Long Covid: Νέα θεωρία εμπλέκει τον «νευροδιαβιβαστή της διάθεσης»

Η πτώση των επιπέδων ενός σημαντικού νευροδιβιβαστή στην κυκλοφορία του αίματος ίσως εξηγεί τα επίμονα συμπτώματα της μακράς Covid, όπως την αδυναμία συγκέντρωσης, τα προβλήματα μνήμης και την κόπωση που ταλαιπωρούν τους ασθενείς για μήνες μετά την αρχική λοίμωξη.

Μελέτη που δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση Cell διαπιστώνει ότι κορωνοϊός μπορεί να μειώνει τα επίπεδα σεροτονίνης, ενός μορίου που λειτουργεί ως αγγελιαφόρος ανάμεσα στα κύτταρα του νευρικού συστήματος και εμπλέκεται στη ρύθμιση της διάθεσης, της πέψης και πολλές ακόμα λειτουργίες.

Ανεξάρτητοι ερευνητές εξέφρασαν ωστόσο επιφυλάξεις για τα συμπεράσματα, επισημαίνοντας ότι τα δεδομένα της μελέτης προήλθαν κυρίως από πειραματόζωα και ίσως δεν δίνουν αξιόπιστη εικόνα για τη long Covid στον άνθρωπο.

Φλεγμονή στο έντερο

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια που υπογράφουν τη μελέτη αναφέρουν ότι επίπεδα της σεροτονίνης ήταν μειωμένα στο αίμα ασθενών long Covid συγκριτικά με άτομα που είχαν αναρρώσει πλήρως από την Covid-19, αναφέρει η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.

Μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης μετρήθηκαν επίσης σε ασθενείς με ενεργή, οξεία λοίμωξη από Covid-19, καθώς και σε ποντίκια που μολύνθηκαν εσκεμμένα με τον κορωνοϊό.

Επιπλέον, σε μια μικρή μερίδα των ασθενών long Covid ανιχνεύθηκε γενετικό υλικό του ιού στο έντερο ακόμα και μήνες μετά την αρχική λοίμωξη. Η επίμονη παρουσία του ιού προκαλεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο απελευθερώνει ιντερφερόνες, ουσίες που συμμετέχουν στην άμυνα έναντι ιών.

Πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε ποντίκια έδειξαν στη συνέχεια ότι οι ιντερφερόμες προκαλούν φλεγμονή στο έντερο με αποτέλεσμα να μειώνεται η απορρόφηση τρυπτοφάνης, ενός σημαντικού αμινοξέος που υπάρχει σε τρόφιμα όπως τα ψάρια και τα γαλακτοκομικά.

Η τρυπτοφάνη είναι πρόδρομο μόριο για τη σύνθεση νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, η οποία παράγεται κυρίως στο πεπτικό σύστημα.

Σύμφωνα με τη νέα θεωρία, η μειωμένη απορρόφηση τρυπτοφάνης ρίχνει τα επίπεδα σεροτονίνης στο αίμα, μείωση που με τη σειρά της επηρεάζει τη λειτουργία του πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο συμμετέχει στην επικοινωνία του εγκεφάλου με το υπόλοιπο σώμα.

Η θεωρία αυτή έδειξε να επιβεβαιώνεται με πειράματα στα οποία η χορήγηση επιπλέον τρυπτοφάνης αποκατέστησε τη λειτουργία της μνήμης σε ποντίκια με Covid-19. Το ίδιο παρατηρήθηκε με τη χορήγηση αντικαταθλιπτικού φαρμάκου της κατηγορίας SSRI, το οποίο αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης.

Περιέργως, όμως, η χορήγηση τρυπτοφάνης ή SSRI δεν επηρέασε τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Το συμπέρασμα είναι ότι η πτώση των επιπέδων σεροτονίνης στους ασθενείς long Covid επηρεάζει μόνο έμμεσα τον εγκέφαλο μειώνοντας τη δραστηριότητα του πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει τον ιππόκαμπο, μια περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη λειτουργία της μνήμης.

Επιφυλάξεις

Ωστόσο ανεξάρτητοι ερευνητές που μίλησαν στο δικτυακό τόπο του περιοδικού Science εξέφρασαν επιφυλάξεις για το κατά πόσο η σεροτονίνη του αίματος μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα όπως η αδυναμία συγκέντρωσης και τα προβλήματα μνήμης.

Επιπλέον, μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα επίμονα συμπτώματα της long Covid σχετίζονται με τον ιππόκαμπο του εγκεφάλου.

Είναι εξάλλου πιθανό ότι η long Covid μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές μορφές με διαφορετικά αίτια η καθεμία, είπε ο Ακίκο Ιβασάκι, ανοσολόγος του Γέιλ που δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Η long Covid διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, δεν κατανοούμε πλήρως τι προκαλεί αυτές τις διαφορές στα συμπτώματα» παραδέχτηκε σε δελτίο Τύπου ο Κρίστοφ Θάιτς, τελευταίος συγγραφέας της μελέτης.

Η ερευνητική ομάδα αναγνωρίζει εξάλλου ότι η μειωμένη απορρόφηση τρυπτοφάνης δεν επηρεάζει μόνο τη σεροτονίνη αλλά και άλλους μεταβολίτες όπως η νιασίνη και η ορμόνη μελατονίνη, οι οποίες όμως δεν εξετάστηκαν στη μελέτη.

Παρόλα αυτά, οι ερευνητές σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν κλινική μελέτη σε ασθενείς για να εξετάσουν αν η long Covid μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντικαταθλιπτικά SSRI.