Ο Άγιος Νικόλαος είναι γεμάτος ενδιαφέροντα όλο το χρόνο. Κάθε Άνοιξη, η δαφνοστόλιστη Κυριακή των Βαΐων, η αναπαράσταση της Σταύρωσης και η Ανάσταση με το περίφημο “Κάψιμο του Ιούδα” στη Λίμνη, μέσα σε μία μοναδική σε ένταση ατμόσφαιρα, κάνουν το Πάσχα πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες.
Ξεχωριστή είναι η περίοδος του Πάσχα αλλά και η προετοιμασία που αρχίζει με την νηστεία της σαρακοστής στην Κρήτη. Τα κύρια φαγητά που παρασκευάζουν οι νοικοκυρές της Κρήτης για τη Σαρακοστή του Πάσχα είναι τα άγρια χόρτα: καλίτσες (γλυκά πρώιμα άγρια ραδίκια), ασκολύμπροι (ασκόλυμπρα άγρια-αγκάθινα χόρτα), τζόχοι (ζοχοί), ψικοσιρίδες (πικρώδη άγρια χόρτα), χοιρομουρήδες (άσχημα στην εμφάνιση, όμως νοστιμότερα άγρια χόρτα), σταμναγκάθι (αγκαθωτό ραδίκι), ραπανίδες και βεβαίως οι χοχλιοί (σαλιγκάρια βραστά, μπουμπουριστά), τα διάφορα γιαχνί, τα παπούλια (βραστά όσπρια), ο χυλός (με αλεσμένο στάρι), οι βρουβόπιτες (πίτες με χόρτα ή γούλες), τα κουκιά (βραστά και πουρέ).
Οι γυναίκες, από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, καταγίνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν τα καλιτσούνια (χειροποίητες πίτες με μυζήθρα, που παλιά γινόταν τηγανιστά και όχι στο φούρνο, όπως γίνεται σήμερα με τα καλούμενα λυχναράκια), τα τσουρέκια και τις λαμπροκουλούρες. Η λαμπροκουλούρα δεν έχει στη μέση τρύπα, όπως τα μικρά κουλούρια σήμερα για λόγους οικονομίας και στο κέντρο της μπαίνουν κανονικά τρία κόκκινα αβγά.
Το Πάσχα οι σύντεκνοι οι νονοί, πηγαίνουν στους βαφτισιμιούς τους το κουλούρι της Λαμπρής, κόκκινα αβγά και το κερί της Ανάστασης, μαζί με άλλα δώρα, όπως ρούχα παπούτσια και παιχνίδια.
Οι γυναίκες το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης ασχολούνται και με το βάψιμο των αβγών, που παλιά αυτό γινόταν από τα χρώματα των λουλουδιών, κυρίως της κόκκινης παπαρούνας. Μάλιστα πάνω στα αβγά, πριν τα βάψουν, κολλούσαν και μικρά άνθη και έτσι τα σχέδιά τους αποτυπώνονταν επάνω. Σήμερα πάντως κυριαρχούν οι έτοιμες βαφές ή, και τα έτοιμα κόκκινα αβγά.
Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης αρχίζει το στόλισμα του Επιταφίου με λουλούδια και στεφάνια, με τις νοικοκυρές να προσπαθούν να στολίσουν τον “καλύτερο Επιτάφιο”. Μετά την περιφορά παίρνουν τα λουλούδια στα σπίτια για να φέρουν ευλογία σε κάθε νοικοκυριό.
Τα παιδιά, την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα μεγάλο σωρό από ξύλα και στην κορυφή βάζουν ένα σκιάχτρο που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο ιερέας λέει το ”Χριστός Ανέστη”, βάζουν φωτιά και καίνε τον Ιούδα. Η καμπάνα χτυπά και ο ουρανός στολίζεται από πολύχρωμα βεγγαλικά. Σε πολλές περιοχές κυρίως στην ύπαιθρο ακούγονται και μπαλωθιές.
“Χριστός Ανέστη” στη λίμνη Βουλισμένη
Η λίμνη του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και είναι το πιο γνωστό τοπόσημό της. Ονομάζεται Βουλισμένη, έχει κυκλικό σχήμα και διάμετρο 137 μ. Χαρακτηριστικό της λίμνης είναι ότι έχει κάθετα κοκκινωπά τοιχώματα που θυμίζουν κρατήρα ηφαιστείου, γι’ αυτό κάποιοι υποστηρίζουν ότι δημιουργήθηκε από την καθίζηση ηφαιστείου. Αυτή η θεωρία, αν και ακούγεται πειστική, χάνει σταδιακά έδαφος και πλέον πιστεύεται ότι η λίμνη είναι το στόμιο εξόδου ενός υπόγειου ποταμού.
H λαϊκή φαντασία ήθελε τη λίμνη αυτή άπατη, αλλά ο Εγγλέζος Spratt (Travels and Researches in Crete) την βυθομέτρησε το 1853 και βρήκε πως το βάθος της είναι 64 μέτρα. Σε μια πρόσφατη έρευνα που έκαναν δύτες βρέθηκαν φορτηγά και στρατιωτικό υλικό που οι Γερμανοί πέταξαν στη λίμνη, όταν εγκατέλειπαν την Κρήτη.
Ίσως στον πιο εντυπωσιακό εορτασμό σε όλη την Ελλάδα, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου γύρω από τη λίμνη συγκεντρώνονται οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης, για το θεαματικό κάψιμο του Ιούδα.
Το ομοίωμα του Ιούδα βρίσκεται σε μία σχεδία στο κέντρο της λίμνης Βουλισμένης, ενώ από τα βράχια δίπλα στη λίμνη κατεβαίνει η φλόγα που του βάζει φωτιά εν μέσω ομοβροντιών πυροτεχνημάτων και δυναμίτη.
