Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα - Η φύση και η πρόληψη τους

Του ** Επιτροπάκη Γεώργιου, Ειδικού Ιατρού, Δερματολόγου - Αφροδισιολόγου

Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόµενα Νοσήµατα (ΣΜΝ)  (ή Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις  ή αφροδίσια νοσήματα)  αποτελούν οµάδα λοιµώξεων που οφείλονται σε διάφορους µικροοργανισµούς που µεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της ανθρώπινης σεξουαλικής επαφής, συμπεριλαμβανομένων του κολπικού σεξ, του στοματικού σεξ και του πρωκτικού σεξ.
  Μερικά ΣΜΝ μπορούν να μεταδίδονται και μέσω της χρήσης βελονών μετά τη χρήση τους από ένα μολυσμένο άτομο, καθώς και μέσω της γέννας ή του θηλασμού. 
   Τα ΣΜΝ απαντώνται σε όλο τον κόσµο αλλά εµφανίζονται πιο συχνά σε χώρες µε χαµηλό υγειονοµικό επίπεδο. Από τα ΣΜΝ, κάποια µπορεί να αποτελέσουν σηµαντικό κίνδυνο για τη ζωή αφού δε θεραπεύονται (π.χ. HIV λοίµωξη/AIDS, ηπατίτιδα Β,C), άλλα είναι θεραπεύσιµα, αλλά είναι εξαιρετικά µεταδοτικά (π.χ. σύφιλη, γονόρροια) και άλλα µπορεί να προκαλέσουν µόνιµες επιπλοκές (π.χ. έρπης, χλαµύδια).
Τα  Σεξουαλικώς  Μεταδιδόμενα  Νοσήματα  αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για τη δημόσια υγεία. Τα  συνηθέστερα νοσήματα που μεταδίδονται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη σύφιλη, τη γονόρροια, τις  χλαμυδιακές λοιμώξεις,  τον έρπητα των γεννητικών οργάνων, τη βακτηριακή κόλπωση, τις λοιμώξεις από τριχομονάδες, τις λοιμώξεις από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων(HPV-Κονδυλώματα), τις ηπατίτιδες(B,C) και την ιδιαίτερα σημαντική HIV(AIDS) λοίμωξη.

 1)HIV(AIDS)
Αν και το AIDS δεν είναι το συχνότερο ΣΜΝ είναι σίγουρα το πιο σοβαρό. Το ανοσοποιητικό αποδυναμώνεται σταδιακά και καταλήγει να μην μπορεί να αντισταθεί σε κανέναν παθογόνο μικροοργανισμό. Ένας σημαντικός παράγοντας στη μετάδοση του HIV είναι η ύπαρξη άλλων ΣΜΝ. Τα άτομα που πάσχουν ήδη από κάποιο άλλο νόσημα έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από τον HIV. Τα ΣΜΝ που προκαλούν πληγές και εκδορές παρέχουν μια «δίοδο» απ’ όπου μπορεί να εισχωρήσει ευκολότερα ο HIV.
HIV (Human Immunodeficiency Virus – Ιός Ανοσοανεπάρκειας του Ανθρώπου) είναι ο ιός που προκαλεί το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome – AIDS). Δρα καταστρέφοντας κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα CD4+ T λεμφοκύτταρα, τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού από λοιμώξεις και άλλα νοσήματα. Ο όρος AIDS αναφέρεται στο τελευταίο στάδιο της HIV λοίμωξης, κατά το οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε το HIV οροθετικό άτομο είναι επιρρεπές σε διάφορα νοσήματα και συγκεκριμένους τύπους καρκίνου.

 2)Ηπατίτιδες(B,C)
Από τα τρία διαφορετικά στελέχη του ιού της ηπατίτιδας (Α, Β και C), μόνο η ηπατίτιδα Β και η ηπατίτιδα C θεωρούνται ΣΜΝ. Ο προληπτικός εμβολιασμός στα παιδιά μπορεί να περιορίσει σημαντικά τις λοιμώξεις. Η ηπατίτιδα C μεταδίδεται συχνά από τη χρήση μολυσμένης βελόνας, ενώ η ηπατίτιδα Β μεταδίδεται με τα σωματικά υγρά και το αίμα. Η λοίμωξη από τον ιό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά έως και θανατηφόρα προβλήματα στο Hπαρ(συκώτι). Η ηπατίτιδα είναι ένα από τα σοβαρότερα και πιο επικίνδυνα ΣΜΝ.

 3)ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων(HPV-)-ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ
Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) μολύνει εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες κάθε χρόνο. Πολλοί ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί, όμως ο ιός μεταδίδεται εύκολα με κάθε τύπο σεξουαλικής επαφής. Όταν υπάρχουν συμπτώματα, οι επιπτώσεις για την υγεία είναι εξαιρετικά δυσάρεστες και ποικίλλουν από δερματικές παραμορφώσεις στην περιοχή των γεννητικών οργάνων έως και καρκίνο του τραχήλου, καρκίνο του πρωκτού και καρκίνο του λάρυγγα.Τα κονδυλώματα, στις γυναίκες εμφανίζονται συχνότερα στο αιδοίο, τον κόλπο, την περιπρωκτική και βουνωνική χώρα και σπανιότερα στον τράχηλο της μήτρας. Στους άνδρες, παρατηρούνται κυρίως στο πέος, το όσχεο, την περιπρωκτική και βουνωνική περιοχή.ενώ δεν υπάρχει  θεραπεία για την εκρίζωση του ιού HPV, υπάρχουν ιατρικές θεραπείες αντιμετώπισης των συμπτωμάτων του. Ο στόχος της θεραπείας είναι να αφαιρεθούν τα κονδυλώματα για να «φύγουν» τα ενοχλητικά συμπτώματα.Επίσης οι Γυναίκες πρέπει να κάνουν TEST PAP.

4) Χλαμυδιακές λοιμώξεις
Οι επιπτώσεις της νόσου είναι σοβαρότερες για τις γυναίκες. Η λοίμωξη μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την ισχυρή φλεγμονώδη αντίδραση και αν δε θεραπευτεί μπορεί να οδηγήσει στην υπογονιμότητα και την επικίνδυνη εξωμήτρια κύηση. Τα συμπτώματα είναι όμοια με αυτά άλλων ΣΜΝ: έκκριση υγρών, τσούξιμο κατά την ενούρηση κ.α. Η νόσος αντιμετωπίζεται εύκολα με τη λήψη  κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής.
5)γονόρροια
Πρόκειται για μία ακόμη βακτηριακή λοίμωξη. Τα συμπτώματα είναι συνήθως πολύ ήπια και πολλές γυναίκες τα παρερμηνεύουν ως κολπίτιδα. Η νόσος μπορεί να έχει σημαντικές –ακόμη και θανατηφόρες– επιπτώσεις εάν δε ληφθεί θεραπεία. Στους άνδρες, μπορεί να προκαλέσει επιδιδυμίτιδα, μια επίπονη φλεγμονή των όρχεων, η οποία μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα τη στειρότητα. Επίσης αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή .
 6)σύφιλη
 Μιμείται πολλά από τα συμπτώματα άλλων ασθενειών κι έτσι η διάγνωση είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η σύφιλη μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα κατάσταση(Εάν δεν διαγνωστεί) στο σώμα από 10 έως 20 χρόνια. Παράλληλα όμως, ο ιός επιτίθεται στα εσωτερικά όργανα, τους μύες, την καρδιά, τον εγκέφαλο, τα νεύρα, τα μάτια και τις αρθρώσεις. Όλα αυτά πυροδοτούνται από μια μικροσκοπική πληγή στα γεννητικά όργανα (συφιλιδικό έλκος) το οποίο μπορεί να περάσει εντελώς απαρατήρητο.Θεραπεύεται  με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
 7)τριχομονάδες- (τριχομανάδωση ή τριχομονίαση)
Πρόκειται για μονοκυτταρικό παράσιτο, το οποίο ζει και αναπαράγεται στον κόλπο ή την ουρήθρα. Επηρεάζει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες.  Τα συνηθέστερα συμπτώματα για τους άνδρες περιλαμβάνουν ερεθισμό, τσούξιμο κατά την ενούρηση και έκκριση υγρών. Οι περισσότεροι άνδρες δεν εμφανίζουν ποτέ συμπτώματα οπότε είναι δύσκολο να διαγνωσθεί. Για τις γυναίκες, τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι η φαγούρα, η έντονη δυσοσμία και τα κιτρινωπά υγρά. Θεραπεύεται  με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
 8)ΕΡΠΗΣ(HSV1,HSV2)
Μεταδίδεται με τη σεξουαλική πράξη ή το στοματικό σεξ. Προκαλεί μικρές πληγές γύρω από το στόμα ή τα γεννητικά όργανα. Μπορεί τα συμπτώματα να εμφανίζονται περιοδικά και να παρουσιάζουν εναλλαγές έξαρσης και ύφεσης. Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία και μπορεί να μεταδοθεί ακόμη κι αν δεν υπάρχουν συμπτώματα.
9)βακτηριακή κόλπωση
Κατατάσσεται στα ΣΜΝ από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων λόγω των πιθανών καναλιών μετάδοσης. Επηρεάζει τις γυναίκες κάθε ηλικίας, ανεξαρτήτως σεξουαλικής δραστηριότητας. Δεν είναι βέβαιο τι πυροδοτεί τη βακτηριακή κολπίτιδα, όμως είναι το αποτέλεσμα ανισορροπίας στις ποσότητες βακτηρίων στον κόλπο. Μια πιθανή αιτία αυτής της ανισορροπίας είναι συχνή η εναλλαγή ερωτικών συντρόφων, όμως υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου. Η βακτηριακή κολπίτιδα μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και σε γυναίκες που δεν έχουν κάνει ποτέ σεξ. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν φαγούρα, τσούξιμο κατά την ενούρηση, έκκριση κολπικών υγρών και κακοσμία των γεννητικών οργάνων. Θεραπεύεται  με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Σε περίπτωση που βρεθεί ότι ένας από τους δύο σεξουαλικούς συντρόφους πάσχει από κάποιο από αυτά τα νοσήματα, πρέπει να δοθεί θεραπευτική αγωγή και στους δύο. Θεωρούμε σίγουρο ότι ο ένας το έχει μεταδώσει στον άλλον. Παρόλα αυτά, είναι δυνατό η λοίμωξη να προϋπάρχει από προηγούμενο σύντροφο. Δοθείσης της ευκαιρίας να ξεκαθαρίσουμε ότι είναι τουλάχιστον ανεύθυνο, αν όχι επικίνδυνο, να λέμε στους ασθενείς ότι κόλλησαν με άλλο τρόπο -π.χ. από το καπάκι της τουαλέτας- προσπαθώντας να χρυσώσουμε το χάπι και να αποφύγουμε διένεξη μεταξύ των συντρόφων.

Για την καλύτερη προστασία από τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα, επιβάλλεται η χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική πράξη και κάθε σεξουαλική επαφή. Επίσης, είναι αναγκαίο τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες -σε συνεργασία με ΕΙΔΙΚΟ ΙΑΤΡΟ ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟ- να κάνουν συστηματικά εξετάσεις. 

 **ΕΠΙΤΡΟΠΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΕΙΔΙΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ
ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ -ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟΣ
ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΔΑΕ- Ελληνικής Δερματολογικής & Αφροδισιολογικής Εταιρείας
ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΔΕ- Ελληνικής Εταιρείας ΔΕΡΜΑΤΟΣΚΟΠΗΣΗΣ