Σχολικός αθλητισμός: Πώς τα σπορ ενισχύουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών

Στα οφέλη του αθλητισμού για τα παιδιά έχω αναφερθεί σε παλαιότερο άρθρο μου. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό, είναι η συμβολή της άθλησης στην ανάπτυξη θετικής αυτοεικόνας, που χτίζεται κατά την παιδική ηλικία. 

Ο ψυχολόγος Jean Piaget υποστήριζε ότι τα θεμέλια της αυτοεκτίμησης χτίζονται μεταξύ των ηλικιών από 6 έως 11 ετών, όπου συνήθως τα παιδιά είναι πιθανό να εγγραφούν σε αθλήματα. 

Σύμφωνα με την επιστήμη της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς, στην οποία έχω εξειδικευτεί, η αυτοεκτίμηση, η συμπεριφορά και οι πεποιθήσεις είναι προϊόν μάθησης μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Συνεπώς, τα παιδιά χτίζουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους μέσα από την αλληλεπίδραση που έχουν με τους γονείς, τους προπονητές και τους συμπαίκτες τους.

Η αυτοεκτίμηση καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το πόσο ικανός αισθάνεται ο άνθρωπος. Σύμφωνα με έρευνες, με τον αθλητισμό τα παιδιά μπορούν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους, χτίζοντας έναν πιο δυνατό χαρακτήρα, ενώ παράλληλα αποκτούν θετική εικόνα του σώματός τους, καθώς και των δεξιοτήτων που αναπτύσσουν. 

Με την θετική ενίσχυση (αναγνώριση, προσοχή, αποδοχή, ενδιαφέρον, επιβράβευση και θετική ανατροφοδότηση) που λαμβάνει το παιδί μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον -συγκεκριμένα, την συμμετοχή του στον αθλητισμό- μπορεί να ωφεληθεί. 

Αντίστοιχα, εάν το παιδί, εξαιτίας της αυστηρής κριτικής, νιώθει ότι το σώμα του είναι ανεπαρκές ως προς τις προσδοκίες του αθλήματος στο οποίο επιδίδεται, είναι πιο πιθανό να αναπτύξει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σύμφωνα με έρευνες, ένας από τους λόγους που ορισμένα παιδιά αποφεύγουν την συμμέτοχη σε αθλητικές δραστηριότητες, είναι ότι φοβούνται την αποτυχία. 

Άλλωστε, ο φόβος ικανοτήτων ενδεχομένως να συνοδεύει το παιδί και στην ενήλικη ζωή. Γι’ αυτό το λόγο, το άθλημα που θα επιλέξει να εγγράψει ο γονιός το παιδί του θα πρέπει να είναι ανάλογο με τις ικανότητές του, διότι διαφορετικά θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, δημιουργώντας του ανασφάλεια.

Πλήθος από έρευνες υποστηρίζουν την θετική συσχέτιση μεταξύ αθλητικής συμμετοχής και αυτοεκτίμησης, κυρίως στην εφηβεία. Ο Dr Booker θεωρεί ότι η συμμετοχή στον αθλητισμό επηρεάζει θετικά την αυτοεικόνα, διότι βελτιώνει τις σωματικές ικανότητες και την σωματική εμφάνιση. Η αποδοχή από συνομηλίκους στην περίοδο της εφηβείας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον προσδιορισμό της σχέσης μεταξύ της συμμετοχής στον αθλητισμό και της αυτοεκτίμησης, καθώς συμβάλλει στην κοινωνική αποδοχή, υποστηρίζουν οι καθηγητές Taylor και Turek.

• Πετυχαίνοντας τους στόχους που θέτει το παιδί, και ξεπερνώντας τυχόν εμπόδια, όπως οι τραυματισμοί, αισθάνεται πιο ικανό.

• Ο Dr Talbot θεωρεί ότι η συμμετοχή στον αθλητισμό βοηθάει τα παιδιά να αναπτύξουν σεβασμό στο σώμα τους, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αυτοεκτίμησή τους.

Η υποκειμενική συναισθηματική εκτίμηση που έχει ο άνθρωπος για τον εαυτό του αντανακλά τις πεποιθήσεις του σχετικά με την προσωπική του αξία.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση προσπαθούν περισσότερο να βελτιωθούν, καθώς προσαρμοζόμουν τις συμπεριφορές τους ανάλογα. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να οι γονείς των νεαρών αθλητών να επιβεβαιώνουν και να ενισχύουν τις προσπάθειές τους -π.χ. λέγοντας τακτικά «μπράβο που προσπαθείς».

Οι γονείς, οι προπονητές και οι παιδαγωγοί είναι, από πολλές απόψεις, υπεύθυνοι για την καλλιέργεια της θετικής αυτοεκτίμησης του νεαρού αθλητή, είτε εντός είτε εκτός σχολείου.

Πώς να βοηθήσετε το παιδί να αποκτήσει αυτοπεποίθηση μέσα από τα σπορ:

• Για να νικήσει τον φόβο της αποτυχίας, επιτρέψτε του να κάνει λάθη και να μάθει από αυτά
• Καλλιεργήστε την πίστη στις ικανότητές του
• Αποφύγετε τις συγκρίσεις
• Υποστηρίξτε το, ανεξάρτητα από το αν εκτελεί άριστα το άθλημα
• Βοηθήστε το να βελτιωθεί
• Καλλιεργήστε την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ικανότητές του 
• Βοηθήστε το να εστιάζει στην αξία του αθλητικού ιδεώδους και στο ίδιο το παιχνίδι, όχι στη νίκη.

Ο εσωτερικός αυτοσεβασμός του αθλητή και η αναγνώριση των προσωπικών του ικανοτήτων είναι αυτό που χτίζει την αυτοεκτίμησή του.

Η δυσμενής ή ευνοϊκή στάση απέναντι στον εαυτό μας καθορίζεται από την αυτοεκτίμηση, η οποία ορίστηκε από τον Maslow ως μία από τις εγγενείς ανάγκες των ανθρώπων. Γι’ αυτό και, σύμφωνα με μελέτες, η συμμετοχή του παιδιού στον αθλητισμό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο κατά την περίοδο της εφηβείας και αργότερα στην ενήλικη ζωή, καθώς επιδρά θετικά στην ποιότητα ικανοποίησης που αντλεί από την ζωή του και το βοηθάει να ξεπερνάει τις αντιξοότητες που θα αντιμετωπίσει ως ενήλικας.

«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευθύνη και προνόμιο στην ζωή, από την ανατροφή της επόμενης γενιάς» -Everett Koop
- Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. [email protected]

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.