Οδηγίες έχουν ενταχθεί στην Εθνική μας Νομοθεσία, ούτως ώστε και στη χώρα μας να υπάρχουν οι μηχανισμοί με τους οποίους θα αποφευχθεί ο κίνδυνος πρόκλησης βλαβών στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον.

     Είναι γεγονός ότι έξι γιγαντιαίες πολυεθνικές εταιρείες χημικών, με επικεφαλής την Αμερικανική " MΟΝΣΑΝΤΟ " προωθούν με συνεχώς αυξανόμενη ένταση τη μαζική παραγωγή βιολογικά μεταλλαγμένων φυτών και ζώων, με κύριο στόχο την επίτευξη αυτού  που ήταν το ζητούμενο για εκατοντάδες χρόνια στη γεωργία :

     Να παραχθούν αγροτοκτηνοτροφικά  προϊόντα με μικρότερο κόστος, ανθεκτικότερα στα στοιχεία της φύσης και σε μεγαλύτερες ποσότητες.

     Όταν δε η γεωργία αποτελεί  το 65% της Παγκόσμιας Οικονομίας γίνεται πλέον πασιφανές ότι λίγες πολυεθνικές επιχειρήσεις, στο βωμό των υπερκερδών τους, προωθούν μεταλλαγμένα προϊόντα στην παγκόσμια αγορά χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς :

-Ποιες είναι οι  αλλεργικές επιπτώσεις τους στον ανθρώπινο οργανισμό ;

-Ποια είναι η συμβολή τους στην ανάπτυξη ανθεκτικών βακτηριδίων στα αντιβιοτικά φάρμακα;

-Ποιες είναι οι ενδεχόμενες άλλες επικίνδυνες επιπτώσεις των μεταλλαγμένων αυτών προϊόντων στους ανθρώπους;

     Πρέπει λοιπόν να προβληματιστούμε πάνω στο θέμα αυτό και με αποφασιστικότητα να παρέμβουμε κοινωνικά και πολιτικά, θεσπίζοντας τους κανόνες προστασίας των καταναλωτών.

     Κανείς δεν μπορεί να μην χαιρετίσει την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας και να μην δεχθεί την  αξιοποίηση των ποικίλων θετικών αποτελεσμάτων της  βιοτεχνολογίας και της Γενετικής Επανάστασης.

     Δεν μπορούμε όμως παράλληλα να μην διατηρούμε τις επιφυλάξεις μας πάνω στην εφαρμογή των επαναστατικών αυτών μεθόδων που επιφυλάσσουν δυσάρεστες εκπλήξεις και που δοκιμάζουν τις δοσμένες ηθικές, κοινωνικές και πολιτικές αξίες.

     Η «συντηρητική» μας αυτή θέση δεν αποτελεί άρνηση του παλαιού να δεχθεί τον ερχομό του καινούργιου, αλλά μια δικλείδα ασφαλείας ότι η πρόοδος αυτής της επιστήμης θα είναι προς όφελος και όχι προς ζημίαν της ανθρώπινης κοινωνίας.

     Πρέπει να υπάρξει πλατιά ενημέρωση  όλων των πολιτών ώστε συνειδητά να διεκδικήσουν :

     Την αξιοποίηση των θετικών αποτελεσμάτων,  για τον άνθρωπο και την κοινωνία,  της Γενετικής Επανάστασης.

     Την αποφυγή των εφαρμογών εκείνων που θα αποφέρουν δυσάρεστες εκπλήξεις για το ανθρώπινο γένος.

     Απαιτείται δε η θεσμοθετημένη λειτουργία της  Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής,  στην οποία πρέπει να  συμμετέχουν όχι μόνο ειδικοί επιστήμονες με γνώσεις βιοτεχνολογίας, βιοϊατρικής  κλπ. αλλά και φιλόσοφοι, θεολόγοι και άλλοι διανοητές, που θα έχουν την ευθύνη να εισηγούνται στην Ελληνική πολιτεία τους κανόνες αποδοχής ή μη,  των νέων επαναστατικών κατακτήσεων, που θα αφορούν στο ανθρώπινο γένος.