Του Στέλιου Αδαμάκη
Μια ιστορία ενδιαφέρουσα θα σας διηγηθούμε αγαπητοί αναγνώστες. Η οποία αφορά και την Κρήτη μας.
Από το μακρινό 15ο αιώνα.
Ένας από τους Ενετούς άρχοντες στο νησί μας ήταν ο Πιέτρο Κουερίνι (Pietro Querini), μέλος του Μεγάλου Συμβουλίου της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας.
Ο Δόγης Francesco Foscari του παραχώρησε τα φέουδα δυτικά από το Ηράκλειο, τις Δαφνές και το φρούριο του Τεμένους (Νικηφόρου Φωκά ή Κανλί Καστέλι).
Ο Κουερίνι ασχολήθηκε με το εμπόριο του προϊόντος της περιοχής, του περίφημου και περιζήτητου οίνου μαλβαζία και προχώρησε σε εξαγωγές, με προορισμό την Ιταλία και όχι μόνο.
Τον Απρίλιο του 1431 απέπλευσε ο ίδιος από το λιμάνι του Ηρακλείου σε πλοίο 450 τόννων που ονόμασε Κουερίνα, με φορτίο 800 βαρέλια μαλβαζία και διάφορα άλλα προϊόντα, με προορισμό τη Φλάνδρα, το σημερινό βόρειο Βέλγιο.
Αφού πέρασε το Γιβραλτάρ, στο πάνω άκρο της Ιβηρικής χερσονήσου αντιμετώπισε δυνατές κκαταιγίδες, παρασύρθηκε και αντί να μπορέσει να κατευθυνθεί δεξιά, πάνω από τις γαλλικές βόρειες ακτές, βρέθηκε ψηλά, ανοιχτά της Ιρλανδίας!
Εκεί, έχασε το κατάρτι του ενώ και το τιμόνι του δεν υπάκουε πλέον. Το ρεύμα τον μετέφερε ακυβέρνητο προς τα ανατολικά, τη βόρεια Σκανδιναβία.
Μετά από λίγες μέρες το πλήρωμα των 67 ανδρών εγκατέλειψε την Κουερίνα και επιβιβάστηκε σε δύο βάρκες. Η μία χάθηκε και η άλλη, με 16 μόνο επιζήσαντες, προσάραξε στο ακατοίκητο νησί Sandøy του νορβηγικού αρχιπελάγους Λοφότεν.
Οι ναύτες επιβίωσαν ένδεκα μέρες σε ένα ερειπωμένο καταφύγιο, τρεφόμενοι με όστρακα, έως ότου τους ανακάλυψαν Νορβηγοί ψαράδες από το διπλανό νησί Ροέστ (Røst).
Τους περιποιήθηκαν επί 4 μήνες και το Μάιο του 1432 προσφέροντάς τους και 60 κομμάτια ενός δώρου που θα σας αποκαλύψουμε σε λίγο τι ήταν, διατηρώντας προς το παρόν το μυστήριο, φίλοι αναγνώστες, τους επιβίβασαν σε πλοιάριο για το μακρύ ταξίδι της επιστροφής.
Κατευθύνθηκαν στο Λονδίνο, έκαναν μακρά στάση στην εκεί παροικία των συμπατριωτών τους και μετά διά ξηράς, με άλογα επί 24 ημέρες, ως τη Βενετία, όπου έφθασαν πιά τον Οκτώβριο του 1432.
Οι ταλαιπωρημένοι Ενετοί είχαν αναγκαστεί να πωλήσουν καθ' οδόν το νορβηγικό δώρο, για να καλύψουν τα έξοδά τους!
Ευτυχώς, τους έμεινε η "γνώση" παρασκευής του. Που ο Κουερίνι χρησιμοποίησε.
Το δώρο; Ήταν 60 αποξηραμένοι -όχι αλατισμένοι-μπακαλιάροι!
Τη μέθοδο αποξήρανσής τους, να κρέμονται επί 3 εβδομάδες σε ρεύμα αέρα, τη δίδαξε στους συμπατριώτες του που μετά από μια πρώτη περίοδο αμφιβολίας και δυσπιστίας, ενθουσιασμένοι ενέταξαν το μπακαλιάρο στη διατροφή τους. Έγινε το κατ' εξοχήν πιάτο της επαρχίας της Βενετίας μέχρι και σήμερα, bacalà στην ντόπια διάλεκτο, χάρη στη γεύση του, στη θρεπτική του αξία, στο χαμηλό του κόστος σε σύγκριση με το φρέσκο ψάρι, στην αντοχή και διατήρησή του στα διά ξηράς και διά θαλάσσης ταξίδια, καθώς και -αρκετά χρόνια αργότερα- χάρη σε έναν αποφασιστικής σημασίας παράγοντα ώθησης: το 1563, στη Σύνοδο του Τρέντο, ο μπακαλιάρος συμπεριελήφθη επισήμως στα νηστίσιμα!
Από εκεί λέτε να ήρθε και σ' εμάς το ψάρι αυτό, στην Κρήτη μας;
Όλα τα γεγονότα τα γνωρίζουμε λεπτομερώς από την επίσημη έκθεση - αναφορά, που ο Κουερίνι υπέβαλε στον Δόγη και η οποία σήμερα φυλάσσεται στην Αποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού.
Αλλά η ιστορία μας δεν τελειώνει εδώ.
Θα θυμήσουμε πως υπάρχει μία πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης, που ονομάζεται "Ευρωπαϊκές Πολιτιστικές Διαδρομές", European Cultural Routes.
Με στόχο να δημιουργήσει στην ήπειρό μας ευκαιρίες για συνεργασίες και ανταλλαγές Πολιτιστικές, Τουριστικές, Γαστριμαργικές, Εμπορικές.
Την κίνηση αντελήφθη ο Τζιαναντρέα Γκαραντσίνι, έως πριν λίγο αντιδήμαρχος Τουρισμού Ηρακλείου. Ένα δραστήριο άτομο, ένας εκλεγμένος με γνώσεις και μεράκι.
Ναι, υπάρχει παρόμοιο, έστω απειλούμενο με εξαφάνιση, είδος. Μιλάω για τον σύμβουλο, όχι για το μπακαλιάρο.
Έσπευσε και ενέταξε το Ηράκλειο στη σχετική πρόταση προγράμματος, που θα έχει ως όμορφο και σημαντικό αποτέλεσμα τη συμμετοχή και προβολή της πόλης μας.
Έχει πραγματοποιηθεί μία πρώτη συνάντηση στη Βενετία και αναμένεται δεύτερη φέτος, για να συνταχθεί ο φάκελος προς το Συμβούλιο της Ευρώπης ώστε να αποτελέσει επίσημη πολιτιστική διαδρομή του.
Να πούμε και για το Δήμο Μαλεβιζίου, μήπως θα μπορούσε να αξιοποιήσει την "περιπέτεια" του Ενετού φιλοξενούμενού του;
Ας μην χάνεται ευκαιρία, κυρίως όπως εδώ, ιστορική - πολιτιστική!
Για τον "ήρωά" τους τον Κουερίνι και τη διαδρομή του, οι φίλοι μας Ιταλοί έγραψαν ένα βιβλίο με την ιστορική αφήγηση του τεράστιου ταξιδιού, ένα κόμικ το 2008, ένα μυθιστόρημα επίσης το 2008, κυκλοφόρησαν έναν οδηγό με συνταγές μπακαλιάρου και πληροφορίες τουριστικές της περιοχής, ανέβασαν ένα θεατρικό έργο καθώς και συνέθεσαν ολόκληρη όπερα, που παίχθηκε σε Λυρικό θέατρο το 2012!
