Η Βιταμίνη Κ και οι μορφές της: Μια άγνωστη σύμμαχος της ανθρώπινης υγείας

Η βιταμίνη Κ είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει μια ομάδα από χημικά όμοιες ουσίες οι οποίες έχουν αντιαιμορραγικές ιδιότητες. Απαντάται σε 3 μορφές την Κ1, Κ2και Κ3.

Η Κ3 δεν θεωρείται φυσική μορφή της Βιταμίνης, είναι συνθετική, περισσότερο τοξική, γι αυτό και δεν προτιμάται.

Η βιταμίνη Κ1 ή αλλιώς φυλλοκινόνη είναι η κύρια μορφή και βρίσκεται κυρίως στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και σε αρκετά σπορέλαια.

Η βιταμίνη Κ2, που θεωρείται η ανώτερη μορφή Βιταμίνης Κ, είναι πρακτικά μια ομάδα από ουσίες υπό την ονομασία μενακινόνες η καθεμία από τις οποίες έχει διάφορα ευεργετικά οφέλη για τον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτές συντίθενται κυρίως από τα βακτήρια του εντέρου μέσω της φυλλοκινόνης (Κ1), αλλά η ποσότητα που απορροφάται στην κυκλοφορία είναι μικρή και εξαρτάται και από άλλους παράγοντες. 

Επιπλέον διάφορες μορφές της Κ2 (μενακινόνες) υπάρχουν και σε ορισμένα λιπαρά τρόφιμα όπως το βούτυρο, το τυρί και άλλα προϊόντα ζύμωσης γάλακτος, τον κρόκο αυγού, το κρέας και το νάτο (προϊόν ζύμωσης σπόρων σόγιας). 

Στο ανθρώπινο σώμα η Κ2 βρίσκεται στο ανθρώπινο πλάσμα και στο Ήπαρ. 

Η Βιταμίνη Κ ενεργοποιεί πρωτεΐνες οι οποίες συμετέχουν στην πηκτικότητα του αίματος, στη μεταλλοποίηση του σκελετού καθώς και στην πρόληψη της ασβέστωσης των αρτηριών. 

Η απορρόφηση της Βιταμίνης Κ εξαρτάται από την καλή λειτουργία της χολής και του Παγκρέατος καθώς και την παρουσία απορροφήσιμου λίπους στον πεπτικό σωλήνα καθότι πρόκειται για λιποδιαλυτή βιταμίνη. 

Επειδή δε το ίδιο ισχύει και για τη βιταμίνη D οι 2 αυτές βιταμίνες, μόνες ή σε συνδυασμό, είναι καλύτερο να λαμβάνονται μετά από γεύμα.

Η βιταμίνη Κ μπορεί να φανεί χρήσιμη στην πρόληψη και τη θεραπεία των παρακάτω παθήσεων:

• Αθηρωμάτωση – σκλήρυνση των αγγείων/ ισχαιμική καρδιοπάθεια
• Καρκίνος (Μενακινόνη 4 – συστατικό της Κ2)
• Κίρρωση ήπατος (Μενακινόνη 4)
• Αιμορραγία στα νεογνά
• Ηπατίτιδα (Μενακινόνη 4)
• Μυελοδυσπλασία (Μενακινόνη 4)
• Ναυτία και έμετος στη εγκυμοσύνη
• Οστεοπόρωση.
• Ενίσχυση ανοποποιητικού.
• Οδοντική προστασία – ελαστικότητα δέρματος.
• Διεξάγονται μελέτες για το ρόλο της στην ενίσχυση της μνήμης, την πρόληψη της άννοιας και την προστασία του εγκεφάλου

Επομένως η χρόνια έλλειψη Βιταμίνης Κ μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγική διάθεση, ανάπτυξη οστεοπόρωσης και ασβέστωση των αρτηριών.
Βλέπουμε ότι η μορφή Κ2 της βιταμίνης Κ είναι η πλέον ευεργετική λόγω της περιεκτικότητάς της σε Μενακινόνες.
 
Ποιες ομάδες πληθυσμού κινδυνεύουν περισσότερο από την έλλειψη Βιταμίνης Κ

Ομάδες αυξημένου κινδύνου για έλλειψη βιταμίνης Κ είναι τα νεογνά, οι ηλικιωμένοι και οι υποσιτισμένοι ασθενείς, καθώς και αυτοί που υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις στο πεπτικό ή νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας και πρέπει για ένα διάστημα να μείνουν χωρίς διατροφή απο το στόμα.

 Επιπλέον οι σοβαρά  ασθενείς που υποσιτιζονται και λαμβάνουν αντιβιοτικά, τα οποία καταστρέφουν την εντερική χλωρίδα, η οποία συμβάλλει στην παραγωγή Βιταμίνης Κ. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με άλλα φάρμακα όπως τα αντιεπιληπτικά, ορισμένα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης καθώς και χρήση  συγκεκριμένου φαρμάκου αδυνατίσματος, που αποβάλλει αυξημένη ποσότητα λίπους στα κόπρανα. Ήπια χρόνια έλλειψη μπορεί επιπλέον να έχουμε στις πιο κάτω περιπτώσεις:

• Ασθενείς με φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου και κοιλιοκάκη.
• Ασθενείς με σύνδρομα δυσαπορρόφησης και ειδικότερα του λίπους όπως σε περιπτώσεις κυστικής ίνωσης, χρονίας παγκρεατίτιδαςκαι παθήσεων του ήπατος και των χοληφόρων.
• Ασθενείς οι οποίοι αποφεύγουν αυστηρά το λίπος λόγω μεταβολικών παθήσεων καθώς και όσοι ακολουθούν αυστηρές δίαιτες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Προσοχή πρέπει να δοθεί επιπλέον στο γεγονός ότι τα υδρογονωμένα φυτικά λιπαρά (μαργαρίνες) χάνουν τη δραστικότητά τους σε Βιταμίνη Κ. Το μαγέιρεμα λοιπόν με αυτά τα προϊόντα σε βάθος χρόνου μπορεί να προκαλέσει έλλειψη.

Όλες οι γυναίκες σε εμμηνόπαυση και γενικά κάθε άνθρωπος σε κίνδυνο να αναπτύξει οστεοπόρωση μπορεί να ωφεληθεί από ένα σκεύασμα που να συνδυάζει Βιταμίνη Κ, Βιταμίνη D μαζί με επαρκή διατροφική πρόσληψη ασβεστίου.

Σύμφωνα με έναν απο τους κορυφαίους παγκοσμίως ερευνητές της Βιταμίνης Κ, Dr. Cees Vermeer,: «Οπως ακριβώς και με τη Βιταμίνη D σχεδόν όλοι είναι ελλειματικοί σε Βιταμίνη Κ !».

Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουμε αρκετή Βιταμίνη Κ για να μην αιμορραγούμε αλλά όχι αρκετή για να μας προστατέψει από μια ποικιλία άλλων προβλημάτων υγείας.
 
Υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί και αντενδείξεις στη χρήση της Βιταμίνης Κ2;
 
Προσοχή πρέπει να δίνεται σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά και ειδικότερα ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ- κουμαρινικά αντιπηκτικά όπως είναι το Sintrom ένα από τα πλέον κοινά χρησιμοποιούμενα αντιπηκτικά που χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ασθενών με κολπική μαρμαρυγή και επεισόδια αγγειακών θρομβώσεων και εμβολών. 
Η συμπληρωματική χορήγηση Βιταμίνης Κ καλό θα είναι να αποφεύγεται σε ανθρώπους με έλλειψη του ενζύμου G6PD.
Σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια, που βρίσκονται σε αιμοκάθαρση, μπορεί να υπάρξουν ανεπιθύμητες ενέργειες από την χρήση μεγάλων ποσοτήτων Βιταμίνης Κ.
 
Συνδυασμένη λήψη Βιταμίνης D και Βιταμίνης Κ. Μια γνωστή και μια άγνωστη μαζί: Τι περισσότερο προσφέρει ο συνδυασμός?

Η αξια της βιταμίνης D είναι δεδομένη για την ανθρώπινη υγεία και έχουν χυθεί τόνοι μελάνης για τις πολλαπλές ευεργετικές της ιδιότητες. Έχει όμως ένα στενό συνεργάτη με τον οποίο πρέπει να βρίκεται σε αρμονική ισορροπία στον ανθρώπινο οργανισμό, και αυτός είναι η Βιταμίνη Κ.

Η βιταμίνη D και η βιταμίνη Κ θεωρούνται βιταμίνες στενής συνεργασίας και ειδικά για το σκελετό. Είναι ενδεικτικό ότι η Βιταμίνη D ευθύνεται για την παραγωγή μιας πρωτεΐνης (οστεοκαλσίνη) που ενισχύει το σκελετό, η οποία όμως χρειάζεται τη βιταμίνη Κ για να ενεργοποιηθεί.

Σε μελέτες που έχουν γίνει, η σύγκριση μεταξύ της αποκλειστικής χορήγησης Βιταμίνης Κ και του συνδυασμού Βιταμίνης Κ και D έδειξε ότι ο συνδυασμός είχε μεγαλύτερα οφέλη για το σκελετό των ασθενών από ότι η μεμονωμενη χορήγηση D ή Κ.

Βάσει μελετών θεωρείται ότι η παράλληλη λήψη Βιταμίνης Κ μαζί με τη D προστατεύει από την υπερβιταμίνωση από D καθώς και τις ανώμαλες εναποθέσεις ασβεστίου σε άλλα όργανα, που μπορεί αυτή να προκαλέσει.

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως η Βιταμίνη D οδηγεί σε παραγωγή πρωτεϊνών που εξαρτώνται από την Κ2 για να ενεργοποιηθούν. Εάν λοιπόν δεν λαμβάνεται παράλληλα Κ2 υπάρχει διαταραχή στη σωστή εναπόθεση και κυκλοφορία του ασβεστίου στον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτό μπορεί να σημαίνει ασβεστώσεις αρτηριών . Γι αυτό το λόγο και σύμφωνα με τελευταίες μελέτες τα σκευάσματα που περιέχουν μόνο Ασβέστιο και Βιταμίνη D έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων.

Μια επιπλέον πληροφορία:

Όπως αναφέρθηκε η Βιταμίνη D και η Βιταμίνη Κ είναι λιποδιαλυτές βιταμίνες. Γι αυτό ακριβώς το λόγο πρέπει να λαμβανονται μετά το γεύμα και κατά προτίμηση με λιπαρά ώστε να ενισχύεται η απορρόφηση τους. Από την άλλη γνωρίζουμε ότι τα κορεσμενα και τα trans λιπαρά είναι επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία. Ο καλύτερος λοιπόν τρόπος λήψης είναι μαζί με λιπαρά ευεργετικά για την ανθρώπινη υγεία όπως είναι τα πλούσια σε  ευεργετικά πολυακόρεστα Ω3, ιχθυέλαια.