Ο χρόνιος πόνος είναι το σημαντικότερο πρόβλημα υγείας του σύγχρονου πολιτισμού μας, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας & Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Κεφαλαλγίας, Διευθυντή της Νευρολογικής Κλινικής, στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών και Εκλεγμένος Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, MD, PhD Δήμο-Δημήτριο Μητσικώστα.
Η κεφαλαλγία ειδικότερα, όπως αναφέρει ο κ. Μητσικώστας, αποτελεί το συχνότερο σύμπτωμα για το οποίο οι πολίτες ζητούν ιατρική βοήθεια και αποτελεί το τρίτο σημαντικότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκόσμια, μετά το χρόνιο πόνο και την κατάθλιψη. Οι κεφαλαλγίες στο 95% των περιπτώσεων είναι πρωτοπαθείς, αποτελούν δηλαδή διαταραχές του εγκεφάλου αυτές καθεαυτές. Πολύ σπάνια η κεφαλαλγία είναι σύμπτωμα μιας άλλης πάθησης, του νευρικού συστήματος συνήθως (τραύμα, λοίμωξη του εγκεφάλου), είτε άλλου συστήματος (πχ. ιογενής λοίμωξη). Ένας στους τρεις Έλληνες παραπονιέται για συχνές κεφαλαλγίες όπως έχουν δείξει έρευνες στο γενικό πληθυσμό της Ελλάδος, ενώ ένας στους 25 Έλληνες έχει πονοκέφαλο σχεδόν τις μισές ημέρες του μήνα, δηλαδή περισσότεροι από 400.000 συμπολίτες μας υποφέρουν από χρόνιους πονοκεφάλους.
Η χρόνια κεφαλαλγία είναι μια κατάσταση εξαιρετικά υποτιμημένη στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Παρότι ταλαιπωρεί βασανιστικά τους συμπολίτες μας εξαναγκάζοντάς τους σε ακραίες συμπεριφορές, δεν βρίσκουν την κατανόηση που αρμόζει τόσο στο εργασιακό τους, όσο και στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Ακόμη και στο οικογενειακό τους μερικές φορές, επειδή λανθασμένα η χρόνια κεφαλαλγία συνδέεται με ανώριμες ή διεκδικητικές συμπεριφορές. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Κεφαλαλγίας μαζί με τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Κεφαλαλγίας που περιλαμβάνει όλες τις εθνικές ενώσεις ασθενών με κεφαλαλγία, έχει ξεκινήσει μια καμπάνια ενημέρωσης κοινού, ιατρών και πολιτικών για την καλυτέρευση των δομών υγείας στη διάγνωση και αντιμετώπιση των κεφαλαλγιών. Πρόσφατα, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακηρύχθηκε η 21η Μαρτίου ως παγκόσμια ημέρα ενημέρωσης για την αθροιστική κεφαλαλγία, μια κατάσταση που ταλαιπωρεί 600.000 Ευρωπαίους, η οποία αποτελεί το σοβαρότερο πρόβλημα χρόνιου πόνου στην ιατρική. Η κατάσταση αυτή είναι εξίσου συχνή και σοβαρή όσο και η πολλαπλή σκλήρυνση, ή η νόσος Parkinson, αλλά κανείς δεν τη γνωρίζει. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 10.000 Έλληνες υποφέρουν απο διάφορες μορφές αθροιστικής κεφαλαλγίας. Ο χρόνος διάγνωσης για τη συγκεκριμένη κεφαλαλγία είναι διεθνώς 7 χρόνια από τη στιγμή εμφάνισής της, υποδηλώνοντας την ανεπάρκεια δημόσιας υγείας στον τομέα αυτό. Στη διάρκεια αυτών των ετών, οι ασθενείς κακοποιούνται κυριολεκτικά από ιατρούς και συμπολίτες τους. Αν κάποιος ισχυρισθεί στην εργασία του ότι υποφέρει από αθροιστική κεφαλαλγία αντιμετωπίζει συνήθως την ειρωνία των συνεργατών και προϊσταμένων του, υποδηλώνοντας την απουσία δημόσιας ενημέρωσης για την κατάσταση αυτή, επισημαίνει ο κ. Μητσικώστας.
Η χρόνια ημικρανία, μια άλλη βασανιστική κατάσταση χρόνιων πονοκεφάλων, έχει αποδειχθεί ότι έχει πολύ μεγαλύτερη επίπτωση στη δημόσια υγεία από όλες τις άλλες νευρολογικές παθήσεις της πολλαπλής σκλήρυνσης, της νόσου Parkinson ή των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων συμπεριλαμβανομένων.
Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και πάλι, το European Brain Council, ένας Ευρωπαϊκός Οργανισμός που συνεργάζεται στενά με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, έχει συμπεριλάβει τις κεφαλαλγίες σαν την πρωτεύουσα πάθηση του εγκεφάλου που έχει διεθνώς τις φτωτοχότερες υποδομές δημόσιας υγείας, εγκαταλείποντας τους πάσχοντες σε μειωμένη ιατρική και δημόσια φροντίδα, μειωμένη έρευνα και κοινωνική αναγνωρισημότητα, σε σχέση με πάσχοντες από άλλες χρόνιες παθήσεις που απολαμβάνουν ιδιαίτερα προνόμοια. Η κεφαλαλγία καταλαμβάνει ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό διδασκαλίας στα Πανεπιστήμια στους προπτυχιακούς φοιτητές διεθνώς, όπως και στην Ελλάδα, παρότι αποτελεί το συχνότερο σύμπτωμα για το οποίο ένας πολίτης ζητά ιατρική βοήθεια στην πρωτοβάθμια υγεία.
Στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών οι φοιτητές διδάσκονται για τις κεφαλαλγίες μερικές μόνο ώρες στη διάρκεια της εξαετούς εκπαίδευσή τους. Σε όλη την Ευρώπη, αυτή τη στιγμή λειτουργούν μόνο δύο μεταπτυχιακά προγράμματα στην κεφαλαλγία με δυνατότητα μετεκπαίδευσης 30 ιατρών τη διετία (το ένα μόλις συστάθηκε στην Κοπεγχάγη και θα λειτουργήσει το επόμενο ακαδημαϊκό έτος), ενώ την ίδια στιγμή λειτουργούν περισσότερα απο 25 μεταπτυχιακά προγράμματα για την πολλαπλή σκλήρυνση, μια κατάσταση πολύ σοβαρή αναντίρρητα, αλλά με πολύ μικρότερη επίπτωση στη δημόσια υγεία από ότι οι πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες συνολικά, και η ημικρανία ειδικότερα.
Η Ελληνική Εταιρία Κεφαλαλγίας σε συνεργασία με τον Ελληνικό Σύνδεσμο Κεφαλαλγίας (φορέας ασθενών με κεφαλαλγίες), υποστηρίζει μια εθνική καμπάνια ενημέρωσης κοινού, ιατρών και πολιτικών. Πρέπει να αυξηθεί η εκπαίδευση των ιατρών κατ’ αρχήν, σε όλα τα επίπεδα, προπτυχικό και μεταπτυχιακό. Πρέπει να γνωστοποιθεί στο κοινό η σοβαρότητα της κατάστασης, ώστε σε οικογενειακό, μικρο-κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο ο ασθενής με χρόνια κεφαλαλγία να έχει την αναγνωρησιμότητα που του αρμόζει. Οι δομές της δημόσιας υγείας θα πρέπει επίσης να προσαρμοστούν με την ίδρυση ειδικών ιατρείων κεφαλαλγίας σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο. Στον τομέα αυτό υστερούμε σημαντικά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μάλιστα, η Ελληνική Εταιρία Κεφαλαλγίας καταγράφει αυτή τη στιγμή τα ειδικά ιατρεία κεφαλαλγίας στην Ελληνική επικράτεια, τα οποία σύμφωνα με τον κ. Μητσικώστα δεν ξεπερνούν τα 10, για την αντιμετώπιση εκατομμυρίων ασθενών, σε μια πρώτη προσπάθεια, ακολουθώντας στη συνέχεια διαδικασίες αξιολόγησης και κατηγοροποίησης αυτών των ιατρείων. Ενώ, όπως τονίζει, θα πρέπει οι πολιτικοί της Υγείας να αντιληφθούν ότι η χρόνια κεφαλαλγία είναι μια σοβαρή κατάσταση που προκαλεί σημαντική λειτουργική και συναισθηματική αναπηρία, που καταρρακώνει την ποιότητα ζωής και να αποφασίσουν την ανακατανομή πόρων για την αντιμετώπισή της. Έχει αποδειχθεί, όπως λέει, ότι οι παθήσεις αυτές, που μειώνουν την ποιότητα ζωής, παρότι δεν σκοτώνουν όπως οι καρδιοπάθειες και το AIDS, είναι σημαντικότερες για την προσωπική ζωή των πολιτών. Εν προκειμένω, αυτός είναι ο βασικός λόγος που καθιστά τις κεφαλαλγίες υπ’ αριθμόν ένα δημόσιο πρόβλημα υγείας: ο αντίρροπος συνδυασμός σημαντικότητας/αναγνωρησιμότητας.
