Πώς fast food και παχυσαρκία μπορεί να επηρεάζουν τον εγκέφαλο;

Οι τροφές που επιλέγουμε να καταναλώνουμε επηρεάζουν τόσο το σώμα μας όσο και τον εγκέφαλό μας, ενώ οι άνθρωποι που τρώνε πολύ fast food είναι πιο πιθανό να έχουν χρόνια φλεγμονή.

Αυτό προειδοποιεί η καθηγήτρια διατροφικής νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου Radboud στην Ολλανδία Esther Aarts, κάνοντας λόγο για «φαύλο κύκλο» παχυσαρκίας, που παγιδεύει τους ανθρώπους σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες.

Η Aarts διευθύνει ένα χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ ερευνητικό πρόγραμμα για τη διερεύνηση του αντικτύπου που έχει η διατροφή στη λήψη αποφάσεων.

«Οι τροφές που επιλέγουμε έχουν επίδραση στο σώμα και στον εγκέφαλό μας», λέει.

«Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο παχυσαρκίας, όπου αυτό που τρώμε μπορεί να έχει επίδραση στο ανοσοποιητικό μας σύστημα και αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να επηρεάζει τον εγκέφαλό μας», εξηγεί.

Το πρόγραμμα που διευθύνει ονομάζεται OBESITY_SPIRAL. Έχει διάρκεια πέντε χρόνια και θα συνεχιστεί έως τον Οκτώβριο του 2025. Η υπόθεση είναι ότι τα άτομα με φλεγμονή του εγκεφάλου που οφείλεται στην κατανάλωση fast food, όπως χάμπουργκερ, πατατάκια και αναψυκτικά, έχουν λιγότερη ενέργεια για να ετοιμάσουν ή να αναζητήσουν άλλου είδους φαγητό.

«Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι, εάν υπάρχει φλεγμονή στον εγκέφαλο, δεν έχεις όρεξη να κάνεις τίποτα, δεν θέλεις να καταβάλεις προσπάθεια», τονίζει η Aarts.

Η παχυσαρκία έχει εξελιχθεί σε μάστιγα και στην ΕΕ, η οποία υστερεί πλέον μόνο έναντι των ΗΠΑ στο ποσοστό του πληθυσμού που είναι είτε κλινικά παχύσαρκο είτε υπέρβαρο.

Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας από το 2022, προβλήματα με βάρος τους αντιμετωπίζουν σχεδόν το 60% των ενηλίκων στην Ευρώπη και ένα στα τρία παιδιά.

«Τρέλα» με τις θερμίδες

Το γρήγορο φαγητό, το οποίο συνήθως περιλαμβάνει πίτσες, σάντουιτς, μάφιν και μιλκσέικ, είναι γενικά πλούσιο σε επεξεργασμένα σάκχαρα και ανθυγιεινά λιπαρά και δεν περιέχει αρκετές βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες.

«Υπάρχουν πολλές θερμίδες, αλλά όχι πολλή θρεπτική διατροφή», λέει η Aarts. «Με το fast food, θα μπορούσατε να πάρετε όλες τις θερμίδες της ημέρας από ένα γεύμα, αλλά να είστε πεινασμένοι μία ώρα αργότερα», συμπληρώνει.

Οι άνθρωποι που τρώνε μεγάλες ποσότητες από αυτού του είδους τις τροφές είναι πιο πιθανό να έχουν χρόνια φλεγμονή, που φθάνει και στον εγκέφαλο, ως αποτέλεσμα του αυξημένου λιπώδους ιστού στην κοιλιά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στις διαδικασίες έκκρισης της ντοπαμίνης, η οποία είναι υπεύθυνη για το αίσθημα της ευχαρίστησης, της ικανοποίησης και της κινητοποίησης.

«Με την παχυσαρκία, υπάρχει 50% πιθανότητα να έχουμε μια χαμηλού βαθμού φλεγμονή στο σώμα», τονίζει. «Η φλεγμονή αυτή μπορεί να καταναλώνει το 30% της ενέργειάς σας, οπότε υπάρχει λιγότερη ενέργεια για να καταναλώσετε σε άλλα πράγματα», εξηγεί.

Πώς το fast food μπορεί να συνδέεται με την «τεμπελιά»

Το OBESITY_SPIRAL εστιάζει στη σχέση διατροφής, επίδρασης στο ανοσοποιητικό σύστημα και αντικτύπου στη λήψη αποφάσεων.

Η ομάδα χρησιμοποιεί σαρώσεις εγκεφάλου και βιολογικές μετρήσεις για να παρατηρήσει τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις για το φαγητό – και τι αντίκτυπο έχει αυτό στο σώμα.

Η επιστήμονας υποψιάζεται ότι η φλεγμονή του σώματος που προκύπτει από την ανθυγιεινή διατροφή κάνει τους ανθρώπους να καταβάλλουν λιγότερη προσπάθεια όταν επιλέγουν φαγητό.

Έτσι, για παράδειγμα, αντί να ψωνίσετε και να φτιάξετε ένα γεύμα, η επιλογή σας θα ήταν να επιλέξετε την εύκολη και γρήγορη επιλογή με περισσότερες θερμίδες και λιγότερα θρεπτικά συστατικά. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε περισσότερο σωματικό λίπος και μεγαλύτερη φλεγμονή.

«Θέλω πραγματικά να δείξω εάν υπάρχει ή όχι βιολογικός λόγος πίσω από την απόφαση να μην καταβάλω προσπάθεια», λέει η Aarts. «Τότε ίσως μπορέσουμε να βρούμε λύσεις για αυτό», τονίζει.

Το κόστος της παχυσαρκίας

Επειδή αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων του διαβήτη τύπου 2, των καρδιαγγειακών παθήσεων και ορισμένων τύπων καρκίνου, η παχυσαρκία έχει σημαντικό κόστος για το κοινωνικό σύνολο.

Σύμφωνα με την Aarts, οι άνθρωποι πρέπει, επίσης, να γνωρίζουν και τους κινδύνους για την ψυχική υγεία που προκύπτουν επίσης από την παχυσαρκία.

«Συνδέεται επίσης με την κατάθλιψη», λέει και προσθέτει: «Και συνδέεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ αργότερα στη ζωή».

Σύμφωνα με τις τρέχουσες τάσεις, το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία θα μπορούσαν να κοστίσουν στην παγκόσμια οικονομία το 2035 περισσότερα από 3,7 τρισεκατομμύρια ευρώ δυνητικού εισοδήματος, ή σχεδόν το 3% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, σύμφωνα με έκθεση του 2023.

Φωτογραφία αρχείου