ΒΟΑΚ και παράκαμψη πόλης Ηρακλείου

Τι καταλαβαίνουμε.  

Τι δεν μάθαμε από τις απαντήσεις του Υπουργείου Υποδομών.                     

Τι πρέπει να κάνουμε. 

 

Του Γιώργου Ε. Αλεξάκη*

 

Πριν από λίγο καιρό το Υπουργείο Υποδομών δημοσιοποίησε την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την μελλοντική διαμόρφωση των υφιστάμενων τμημάτων - παράκαμψης των πόλεων της Κρήτης : Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο στα πλαίσια της νέας μελέτης για τον ΒΟΑΚ. 

Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης στα πλαίσια της Γνωμοδότησης του, αποφάσισε «να επιστρέψει την μελέτη» προκειμένου αυτή να λάβει υπόψη τις σημαντικές παρατηρήσεις και προτάσεις που διατύπωσε το ίδιο αλλά και άλλοι φορείς της Κρήτης.

Την προηγούμενη εβδομάδα ο αρμόδιος Υφυπουργός διένειμε μια Τεχνική Έκθεση σχολιασμού και απαντήσεων των παρατηρήσεων και προτάσεων που είχαν υποβληθεί. Καταρχήν η «απάντηση στα αιτήματα» είναι θετικό γεγονός στα πλαίσια της Δημόσιας Διαβούλευσης που απαιτείται για τα μεγάλα έργα ιδιαίτερα δε, για το πιο σημαντικό έργο της Κρήτης που είναι ο ΒΟΑΚ.

Η παράκαμψη των πόλεων από το (νέο) αυτοκινητόδρομο είναι όντως ένα δύσκολο θέμα καθώς η χάραξη πρέπει να είναι τόσο κοντά στην πόλη για να την ‘εξυπηρετεί’ αλλά και τόσο μακριά για να μην την ‘ενοχλεί’. Για παράδειγμα η ευρεία παράκαμψη της πόλης του ΒΟΑΚ από τα Λινοπεράμματα μέχρι τις Γούβες, μήκους 26 χλμ περίπου, εκ των πραγμάτων διαιρεί ή διχοτομεί την πόλη και την ευρύτερη περιοχή, σε βόρειο και νότιο τμήμα. 

Η ερμηνεία της σημερινής κατάστασης είναι ότι όταν σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε η παράκαμψη της πόλης του Ηρακλείου την δεκαετία του ‘70 ο πληθυσμός ήταν 70.000 κατ. μόνο, ενώ σήμερα υπερβαίνει τις 200.000 κατοίκους, αντίστοιχα και η έκταση της πόλης. Αν τότε είχε σχεδιαστεί σωστά (με ορίζοντα και προοπτική) σήμερα θα ήταν καλύτερη η κατάσταση !

Άρα οι επιλογές σήμερα περιορίζονται υποχρεωτικά στην κατεύθυνση της «βελτιστοποίησης» και συγκεκριμένα σε δυο κατευθύνσεις : 

(1) τη βελτίωση των 10 κόμβων εισόδου - εξόδου στον ΒΟΑΚ που εκ των πραγμάτων λειτουργεί ως «αστική λεωφόρος ανατολής - δύσης» για την πόλη του Ηρακλείου, 

(2) την άμβλυνση της διαίρεσης – διακοπής της πόλης από το ΒΟΑΚ και της εδαφικής συνέχειας της πάνω από το ΒΟΑΚ με στόχους την καλύτερη κυκλοφοριακή διαχείριση (με άνω και κάτω διαβάσεις) και την περιβαλλοντική και πολεοδομική αναβάθμιση με τη δημιουργία νέων δημόσιων - κοινόχρηστων χώρων.

 

Στην 1η κατεύθυνση : της βελτίωσης των Κόμβων, είναι σχεδόν θετικές οι απαντήσεις από το Υπουργείο, στα αιτήματα που είχαν υποβληθεί, πιο συγκεκριμένα : 

• (α) Γίνονται αποδεκτές οι τεχνικές προτάσεις στους περισσότερους από τους 10 κόμβους περιμετρικά του Ηρακλείου, όπως : 

1. Γίνεται αποδεκτή η ύπαρξη ενός υποτυπώδους κόμβου στην Φοινικιά (παρά τα τεχνικά προβλήματα και τους φυσικούς περιορισμούς).
2. Γίνεται αποδεκτή η μετατροπή του υφιστάμενου κόμβου του αεροδρομίου - Ν. Καζαντζάκης έτσι ώστε μέσω αυτού να συνδέεται και η Βιομηχανική Περιοχή Ηρακλείου. 
3. Γίνεται αποδεκτή η πρόταση για τούνελ – σήραγγα στο Κακό Όρος

 

• (β) είναι θετικό ότι υπάρχει η πρόβλεψη ότι μετά την κατασκευή του δρόμου θα γίνουν μετρήσεις ηχορύπανσης και όπου χρειάζεται θα ληφθούν επιπλέον μέτρα αντιθορυβικής προστασίας.

Στον αντίποδα όμως, δεν δίνονται πραγματικές λύσεις στις παρατηρήσεις που είχαν γίνει για την δημιουργία του αναγκαίου παράπλευρου οδικού δικτύου ως και τον κόμβο Γαζίου, για σύνδεση του νέου κόμβου για το ΙΤΕ & ΠΑΓΝΗ, με την προς βορά εφαπτόμενη πολεοδομούμενη περιοχή του Μεγάλου Λάκκου και για τον κόμβο Μεσσαράς. Και βεβαίως όχι μόνο δεν δίνεται κάποια λύση, αλλά μεταφέρεται με προσθήκη νέου όρου στην ΜΠΕ, στην Περιφέρεια Κρήτης, η ανάγκη όποιων επεμβάσεων απαιτηθούν για την λειτουργία των ρεμάτων-ποταμών στην εφαπτόμενη στον ΒΟΑΚ περιοχή.  

Στην 2η κατεύθυνση : της βελτίωσης δηλαδή την υπογειοποίηση του ΒΟΑΚ με την κατασκευή τεχνικών έργων ‘άνω διαβάσεων’ τύπου εκτεταμένων γεφυρών (στέγαστρα ή cut & covery) που ενώνουν την πόλη άνω και από κάτω θα διέρχεται ο ΒΟΑΚ, η απάντηση του Υπουργείου είναι αμφίσημη : ναι μεν υπάρχουν τεχνικά προβλήματα αλλά δύναται να υλοποιηθούν σε 4 από τις 6 προτεινόμενες θέσεις, άλλα τελικά όχι. 

Η υλοποίηση των προτάσεων αυτών θα έκανε πιο λειτουργική την πόλη, θα βελτίωνε την κυκλοφορία της πόλης με εναλλακτικές διαδρομές θα ελευθέρωνε χώρο που θα μπορούσε να αποδοθεί σε νέους δημόσιους χώρους : πλατείες, πάρκα, παιδικές χαρές, χώρους στάθμευσης, κλπ.  

Οι 6 προτεινόμενες θέσεις – διαστήματα έχουν συνολικό μήκος 2,15 χλμ και δημιουργούν νέα επιφάνεια 130 στρεμμάτων (ελεύθερης γης ! που τόσο έχουμε ανάγκη ως πόλη). Ουσιαστικά με πρόσχημα τεχνικές δυσκολίες (που όμως είναι διαχειρίσιμες τεχνικά) απορρίπτονται οι προτάσεις αυτές – υπογειοποίησης του ΒΟΑΚ (λόγω κόστους).

Τι καταλαβαίνουμε λοιπόν : 

• Η Δημόσια Διαβούλευση φέρνει θετικά αποτελέσματα. 
• Η διεκδίκηση εκ μέρους του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης και των υπόλοιπων φορέων (Δήμων, Επιμελητηρίων κ.α.) με τεχνικά και κοινωνικά επιχειρήματα δικαιώνεται. 
• Η γνώση των τοπικών συνθηκών είναι αναντικατάστατη διάσταση του Σχεδιασμού.
• Συσσωρευμένα προβλήματα 50 ετών (από τη δεκαετία του ’70 που έγινε η χάραξη του ΒΟΑΚ μέχρι σήμερα) δεν μπορούν να επιλυθούν με μια μόνο κίνηση – με ένα μόνο έργο. 
• Όταν υπάρχει πολιτική βούληση τα τεχνικά προβλήματα επιλύονται (πχ ο κόμβος της Φοινικιάς) και όταν δεν υπάρχει πολιτική βούληση τα τεχνικά προβλήματα γίνονται η πρόφαση (πχ η υπογειοποίηση του ΒΟΑΚ). 
• Η παρούσα Μελέτη του ΒΟΑΚ για την Παράκαμψη της πόλης Ηρακλείου δεν μπορεί να αντιμετωπίσει – επιλύσει όλα τα κυκλοφοριακά προβλήματα της πόλης, κυρίως της πόλης του Ηρακλείου.
• Αντιθέτως ο Δήμος Ηρακλείου δεν διαθέτει επικαιροποιημένη Κυκλοφοριακή Μελέτη, με βάση την οποία θα τεκμηρίωνε συγκεκριμένες προτάσεις (πχ υπογειοποίηση ΒΟΑΚ σε συγκεκριμένες θέσεις για αποδεδειγμένη διευκόλυνση της κυκλοφορίας).   

Τι δεν μάθαμε : 

• Ποιο είναι το συνολικό κόστος του ΒΟΑΚ ; υπάρχει διασφαλισμένη χρηματοδότηση ;
• Ποιο είναι το κόστος ΒΟΑΚ για τις παρακάμψεις των πόλεων ;
• Σε τι ύψος θα ανέλθει το κόστος των επεμβάσεων που θα κληθούν να ξοδέψουν η Περιφέρεια και οι ΟΤΑ, έτσι ώστε να εντάξουν τον ΒΟΑΚ στο δικό τους σύστημα μεταφορών και να πετύχουν λειτουργικότητα στις μετακινήσεις τους των πολιτών τους, αλλά και να αποκαταστήσουν την λειτουργία των ρεμάτων στις περιοχές επέμβασης.

Τι πρέπει να κάνουμε : 

• Οι Δήμος Ηρακλείου και Μαλεβιζίου και Χερσονήσου πρέπει να εκπονήσουν κατεπειγόντως Νέες Κυκλοφοριακές Μελέτες για όλες  τις περιοχές νότια και βόρεια του ΒΟΑΚ και για τους κόμβους και με βάση τα συμπεράσματα αυτών των Μελετών να διεκδικήσουν (συνεπικουρούμενοι από τους φορείς : Περιφέρεια Κρήτης, Τεχνικό Επιμελητήριο κλπ) την υιοθέτηση των απαραίτητων έργων στο επόμενο διάστημα καθώς θα ωριμάζει μελετητικά το έργο του ΒΟΑΚ. Προλαβαίνουν.

 

• Πρέπει να διεκδικήσουμε την μεταφορά της  αρμοδιότητας για την επίβλεψη της κατασκευής και τη λειτουργία του ΒΟΑΚ στον  Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης. Δεν είναι δυνατόν αυτοί οι έλεγχοι να γίνονται εξ αποστάσεως και χωρίς την γνώση των τοπικών συνθηκών ! 

 

• Να δημιουργήσουμε μια Διεπιστημονική Υπηρεσιακή Ομάδα εντός του Δημόσιου Τομέα (πχ στην Περιφέρεια Κρήτης),  για τα μεγάλα και σπουδαία αναπτυξιακά θέματα, όπως ο ΒΟΑΚ, με συμμετοχή πολλών Μηχανικών με ειδικότητες Συγκοινωνιολόγου, Κυκλοφοριακής Τεχνικής, Χωροταξίας, Περιβαλλοντολόγου, Υδραυλικών, Πολεοδομίας και Οικονομολόγων Ανάπτυξης και άλλων επιστημόνων.

 

 

*Πολιτικού Μηχανικού και Περιφερειακού Συμβούλου Κρήτης