Ψαραντώνης: Από την κορυφή του Ψηλορείτη στο Νερατζέ Τζαμί στο Ρέθυμνο

Μια συναυλία που δεν μοιάζει με καμία άλλη έρχεται στο Onassis Channel στο YouTube. Την Κυριακή 20 Νοεμβρίου, στις 21:00, η ψυχή της κρητικής μουσικής παράδοσης ζωντανεύει το Νερατζέ Τζαμί –ή, αλλιώς, το Ωδείο Ρεθύμνου– με μια μυσταγωγική συναυλία. O Ψαραντώνης έρχεται να μας ταξιδέψει σε έναν κόσμο πέρα από σύνορα και όρια, πέρα από τον χρόνο και τον τόπο.

Ο Ψαραντώνης, ο σπουδαίος τραγουδοποιός, θεματοφύλακας της κρητικής μουσικής παράδοσης και ιδιοσυγκρασιακός ανανεωτής της κατακτά την κορυφή του Ψηλορείτη «αγκαλιά» με τη λύρα του και μας χαρίζει μία από τις πιο ιδιαίτερες συναυλίες, στο πλαίσιο του STAGES A/LIVE στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση από το Νερατζέ Τζαμί στο Ρέθυμνο την Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2022 στις 21:00.

Το STAGES A/LIVE, με πάνω από 1 εκατομμύριο views στο YouTube, είναι μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση για την υποστήριξη των ανεξάρτητων ελληνικών μουσικών σκηνών. Ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2021 με μια σειρά κινηματογραφημένων live performances, σε μία περίοδο που τα πάντα ήταν κλειστά. Από το 2022, το STAGES A/LIVE επέστρεψε για να φέρει και πάλι στη ζωή χώρους όπου κάτι έχει συμβεί: σε όλη τη χώρα, στις πιο απρόσμενες περιοχές της Ελλάδας και στις πιο αναπάντεχες σκηνές, συναυλίες με τους πιο απρόσμενους καλλιτέχνες για να υποστηριχθεί η ελληνική μουσική σκηνή και οι ήρωές της μέσα από την ψηφιακή σκηνή του Ιδρύματος Ωνάση.

Πρώτος σταθμός για την περίοδο 2022-2023 ο Ψαραντώνης, που σύμφωνα με τον Μάνο Χατζιδάκι, κατέκτησε τη θέση του «πρώτου λυράρη της Ελλάδας» προτού φτάσει να κατακτήσει τις κορυφές των βουνών της Κρήτης και τα βάθη ενός διαχρονικού χώρου στο Ρέθυμνο. Ο Nick Cave αργότερα είπε πως θα είναι για πάντα ένας «γνήσιος εκφραστής της παγκόσμιας μουσικής». «Κραυγή των θεών» τον αποκαλούν οι διοργανωτές μεγάλων μουσικών φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Όμως, εκείνο που μοιάζει να έχει μεγαλύτερη σημασία είναι αυτό που ο ίδιος λέει: «Η παράδοση κρατάει για πάντα. Χωρίς ρίζα, δεν υπάρχει ούτε φύλλο ούτε καρπός. Η παράδοση είναι η τέχνη του λαού, η πίστη του». Ο Ψαραντώνης δεν αρκείται στις δάφνες του παρελθόντος του, μα ούτε δείχνει την παραμικρή διάθεση να «κατεβάσει ταχύτητα». Γεννημένος στα Ανώγεια της Κρήτης το 1942, ο Αντώνης Ξυλούρης ήταν μόλις 5 ετών όταν έπιασε για πρώτη φορά στα χέρια του τη λύρα του μεγαλύτερου αδερφού του, Νίκου. Ξεκίνησε παίζοντας σε μια κρητική γιορτή προτού κλείσει τα 13, ενώ ο πρώτος του δίσκος ολοκληρώθηκε το 1974.
Επί μισό αιώνα, ο Ψαραντώνης δισκογραφεί με αμείωτη ένταση, έχοντας παράλληλα στο παλμαρέ του χιλιάδες ώρες ζωντανών εμφανίσεων, καθεμία από τις οποίες αποτελεί μια μυσταγωγική εμπειρία για το κοινό, είτε πρόκειται για μικρές μουσικές σκηνές είτε για διεθνή φεστιβάλ όπου οι θεατές παρακολουθούν σχεδόν αποσβολωμένοι μια βιβλική φιγούρα που όμοια της δεν υπάρχει στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι υπήρξε ο πρώτος Έλληνας μουσικός που έπαιξε το 2007 στο θρυλικό All Tomorrow’s Parties. Δύο χρόνια αργότερα, θα εμφανιζόταν στην αυστραλιανή εκδοχή του φεστιβάλ που επιμελήθηκε ο Nick Cave. Mε τη συνεργασία τους να ευδοκιμεί και στο στούντιο το 2014, οι δύο καλλιτέχνες συνεργάστηκαν για το soundtrack του πολυβραβευμένου “Loin des Hommes” («Μακριά από τους ανθρώπους»), της ταινίας που –με πρωταγωνιστή τον Viggo Mortensen– κέρδισε τρία βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας του 2014.

Το Τζαμί του Γαζή Ντελή Χουσεΐν Πασά –ή Νερατζέ Τζαμί, όπως είναι ευρύτερα γνωστό– αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία του Ρεθύμνου. Ο χώρος με το εντυπωσιακό θύρωμα και τον επιβλητικό μιναρέ δημιουργήθηκε το 1601 ως ναός της Santa Maria, ενώ το 1646 μετατράπηκε σε τζαμί. Από το 1957 το μνημείο, που ξεκίνησε να λειτουργεί ως μοναδικός πολιτιστικός χώρος στην περιοχή, ανήκει στον Σύνδεσμο Διαδόσεως Καλών Τεχνών Ρεθύμνου. Ο Σύνδεσμος, που ιδρύθηκε το 1930, έχει ταυτιστεί με τη διδασκαλία και τη διάδοση της μουσικής στο Ρέθυμνο. Το 1981 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την αδιάλειπτη δράση του στους τομείς της Μουσικής και του Θεάτρου και γενικά της πνευματικής καλλιέργειας.
Το Ωδείο Ρεθύμνου λειτουργεί ως βασικό παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου της Αθήνας και έχει δεχτεί όλα αυτά τα χρόνια περισσότερους από 6.000 νέους και νέες μαθητές. Σήμερα, ο Σύνδεσμος διατηρεί το μνημείο της Κρήτης με τέτοιον τρόπο ώστε ο χώρος να είναι προσβάσιμος σε όλους, επιδιώκοντας τη συντήρηση και αποκατάστασή του. Στο πλαίσιο αυτό, το Ωδείο Ρεθύμνου διοργανώνει συναυλίες και διαλέξεις, ενώ ταυτόχρονα φιλοξενεί σημαντικές τοπικές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

φωτογραφίες  Αλέξανδρος Αβραμίδης