Ο δεκάλογος για τα μέτρα προστασίας από τον επερχόμενο καύσωνα

Τον δεκάλογο για την αποφυγή των επιπτώσεων στην υγεία από τον επερχόμενο καύσωνα συνοψίζει η καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου:

1. Βρισκόμαστε σε χώρους σκιερούς και αποφεύγουμε τις άσκοπες μετακινήσεις.

2. Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία και ντυνόμαστε με ελαφριά ρούχα. Χρησιμοποιούμε γυαλιά ηλίου και καπέλο.

3. Ελαχιστοποιούμε τη χειρωνακτική εργασία σε εξωτερικούς χώρους.

4. Καταναλώνουμε πολύ νερό και ελαφριά γεύματα.

5. Αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης ή ζάχαρης.

6. Δεν αφήνουμε ποτέ ένα παιδί ή ένα κατοικίδιο μέσα σε ένα αυτοκίνητο γιατί αναπτύσσονται γρήγορα υψηλές θερμοκρασίες στο εσωτερικό του.

7. Όταν έχουμε βρεθεί σε χώρο με υψηλή θερμοκρασία καλό είναι να ακολουθήσει ένα χλιαρό μπάνιο.

8. Η τηλεργασία μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες αποφυγής υψηλών θερμοκρασιών, που μπορεί να υπάρχουν ειδικά κατά τη μετακίνηση.

9. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε τρεις κατηγορίες: Άτομα άνω των 60 ετών, βρέφη και άτομα με νοσηρότητες, που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.

10. Επειδή υπάρχει ο κίνδυνος αφυδάτωσης και θερμοπληξίας, τα πρώτα επικίνδυνα σήματα ότι κάτι δεν πάει καλά είναι η αδυναμία, η ζαλάδα, η ναυτία και ο πονοκέφαλος, αλλά και ο πυρετός.

- Αφυδάτωση. Με τον ιδρώτα χάνονται πολλά υγρά μαζί με απαραίτητα μέταλλα, όπως νάτριο και κάλιο. Χρειάζεται μετάβαση σε δροσερό μέρος και η λήψη ενός πόσιμου διαλύματος ενυδάτωσης, π.χ. με αλάτι και ζάχαρη. Οι σοβαρές περιπτώσεις χρειάζονται επείγουσα φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων ενδοφλέβιων υγρών.

- Θερμοπληξία. Σε αυτήν την περίπτωση δεν μπορεί να ελεγχθεί η θερμοκρασία του σώματος. Το δέρμα γίνεται ζεστό και ξηρό. Το άτομο μπορεί να έχει γρήγορο σφυγμό, ναυτία και πονοκέφαλο. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, κώμα και μπορεί να είναι απειλητική κατάσταση για τη ζωή.

- Ηλιακό έγκαυμα. Το γυμνό δέρμα καίγεται εάν εκτεθεί πολύ στον ήλιο, ειδικά σε υψηλές θερμοκρασίες. Μπορεί να γίνει κοκκινωπό, επώδυνο και ζεστό στην αφή. Εάν είναι σοβαρό το έγκαυμα, μπορεί να έχει φουσκάλες. Μακροπρόθεσμα, το ηλιακό έγκαυμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Η αποτροπή των ηλιακών εγκαυμάτων γίνεται με ρούχα, καπέλα και αντηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30.

Οτιδήποτε προσέξουμε εκτός φυσιολογικού, καλό είναι να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό ή στον οικογενειακό γιατρό.

Οκτώ συμβουλές για τις ευπαθείς ομάδες στον καύσωνα από τον πρόεδρο της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γ. Σιάσο

Το καλοκαίρι καταγράφεται αύξηση των καρδιαγγειακών συμβάντων. Βάση διεθνών καταγραφών οι νοσηλείες λόγω καρδιαγγειακών συμβάντων αυξάνονται κατά 6-10% και ο κίνδυνος αιφνίδιου θανάτου διπλασιάζεται. Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία τόσο μεγαλύτερος είναι ο καρδιαγγειακός κίνδυνος με τα περισσότερα καρδιαγγειακά επεισόδια να παρατηρούνται σε θερμοκρασίες μεταξύ 35 και 43 βαθμών Κελσίου.

Τις επόμενες ημέρες αναμένονται στη χώρα μας υψηλές θερμοκρασίες και ένα παρατεταμένο «κύμα» καύσωνα. Με αυτά τα δεδομένα, οι ευπαθείς ομάδες και ιδιαίτερα οι καρδιοπαθείς πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένα μέτρα προστασίας, όπως αναφέρει ο Γεράσιμος Σιάσος, πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, καθηγητής Καρδιολογίας, Γ' Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Η ΣΩΤΗΡΙΑ».

Πώς οι υψηλές θερμοκρασίες επιβαρύνουν τους καρδιοπαθείς

Όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι υψηλή, οι προσαρμοστικοί μηχανισμοί για τη διατήρηση της φυσιολογικής θερμοκρασίας του σώματος οδηγούν σε αυξημένο καρδιακό έργο. Ο οργανισμός σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας ενεργοποιεί τους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς προκειμένου να αποβάλλει την περίσσεια θερμότητας. Συγκεκριμένα:

- Αυξάνεται η καρδιακή συχνότητα (ταχυκαρδία) με σκοπό να αυξηθεί η καρδιακή παροχή και να καλυφθούν οι αυξημένες απαιτήσεις του οργανισμού.

- Ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες για να αποβληθεί η θερμότητα μέσω της εξάτμισης.

- Προκαλείται αγγειοδιαστολή στα αγγεία του δέρματος, ώστε να αποβληθεί η θερμότητα.

- Η συχνότητα άλλα και το βάθος της αναπνοής αυξάνονται για την αποβολή του θερμού αέρα.

Αυτές οι προστατευτικές μεταβολές επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα, ιδιαίτερα για τους ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιακή νόσο και οριακή ισορροπία της καρδιακής λειτουργίας.

Ποια συμπτώματα μπορεί να μας προειδοποιήσουν ώστε να αναζητήσουμε ιατρική βοήθεια

Οι υψηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος μπορεί να προκαλέσουν:

- Αδυναμία

- Εξάντληση

- Κράμπες

- Θερμοπληξία. Αυτή η απειλητική κατάσταση εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, κυρίως σε περιόδους καύσωνα και εκδηλώνεται με απότομη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (> 40-41°C), έντονο αίσθημα δίψας, ξηρότητα και ερυθρότητα δέρματος, συγχυτική συμπεριφορά, ακόμα και με σπασμούς και απώλεια συνείδησης-κώμα.

Επιπλέον, σε περιόδους καύσωνα μπορούν να εμφανιστούν συμπτώματα οποιασδήποτε προϋπάρχουσας υποκείμενης καρδιακής νόσου όπως:

- Θωρακική δυσφορία/άλγος

- Δύσπνοια

- Αίσθημα παλμών

- Ζάλη

- Απώλεια συνείδησης

Στην περίπτωση εμφάνισης οποιουδήποτε από τα ανωτέρω συμπτώματα, ο ασθενής θα πρέπει να αναζητήσει άμεσα ιατρική βοήθεια από καρδιολόγο.

Τι πρέπει να κάνουν οι ευπαθείς ομάδες στον καύσωνα

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, ασθενείς με υποκείμενη καρδιακή νόσο, όπως στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια, βαλβιδοπάθειες, μυοκαρδιοπάθειες, πνευμονική υπέρταση, θα πρέπει να λαμβάνουν τα ακόλουθα μέτρα:

1. Αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο και των μετακινήσεων κατά τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας (12:00-16:00). Διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος με συχνά, χλιαρά ντους. Επιλογή κατάλληλου ρουχισμού (ελαφρύς, ανοιχτόχρωμος ρουχισμός).

2. Αποφυγή της βαριάς σωματικής εργασίας και της υπερβολικής άσκησης.

3. Αποφυγή μεγάλων γευμάτων. Η επαφή με το νερό της θάλασσας πρέπει να γίνεται σταδιακά και να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα.

4. Παραμονή σε δροσερό χώρο, κατά προτίμηση αεριζόμενο με φρέσκο αέρα ή σε κλιματιζόμενες αίθουσες.

5. Κατανάλωση άφθονων υγρών (έως 1.5-2 λίτρα). Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια οφείλουν να ελέγχουν τακτικά το σωματικό βάρος τους για την αποφυγή πιθανής συστηματικής συμφόρησης από την αυξημένη χορήγηση υγρών.

6. Περιορισμός στην κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και καφεΐνης, καθώς επιτείνουν την αφυδάτωση.

7. Κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών, πλούσιων σε νερό (π.χ. πεπόνι, ροδάκινο, αγγούρι, ντομάτες κ.λπ.)

8. Τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής μετά από επικοινωνία με τον καρδιολόγο. Πιθανότατα απαιτείται η μείωση της δοσολογίας ή και της συχνότητας χορήγησης των αντιυπερτασικών φαρμάκων, ειδικότερα επί εμφάνισης συμπτωμάτων όπως αδυναμία, ζάλη. Πιθανή μείωση της δόσης της διουρητικής αγωγής ιδιαίτερα σε περίπτωση υπότασης, αδυναμίας, σύγχυσης, ζάλης. Η τροποποίηση της διουρητικής αγωγής πρέπει να γίνεται υπό τακτικό έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και του σωματικού βάρους.

Η προσοχή, λοιπόν, των συμπολιτών μας που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες είναι απαραίτητη. Επιβεβλημένη, επίσης, είναι η επικοινωνία με τον καρδιολόγο επί εμφάνισης συμπτωμάτων (δυσφορία/άλγος, δύσπνοια, αίσθημα παλμών, ζάλη κ.λπ.) για τη βέλτιστη ρύθμιση της αγωγής και την πρόληψη των δυσάρεστων επιπτώσεων της υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος στο καρδιαγγειακό, καταλήγει ο κ. Σιάσος.