Η πιο καταστροφική διαταραχή ύπνου που προκαλεί κόπωση και αύξηση βάρους

Η Jill ήταν στο γυμνάσιο όταν άρχισε να τρώει στον ύπνο της. Παρά το γεγονός ότι κουβαλούσε το φαγητό στο κρεβάτι της και το έτρωγε εκεί κάθε νύχτα, το πρωί ξυπνούσε ανίδεη για τη νυχτερινή της συμπεριφορά.

«Ξυπνούσα με άδεια κουτιά και περιτυλίγματα από κρακεράκια ή μπισκότα πάνω  ή δίπλα στο κρεβάτι μου» λέει η 62χρονη σήμερα Jill σε συνέντευξη που παραχώρησε στο CNN. Λόγω του στίγματος και των παρεξηγήσεων σχετικά με το Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας (Διατροφική Διαταραχή σχετιζόμενη με τον Ύπνο, Nocturnal sleep-related eating disorder, NSRED), το CNN παρουσιάζει την ιστορία της προστατεύοντας την ανωνυμία της.

Η μεσήλικη πλέον Jill εξηγεί ότι η κατάσταση δεν είναι απλή. «Δεν σηκώνεσαι απλά, τρως ένα σνακ και μετά ξαναπέφτεις για ύπνο, όπως νομίζουν οι περισσότεροι. Μπορώ να φάω ένα ολόκληρο πακέτο μπισκότα, μετά να σηκωθώ ξανά και να φάω τέσσερα μπολ δημητριακών, μετά να σηκωθώ ξανά και να φάω ένα ολόκληρο κουτί κράκερς. Και είναι πάντα πρόχειρο φαγητό» εξηγεί.

Με την πάροδο του χρόνου, οι νύχτες κακής διατροφής και ο διακοπτόμενος ύπνος μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην υγεία. «Δεν μπορώ καν να περιγράψω πόσο άρρωστος αισθάνανεσαι», είπε. «Έχεις σηκωθεί αμέτρητες φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, οπότε δεν είσαι ξεκούραστος, και έχεις καταναλώσει τεράστιες ποσότητες junk food. Μετά ξυπνάς και πρέπει να λειτουργήσεις την υπόλοιπη μέρα. Και αυτό έκανα για πολλά χρόνια».

Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας

Η Jill ζει με μια διατροφική διαταραχή γνωστή και ως σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας το οποίο ανήκει στις παραϋπνίες. Οι παραϋπνίες σύμφωνα με την κλινική Cleveland είναι παθολογικά κινητικά φαινόμενα που συμβαίνουν είτε κατά τη διάρκεια του ύπνου είτε κατά την αφύπνιση. Οι πιο συχνές μορφές περιλαμβάνουν την υπνοβασία, τον νυκτερινό τρόμο, τους εφιάλτες, τη νυκτερινή ενούρηση, την υπνική παράλυση, την υπνολαλία και τη διαταραχή συμπεριφοράς στον ύπνο REM. Χαρακτηρίζονται από ανεπιθύμητες σωματικές ή λεκτικές συμπεριφορές, οι οποίες μπορεί να είναι ακόμα και βίαιες προς τον πάσχοντα ή τον σύντροφό του στο κρεβάτι, καθώς και από άλλα φαινόμενα όπως το κλάμα και οι κραυγές ή πιο ήπιες συμπεριφορές όπως ψίθυροι και ομιλίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρούνται πιο σύνθετα φαινόμενα όπως το βάδισμα, η περιπλάνηση εντός και εκτός οικίας και η κατανάλωση τροφής, χωρίς ο πάσχων να έχει συνείδηση αυτών των πράξεων.

Οι παραϋπνίες είναι αρκετά συχνές, ειδικά σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού όπως νήπια, παιδιά και άνδρες μέσης και τρίτης ηλικίας, με συχνότητα εμφάνισης που μπορεί να κυμαίνεται από 3% έως και 60%. Απαιτείται αντιμετώπιση όταν οι παραϋπνίες διαταράσσουν τον ύπνο, οδηγώντας σε κακή ποιότητα ύπνου ή μη αναζωογονητικό ύπνο, καθώς και όταν αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια του ασθενούς ή τρίτων.

Η σχετιζόμενη με τον ύπνο διατροφική διαταραχή (NSRED)  είναι συχνότερη στις γυναίκες κάτω των 20 ετών, αλλά μπορεί να επηρεάσει άτομα όλων των φύλων και ηλικιών σύμφωνα με την κλινική Cleveland.

Η χειρότερη παραϋπνία

«Από όλες τις παραϋπνίες, η διατροφική διαταραχή που σχετίζεται με τον ύπνο έχει τις χειρότερες επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων» εξηγεί ο Δρ Carlos Schenck, καθηγητής και  ψυχίατρος στο Ιατρικό Κέντρο Hennepin County του Πανεπιστημίου της Μινεσότα και συνεχίζει: «Αυτοί οι άνθρωποι ‘ξεφευγουν’ διατροφικά σχεδόν κάθε βράδυ. Παίρνουν βάρος. Αισθάνονται δυστυχισμένοι το πρωί. Επηρεάζεται ολόκληρη η ζωή τους και είναι φρικτό».

Στην ενδιάμεση κατάσταση ύπνου και εγρήγορσης – ή με απλά λόγια «μεταξύ ύπνου και ξύπνιου» ο αρχαίος εγκέφαλος αναζητά κατά βάση παρηγορητικές τροφές ή τροφές «ανταμοιβής». «Οι υπερεπεξεργασμένες τροφές, όπως τα γλυκά, τα μπισκότα, τα κέικ, τα ντόνατς, τα τσιπς και τα κρακεράκια, είναι προτιμώμενες επιλογές κατά τη διάρκεια της νυχτερινής υπερφαγίας» σύμφωνα με τον δρ Schenck.

«Ο πάσχων δεν έχει κανένα έλεγχο ή αυτοσυγκράτηση. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να καταναλώσει τρόφιμα στα οποία είναι αλλεργικός και στη συνέχεια να έχει αλλεργική αντίδραση. Και επειδή οι άνθρωποι με αυτό το σύνδρομο επιλέγουν τροφές όπως το φυστικοβούτυρο, η σοκολάτα, τα γλυκά ή τα ζυμαρικά – παχυντικά, υπερβολικά επεξεργασμένα comfort foods – μπορεί να αναπτύξουν ή να επιδεινώσουν τον διαβήτη ή την υπέρταση» τονίζει ο ψυχίατρος που ειδικεύεται στην αντιμετώπιση της εν λόγω παραϋπνίας.

Δύσκολη αντιμετώπιση

Από όλες τις παραϋπνίες η NSRED έχει τα χαμηλότερο ποσοστό επιτυχούς θεραπείας που κυμαίνεται στα 2/3 σύμφωνα με τον δρα Schenck. Συγκριτικά, η επιτυχία της θεραπείας ανέρχεται σε άνω του 75% για τους ασθενείς με άλλες παραϋπνίες όπως υπνοβασία ή νυχτερινό τρόμο.

«Μπορεί κάποιος να υπνοβατεί επί έτη, αλλά μόλις αρχίσει να τρώει κατά τη διάρκεια της νύχτας, σύντομα θα αποκτήσει NSRED, σε λίγο καιρό, το φαγητό θα είναι η μόνη υπνοβατική συμπεριφορά του», δήλωσε ο  δρ Schenck.

Οι γιατροί δεν το καταλάβαιναν

Παντρεμένη από τα 20 της, η Jill συνέχισε να τρώει στο κρεβάτι τη νύχτα. Ο συζυγός της δεν αντιλαμβανόταν ότι σηκωνόταν τη νύχτα, επειδή κοιμόταν βαριά. Ωστόσο το πρωί έβλεπε έντροπος ένα κρεβάτι γεμάτο ψίχουλα και περιτυλίγματα και θεωρούσε ότι η Jill έχει κάποια διαταραχή. Ούτε η ίδια όμως αντιλαμβανόταν τη συμπεριφορά της και τους λόγους που την ωθούσαν στα επεισόδια νυχτερινής υπερφαγίας.

Η υγεία της Jill επιδεινώθηκε. Όχι μόνο πήρε βάρος από όλες τις επιπλέον θερμίδες, αλλά και η ποιότητα της διατροφής της ήταν πολύ χαμηλή.

Νιώθωντας ντροπή για τη συμπεριφορά της, κράτησε τις συνήθειες του ύπνου της κρυφές για δεκαετίες. Μόνο όταν ο γιος της ανέπτυξε μια διαταραχή ύπνου – που ονομάζεται ιδιοπαθής υπερυπνία –  κατά την οποία κοιμόταν για 18 ή περισσότερες ώρες τη φορά, άρχισε να ρωτάει τους γιατρούς και για τη δική της κατάσταση. Δυστυχώς, όμως η ανταπόκριση και η στήριξη που είχε στην αναζήτησή της ήταν ανεπαρκής.

«Πολλοί γιατροί με τους οποίους μίλησα δεν είχαν ιδέα τι μου συμβαίνει ή απλώς δεν το καταλάβαιναν. Ένας γιατρός μου είπε: “Λοιπόν, ίσως να φάτε ένα κομμάτι ψωμί πριν πάτε για ύπνο”. Ω, σωστά, αυτό είναι σίγουρο ότι θα το λύσει», είπε περιφρονητικά η Jill.

Μετά από χρόνια απογοητευτικών επισκέψεων σε γιατρούς, η Jill ανακάλυψε το θεραπευτικό κέντρο του δρος Schenck στη Μινεάπολη. Για πρώτη φορά, υποβλήθηκε σε μελέτη ύπνου στο εργαστήριο, η οποία έδειξε ότι έπασχε από το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, μια νευρολογική διαταραχή που προκαλεί δυσάρεστες αισθήσεις στα πόδια μαζί με μια ακατανίκητη επιθυμία να τα κινήσει.

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι μία από τις τέσσερις πιο πιθανές αιτίες του συνδρόμου νυχτερινής υπερφαγίας σύμφωνα με τον δρ Schenck. Αν και δεν αποκλείεται σε ορισμένες περιπτώσεις όπως αυτή της Jill τα επεισόδια της νυχτερινής υπερφαγίας να προηγούνται της διάγνωσης του συνδρόμου.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου για την νυχτερινή υπερφαγία περιλαμβάνουν το οικογενειακό ιστορικό διατροφικών διαταραχών οποιουδήποτε είδους καθώς και το φύλο, δήλωσε ο δρ Schenck.

«Η νυχτερινή υπερφαγία αφορά κατά 70% τις γυναίκες, ενώ η σεξουαλική παραϋπνία, για παράδειγμα, κατά 80% τους άνδρες» εξηγεί ο ψυχίατρος αποδίδοντας στην κοινωνική πίεση για δίαιτα και περιορισμό της τροφής στη διάρκεια της ημέρας στην συχνότερη εμφάνιση της συγκεκριμένης παραϋπνίας στις γυναίκες.

Η μητέρα της Jill λόγου χάρη έκανε πάντα δίαιτα, ενδεχομένως λοιπόν αυτός ο παράγοντας να συνέβαλε στη συμπεριφορά της.

Κατάσταση υπό έλεγχο

Έχουν περάσει περισσότερα από 20 χρόνια από τότε που η Jill επισκέφθηκε για πρώτη φορά την κλινική του δροε Schenck. Σήμερα, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και η διατροφική διαταραχή που σχετίζεται με τον ύπνο της είναι ως επί το πλείστον υπό έλεγχο, χάρη σε ένα κοκτέιλ τριών φαρμάκων που της συνταγογράφησε ο ειδικός.

«Τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά στο 95% του χρόνου, αλλά στη συνέχεια θα έχω περιστασιακά μια κακή νύχτα, γεγονός που είναι εξαντλητικό» λέει η ίδια.

Επίσης προσπαθεί να κρατάει τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα μακριά από το σπίτι, με εξαίρεση τις λιχουδιές που έχει πάντα όταν την επισκέπτονται τα εγγόνια της. Η ζωή της πάντως είναι πολύ καλύτερη από ό,τι πριν ξεκινήσει τη θεραπεία.

Η ίδια συνιστά σε όποιον υποψιάζεται ότι μπορεί να έχει μια τέτοιου τύπου παραϋπνία να κάνει έρευνα και να διαβάσει ό,τι μπορεί για τη διαταραχή. Και πάνω απ’ όλα, συνιστά, «να κάνετε μια μελέτη ύπνου για να ανακαλύψετε τι πυροδοτεί τη συμπεριφορά σας».

Φωτογραφία από cottonbro studio via pexels.com