Η επιδημία του καπνίσματος μια εκ των μεγαλύτερων απειλών για τη Δημόσια Υγεία

Του Κωνσταντίνου Πηγάκη, ΜD, PGdip, MSc, PhD,
Πνευμονολόγου – Εντατικολόγου, Δ/ντη Μονάδας Εντατικής Θεραπείας Creta InterClinic,
Υπεύθυνου Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος (πιστοποιημένος ιατρός από την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία)  

Tο 2020 το 22,3% του παγκόσμιου πληθυσμού έκανε χρήση καπνού, όπου το 36,7% ήταν άνδρες και το 7,8% γυναίκες. Μελέτες υποστηρίζουν ότι μέχρι το 2030 το κάπνισμα θα έχει σκοτώσει πάνω από 175.000.000 ανθρώπους. Tο κάπνισμα οδηγεί σε απώλεια 12 υγιών χρόνων ζωής και υπολογίζεται ότι ελαττώνει τη διάρκεια ζωής κατά 8 χρόνια. Επίσης, ευθύνεται για περισσότερους από 10.000 πρώιμους θανάτους το χρόνο στην Ελλάδα και θα αποτελέσει την αιτία για 450.000.000 θανάτους τα επόμενα 50 χρόνια παγκοσμίως. Η Ελλάδα έρχεται από τις πρώτες χώρες στην κατανάλωση καπνού.

Οι επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος στην Δημόσια υγεία είναι εξίσου σημαντικές. Ο Π.Ο.Υ. δηλώνει ότι το παθητικό κάπνισμα προκαλεί περίπου 600.000 θανάτους ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι παθητικοί καπνιστές έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιαγγειακά νοσήματα σε σχέση με εκείνους που είναι εκτεθειμένοι σε χαμηλά επίπεδα. Ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου είναι αυξημένος μεταξύ των μη καπνιστών που διαμένουν με καπνιστές κατά 25 – 30%. Για τους μη καπνιστές που ζουν με καπνιστές ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα είναι 20- 30% μεγαλύτερος. Σύμφωνα με εκτιμήσεις από την European Respiratory Society, περισσότεροι από 79.000 ενήλικες πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω του παθητικού καπνίσματος στις χώρες της Ε.Ε. Επιπρόσθετα το παθητικό κάπνισμα συνδέεται με χρόνιες αναπνευστικές νόσους και αποτελεί σημαντική αιτία επιδείνωσης για άτομα που πάσχουν από άσθμα, αλλεργίες και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.

Αξίζει να τονιστεί ότι ο επιβαρυντικός ρόλος του καπνίσματος δεν είναι μόνο στην υγεία του κάθε καπνιστή, αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη, επειδή ο καπνός από την καλλιέργειά του μέχρι τη χρήση του και την απόρριψή του επιβαρύνει και το περιβάλλον: “καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής, ο καπνός ρυπαίνει τον πλανήτη και βλάπτει την υγεία όλων των ανθρώπων”.

Οι χρήστες καπνού όταν αντιληφθούν τους κινδύνους του, οι περισσότεροι θέλουν να το κόψουν. Ωστόσο, η νικοτίνη που περιέχεται στα προϊόντα καπνού είναι εξαιρετικά εθιστική και χωρίς διακοπή υποστήριξης μόνο το 4% των χρηστών που επιχειρεί να σταματήσει το κάπνισμα θα τα καταφέρει. Η επαγγελματική υποστήριξη και τα αποδεδειγμένα φάρμακα διακοπής μπορούν να υπερδιπλασιάσουν τις πιθανότητες επιτυχούς διακοπής ενός χρήστη καπνού. Η αποτελεσματικότητα των θεραπειών της διακοπής του καπνίσματος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι προσπάθειες για τη διακοπή του καπνίσματος –που ομολογουμένως είναι δύσκολη προσπάθεια- οφείλουν να πραγματοποιούνται από επαγγελματίες υγείας (νοσηλευτές, γιατρούς, ψυχολόγους κτλ.) έχοντας τόσο το συμβουλευτικό ρόλο όσο την απόφαση για χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Οι επαγγελματίες υγείας, όταν κληθούν να αντιμετωπίσουν το θέμα της διακοπής του καπνίσματος, συναντάνε τις εξής κατηγορίες ασθενών-καπνιστών: α) καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα, β) καπνιστές που δεν είναι πρόθυμοι να διακόψουν το κάπνισμα για κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή και γ) πρώην καπνιστές που πρόσφατα διέκοψαν το κάπνισμα. Παρόλα ταύτα με ανθρώπινη κατεύθυνση και με άξονα την κινητοποίηση για την διακοπή του καπνίσματος, με την συχνή ενδυνάμωση, την επιβράβευση αλλά και τη συχνή επαφή θα επιτευχθεί ο πολυπόθητος στόχος!!!

Επιστημονική βοήθεια με στόχο τη διακοπή του καπνίσματος στοχεύει να βοηθήσει με ουσιαστικό τρόπο εκατοντάδες ανθρώπους να διακόψουν το κάπνισμα και να κάνουν μία νέα αρχή στη ζωή τους. Η επιστημονική βοήθεια απευθύνεται στους καπνιστές κάθε ηλικίας και οποιουδήποτε προϊόντος καπνού, που είτε επιχειρούν να διακόψουν το κάπνισμα για πρώτη φορά, είτε έχουν δοκιμάσει μόνοι τους κι έχουν αποτύχει, είτε ακόμη και αν το διέκοψαν, στη συνέχεια υποτροπίασαν. Ο σκοπός είναι να βοηθηθούν οι καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα να το επιτύχουν με εύκολο και ασφαλή τρόπο, αλλά και να κινητοποιηθούν εκείνοι που δεν είναι ακόμη έτοιμοι, ώστε σε δεύτερο χρόνο να το καταφέρουν και να προχωρήσουν στην οριστική διακοπή. Δεν είναι ποτέ αργά για να σταματήσει κάποιος το κάπνισμα. Όσο πιο γρήγορα διακοπεί, τόσο περισσότερο μειώνονται οι πιθανότητες να νοσήσει μελλοντικά από σοβαρές ασθένειες.

Τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος συμβάλλουν ουσιαστικά στην επιτυχία του στόχου

Η διακοπή του καπνίσματος είναι ιδιαίτερα δύσκολη, όταν γίνεται αποκλειστικά με ατομική προσπάθεια και τα ποσοστά επιτυχίας που σημειώνονται είναι χαμηλά, ακόμη κι όταν υπάρχει ιατρικός λόγος που επιβάλλει τη διακοπή. Η δυσκολία αυτή αναδεικνύει την έντονη ψυχολογική και σωματική εξάρτηση, την οποία προκαλεί το τσιγάρο με συνέπεια να απαιτείται όχι μόνο πολύ ισχυρή βούληση, αλλά και εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια για να επιτευχθεί η απεξάρτηση. Ταυτόχρονα, αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι τα ποσοστά επιτυχίας διακοπής αυξάνονται σημαντικότατα στα Ειδικά Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος.