Αϋπνία: Πόσο επικίνδυνη είναι τελικά για την υγεία

Ο καθηγητής Leon Lack αναφέρεται στην αϋπνία που ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους και στους φόβους για την υγεία που αναπτύσσονται λόγω της έλλειψης ποιοτικού ύπνου. «Έχω δει πρόσφατα αρκετούς ασθενείς που ανησυχούσαν ότι τα συμπτώματα αϋπνίας τους θα αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας. Ήταν στα 70 τους χρόνια και ξυπνούσαν δύο ή τρεις φορές τη νύχτα, κάτι που θεωρούσαν αϋπνία. Αλλά δεν ήταν υποτονικοί κατά τη διάρκεια της ημέρας με τρόπο χαρακτηριστικό της αϋπνίας».

Τι λέει ο καθηγητής Leon Lack για την αϋπνία και τον κίνδυνο άνοιας

«Οι σύντομες αφυπνίσεις είναι φυσιολογικές για τους περισσότερους ανθρώπους και εντελώς ακίνδυνες. Προκύπτουν από τις περιοδικές φάσεις του ύπνου που εκδηλώνονται φυσικά μεταξύ των τεσσάρων ή πέντε κύκλων σε βαθύ ύπνο 90 λεπτών. Εάν δεν γνωρίζετε αυτό το «rollercoaster» των 90λεπτων κύκλων, μπορεί να νομίζετε ότι τέτοιες αφυπνίσεις είναι σημάδι ασθένειας. Στην πραγματικότητα, είναι απολύτως φυσιολογικές και εμφανίζονται περισσότερο καθώς μεγαλώνουν οι άνθρωποι όταν ο ύπνος γίνεται με φυσικό τρόπο πιο ελαφρύς και πιο σύντομος, χωρίς καμία αρνητική επίδραση. Επομένως, τους διαβεβαίωσα ότι τα πρότυπα ύπνου τους ήταν φυσιολογικά και δεν είχαν αϋπνία.

Η αϋπνία συνδέεται με διάφορα προβλήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, όπως κόπωση, γνωστικά προβλήματα, ήπια κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, δυσφορία ή άγχος, εκτός από τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Πιστεύω ότι τους διαβεβαίωσα και έτσι απέφυγαν το φόβο και την ανησυχία που θα προκαλούσε διάφορες σκέψεις που οδηγούν σε αϋπνία.

Πώς λοιπόν οι ασθενείς μου έφτασαν στο σημείο να πιστεύουν ότι τα προβλήματα ύπνου τους θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε άνοια; Ας αναλύσουμε αυτό το τσουνάμι ανησυχητικών πληροφοριών. Συνήθως ξεκινά με πολύ μεγάλες έρευνες που βρίσκουν μια στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ των προβλημάτων ύπνου και της μετέπειτα ανάπτυξης άνοιας.

Πρώτον, οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες ζητούν από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν πόσες ώρες κοιμούνται συνήθως. Όσοι αναφέρουν λιγότερες από έξι ώρες ύπνο τη νύχτα παρουσιάζουν έναν μικρό αλλά στατιστικά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας. Αυτές οι μελέτες δεν αναφέρουν εάν τα άτομα έχουν κλινική αϋπνία που διαγιγνώσκεται από έναν επαγγελματία υγείας. Αντίθετα, βασίζονται αποκλειστικά στην εκτίμηση των συμμετεχόντων για το πόσο έχουν κοιμηθεί, η οποία μπορεί να είναι ανακριβής.

Οι μελέτες περιλαμβάνουν επίσης πολλά άτομα χωρίς αϋπνία που δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους επαρκή ύπνο. Ίσως είχαν τη συνήθεια να κάνουν παρέα ή να παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή αργά τη νύχτα. Με άλλα λόγια, δεν γνωρίζουμε ποιο ποσοστό αυτών των ατόμων που κοιμούνται λίγο απλώς υπερεκτιμούν τα προβλήματα ύπνου τους ή περιορίζουν τον ύπνο τους και βιώνουν χρόνια έλλειψη ύπνου αντί για αϋπνία».

Τι μας προκαλεί πραγματικά η αϋπνία; 

«Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι η ερμηνεία της έννοιας “στατιστικά σημαντικό”. Αυτό σημαίνει απλώς ότι τα αποτελέσματα ήταν απίθανο να οφείλονται σε τύχη. Εάν μια μεμονωμένη μελέτη δείχνει αύξηση 20% του κινδύνου ενός προβλήματος σωματικής υγείας που σχετίζεται με την αϋπνία, πόσο πρέπει να ανησυχούμε; Αυτό το μεμονωμένο εύρημα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αξίζει να το λάβουμε υπόψη στην καθημερινή μας ζωή.

Οι μελέτες που συνδέουν την αϋπνία με τους κινδύνους για την υγεία είναι επίσης συνήθως ασυνεπείς. Για παράδειγμα, αν και κάποιες μελέτες έχουν βρει μικρές αυξήσεις στον κίνδυνο άνοιας με την αϋπνία, μια πολύ μεγάλη βρετανική μελέτη δεν βρήκε καμία σχέση μεταξύ της ποσότητας του ύπνου ή των δυσκολιών ύπνου και του κινδύνου άνοιας.

Ένα τρίτο πρόβλημα είναι η επικοινωνία μιας ισορροπημένης προοπτικής στο κοινό σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους της αϋπνίας. Ορισμένοι στα κύρια μέσα ενημέρωσης, με τη βοήθεια του ιδρύματος του ερευνητή, θα αναφέρουν μελέτες που δείχνουν μια στατιστικά σημαντική αύξηση του κινδύνου μιας τρομακτικής ασθένειας, όπως η άνοια. Αλλά δεν ρωτούν όλα τα μέσα ενημέρωσης για το πόσο κλινικά σημαντικός είναι ο κίνδυνος, εάν υπάρχουν εναλλακτικές εξηγήσεις ή πώς συγκρίνεται αυτό το αποτέλεσμα με αυτό που έχουν βρει άλλοι ερευνητές. Έτσι το κοινό μένει χωρίς πλαίσιο για να μετριάσει την τρομακτική αφήγηση του “αυξημένου κινδύνου”. Αυτή η αφήγηση στη συνέχεια κοινοποιείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενισχύοντας το τρομακτικό εύρημα.

Χρησιμοποιήσαμε τη άνοια ως ένα παράδειγμα του πώς προκύπτουν και μεγεθύνονται οι φόβοι για τους πιθανούς κινδύνους για τη σωματική υγεία από την αϋπνία. Αλλά θα μπορούσαμε να έχουμε χρησιμοποιήσει έναν πιθανό αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη ή υψηλής αρτηριακής πίεσης. Όλα έχουν συνδεθεί με τον ανεπαρκή ύπνο, αλλά οι ερευνητές συζητούν εάν αυτές οι συνδέσεις είναι πραγματικές, σημαντικές ή σχετίζονται με την αϋπνία.

Όταν εξετάσαμε το αντίκτυπο των προβλημάτων ύπνου στο προσδόκιμο ζωής, δεν βρήκαμε στοιχεία ότι τα προβλήματα του ύπνου μειώνουν τη ζωή σας. Μόνο όταν συμπεριλαμβάνονται τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, όπως η κόπωση, τα προβλήματα μνήμης και η δυσφορία, υπάρχει ένας μικρός αυξημένος κίνδυνος πρόωρου θανάτου. Ωστόσο, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε εάν αυτή η υπερβολική θνησιμότητα μπορεί να εξηγηθεί από μη διαγνωσμένες καρδιακές, νεφρικές, ηπατικές ή εγκεφαλικές παθήσεις που προκαλούν αυτά τα συμπτώματα της ημέρας».

Ψυχική υγεία και αϋπνία: Πώς συνδέονται

«Πρέπει να μιλάμε για ψυχική υγεία. Ωστόσο, υπάρχουν ισχυρότερες ενδείξεις αύξησης των προβλημάτων ψυχικής υγείας, ειδικά της κατάθλιψης, με την αϋπνία. Τα συμπτώματα που εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας όπως κόπωση, της δυσφορία, γνωστικές διαταραχές και ευερεθιστότητα υποβαθμίζουν σίγουρα την ποιότητα ζωής.

Η ζωή γίνεται πιο δύσκολη και λιγότερο ευχάριστη. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να προκαλέσει απελπισία και κατάθλιψη σε ορισμένους ανθρώπους. Αυτό είναι αρκετός λόγος για να ζητήσουν βοήθεια για να βελτιώσουν τον ύπνο και την ποιότητα ζωής.

Τα άτομα με αυτά τα προβλήματα θα πρέπει να ζητήσουν βοήθεια από έναν επαγγελματία υγείας. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει μια αποτελεσματική, μακροχρόνια, μη φαρμακευτική θεραπεία χωρίς παρενέργειες – η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία. Ακόμα καλύτερα, η επιτυχημένη CBT μειώνει επίσης τα συμπτώματα της κατάθλιψης και άλλης ψυχικής δυσφορίας.

Αυτό που δεν βοηθά είναι ο περιττός φόβος που προκαλείται από αναφορές που υποδεικνύουν σοβαρούς κινδύνους για την σωματική υγεία λόγω της αϋπνίας. Αυτός ο φόβος είναι απλώς πιθανό να αυξήσει την αϋπνία παρά να την μετριάσει».

Φωτογραφία από cottonbro studio via pexels.com