Άνοια και γήρανση: Ο συναισθηματικός παράγοντας που μπορεί να τα επισπεύσει

Ένα βήμα παραπέρα οδηγούν την επιστημονική γνώση για τη σύνδεση των αρνητικών συναισθημάτων, του άγχους και τη κατάθλιψης με την εκδήλωση νευροεκφυλιστικών ασθενειών νευροεπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, ξεκλειδώνοντας μηχανισμούς που πιθανώς εξηγούν τη σχέση.

«Αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει τη στιγμή που ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται ένα συναισθηματικό ερέθισμα» αναφέρει η Δρ Olga Klimecki για ένα θέμα που απασχολεί τους νευροεπιστήμονες τα τελευταία 20 χρόνια. Σύμφωνα με τη δημοσίευση στο Nature Aging, η κατανόηση της παραπάνω λειτουργίας:

• αφενός εξηγεί πώς οι αλλαγές που συντελούνται στις νευρικές συνάψεις (συνδέσεις) από τα αρνητικά συναισθήματα προάγουν τη γνωστική έκπτωση,
• αφετέρου ανοίγει το πεδίο για απλές αλλά αποτελεσματικές παρεμβάσεις όπως ο διαλογισμός που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την καλύτερη ρύθμιση του συναισθήματος. Όπως έχουν δείξει προηγούμενες μελέτες, η ικανότητα γρήγορων εναλλαγών στα συναισθήματα είναι ευεργετική για την ψυχική υγεία.

Εν προκειμένω, οι επιστήμονες θέλησαν να διερευνήσουν τις διαφορές που έχει ένα αρνητικό ερέθισμα στον εγκέφαλο βάσει της ηλικίας αλλά και μεταξύ υγιούς και παθολογικής γήρανσης, μέσα από την αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας του εγκεφάλου μετά το ερέθισμα.

Το πείραμα περιελάμβανε την προβολή μικρών βίντεο που έδειχναν άτομα σε κατάσταση συναισθηματικής εξουθένωσης π.χ. εξαιτίας μιας φυσικής καταστροφής ή λόγω δυσφορίας, καθώς και βίντεο με ουδέτερο συναισθηματικό περιεχόμενο, ώστε να παρατηρηθεί η δραστηριότητα του εγκεφάλου με χρήση μαγνητικού τομογράφου. Η πρώτη σύγκριση έγινε μεταξύ μιας ομάδας 27 ατόμων άνω των 65 ετών και μιας ομάδας 29 ατόμων ηλικίας περίπου 25 ετών, ενώ στη συνέχεια η διαδικασία επαναλήφθηκε με 127 ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.

«Καθηλωμένοι» στις αρνητικές αναμνήσεις

Τα αποτελέσματα έδειξαν διαφορετικά πρότυπα εγκεφαλικής δραστηριότητας και συνδεσιμότητας μεταξύ νεότερων και γηραιότερων συμμετεχόντων, με τις μεγαλύτερες ηλικίες να παρουσιάζουν σοβαρή συναισθηματική αδράνεια στις νευρικές συνάψεις. Εξηγώντας αυτές τις διαφορές, ο επικεφαλής ερευνητής Sebastian Baez Lugo δήλωσε:

«[Οι διαφορές] ήταν ιδιαίτερα αισθητές στο επίπεδο ενεργοποίησης του δικτύου προεπιλεγμένης/αυτόματης λειτουργίας, ενός δικτύου του εγκεφάλου που ενεργοποιείται στην κατάσταση ηρεμίας. Η δραστηριότητά του συχνά διακόπτεται από τα καταθλιπτικά συμπτώματα ή το άγχος, υποδεικνύοντας εμπλοκή του στη ρύθμιση των συναισθημάτων. Στους ηλικιωμένους, ο οπίσθιος φλοιός του προσαγωγίου, μέρος αυτού του δικτύου που επεξεργάζεται την αυτοβιογραφική μνήμη, παρουσιάζει αυξημένες συνάψεις με την αμυγδαλή, η οποία συμμετέχει στην επεξεργασία των συναισθηματικών ερεθισμάτων. Αυτές οι συνδέσεις είναι ισχυρότερες σε άτομα με υψηλό σκορ στις κλίμακες μέτρησης άγχους, υπερανάλυσης ή αρνητικών σκέψεων.»

Σύμφωνα με τους ερευνητές, υπό κανονικές συνθήκες οι ηλικιωμένοι μπορούν να διαχειρίζονται καλύτερα αρνητικές καταστάσεις εστιάζοντας στα θετικά στοιχεία. Επομένως οι αλλαγές στις συνάψεις μεταξύ του οπίσθιου φλοιού του προσαγωγίου και της αμυγδαλής μαρτυρούν μη φυσιολογική γήρανση. Επιπλέον, ο οπίσθιος φλοιός του προσαγωγίου είναι μία από τις βασικές εγκεφαλικές περιοχές που επηρεάζει η άνοια, συνεπώς σχετικά συμπτώματα θα πρέπει να θορυβήσουν για πιθανότητα νευροεκφυλιστικής πάθησης.

«Υποθέτουμε ότι στα άτομα με έντονο άγχος η ικανότητα συναισθηματικής αποστασιοποίησης είναι μικρή ή ανύπαρκτη. Ο μηχανισμός της συναισθηματικής αδράνειας στο πλαίσιο της γήρανσης θα μπορούσε να εξηγηθεί από το γεγονός ότι ο εγκέφαλος αυτών των ανθρώπων παραμένει “καθηλωμένος” σε ένα αρνητικό στάδιο μέσα από τη συσχέτιση του πόνου των άλλων με δικές τους συναισθηματικές αναμνήσεις» εξήγησε ο Δρ Baez Lugo.

Ο διαλογισμός ως θεραπεία

Επί τους παρόντος η ομάδα νευροεπιστημόνων διερευνά τις πιθανότητες πρόληψης της άνοιας παρεμβαίνοντας στον μηχανισμό της συναισθηματικής αδράνειας. Μέσα από μια κλινική δοκιμή 18 μηνών, θα αξιολογήσουν την επίδραση από την εκμάθηση μια ξένης γλώσσας αφενός και του διαλογισμού αφετέρου.

«Για ακόμα καλύτερα συμπεράσματα, θα συγκρίνουμε την επίπτωση από δύο τύπους διαλογισμού: της ενσυνειδητότητας που ζητά από τον εαυτό μας να «ρίξει άγκυρα» στο παρόν προκειμένου να το παρατηρήσουμε και να επικεντρωθούμε στα συναισθήματά μας και του γνωστού ως «συµπονετικής αγάπης»  που αποσκοπεί στην εκμάθηση της καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων προς τους άλλους» σημείωσαν οι ερευνητές.

Φωτογραφία από RostyslavOleksin via vista.create