Μουσείο Θύραθεν: Τα οφέλη της μουσικής στα παιδιά

Η μουσική εμφανίζεται σε όλους τους πολιτισμούς και μπορεί να έχει εκπληκτικά οφέλη πέραν της έκφρασης των συναισθημάτων ,τα οποία αποβλέπουν στην εκμάθηση της γλώσσας, στη βελτίωση της μνήμης, στην εστίαση της προσοχής, στο συντονισμό των κινήσεων και στην ανάπτυξη.

Επιστημονική έρευνα έχει δείξει πως αν συγκριθεί ο εγκέφαλος ενός μουσικού με αυτόν ενός μέσου ανθρώπου, θα παρατηρηθούν πολλές φυσικές διαφορές. Αυτές οι διαφορές δεν μας περιγράφουν ότι ο εγκέφαλος των μουσικών είναι ανώτερος από των άλλων ανθρώπων, απλά η μουσική μπορεί ,και προκαλεί αλλαγές σε αρκετές περιοχές του εγκεφάλου.

Η μουσική έχει αναγνωριστεί κατά καιρούς από πολλούς επιστημονικούς και ερευνητικούς κλάδους για τις πολλαπλές θεραπευτικές της ιδιότητες. Μπορεί να συμβάλει στη διαχείριση του πόνου και του άγχους, καθώς και μπορεί να επιδρά θετικά σε λειτουργίες του εγκεφάλου και στη μάθηση, στη φυσική δραστηριότητα και στο συντονισμό των κινήσεων, στην παραγωγικότητα και στη δημιουργικότητα, στη χαλάρωση και στον ύπνο, στη βελτίωση της διάθεσης και στη μείωση αρνητικών συναισθημάτων. Όλες αυτές οι ευεργετικές ιδιότητες της μουσικής δεν ισχύουν μόνο για τους ενήλικες, αλλά ισχύουν επίσης και για τα παιδιά.

Μουσική και παιδιά

Όλα τα παιδιά κατανοούν τη γλώσσα της μουσικής ενστικτωδώς και έχουν μια φυσική και πηγαία αγάπη για τη μουσική. Από πολύ μικρή ηλικία παρατηρούμε τα παιδιά να κουνιούνται στο ρυθμό της και να προσπαθούν να συντονιστούν στους ήχους της. Κουνάνε χεράκια, ποδαράκια και δείχνουν χαρούμενα όταν ακούν τους αγαπημένους τους ήχους! Αγαπούν ιδιαίτερα τα τραγούδια που έχουν ρυθμό και ενέργεια, και πολύ εύκολα μπορούν τέτοια τραγούδια να αλλάξουν άμεσα τη διάθεση τους. Ο χορός, τα παλαμάκια και το τραγούδι ψυχαγωγούν και προσφέρουν απόλαυση στα παιδιά.

 Η μουσική όμως δεν δίνει μόνο ενέργεια. Η απαλή μουσική μπορεί να ηρεμήσει ένα παιδί από το κλάμα, και το νανούρισμα μπορεί να χαλαρώσει και να συντροφεύσει το παιδί την ώρα του ύπνου. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η έκθεση στη μουσική διεγείρει συνολικά τη νοημοσύνη και τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Η μουσική αλληλεπιδρά με το μυαλό και το σώμα, βοηθά τα παιδιά ψυχικά, συναισθηματικά, κοινωνικά, καθώς και στη σωματική τους ανάπτυξη. 

Ακούγοντας μουσική τα κατάλληλα χρονικά διαστήματα και τις κατάλληλες ώρες, η επίδρασή της μπορεί να αποδειχθεί θαυματουργή. Σε καταστάσεις πίεσης ή έντονου στρες, η κατάλληλη μουσική μπορεί να απελευθερώσει το άγχος και τον πόνο, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη την ώρα του ύπνου ή την ώρα του δημιουργικού παιχνιδιού, και μπορεί να βοηθήσει το παιδί να χαλαρώσει. 

Η μουσική στη βιβλιογραφία θεωρείται “μαγική”, γιατί μπορεί και φτάνει ταυτόχρονα σε πολλαπλά επίπεδα νευροδιέγερσης του εγκεφάλου των παιδιών. Η μουσική παιδεία βοηθά στην εστίαση της προσοχής και βελτιώνει την ικανότητα αλληλεπίδρασης με τον κοινωνικό πληθυσμό. Μία ακόμα μελέτη έδειξε ότι τα παιδιά που δυσκολεύονταν στον συγχρονισμό, είχαν επίσης δυσκολία στο να εστιάσουν την προσοχή τους κατά τη διάρκεια άλλων δραστηριοτήτων. Όσο όμως βελτιωνόταν η μουσική ικανότητα των παιδιών, τόσο βελτιωνόταν και η προσοχή τους. Επιπλέον, η ικανότητα συγχρονισμού έχει βρεθεί να συνδέεται με την απόδοση των παιδιών στα γνωστικά τεστ.

Τα παιδιά που λαμβάνουν μουσική παιδεία από νωρίς, τα πηγαίνουν αποδεδειγμένα καλύτερα στο σχολείο. Η μουσική βοηθάει τα παιδιά να αποκτήσουν ρυθμό, κίνηση και να αποκτήσουν την αντίληψη του χώρου και του χρόνου. Έρευνες πάλι δείχνουν ότι τα παιδιά του δημοτικού που μαθαίνουν να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, επωφελούνται ιδιαίτερα στη συνολική ανάπτυξη του λόγου και της κίνησης, στη γλώσσα και στη μαθηματική αντίληψη.

Συνοψίζοντας,

1. Η μουσική διεγείρει τον εγκέφαλο και συγκεκριμένα περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μάθηση, τα μαθηματικά, τη συναισθηματική νοημοσύνη και προκαλεί ευχάριστα αλλαγές σε αυτές. Για αυτό το λόγο σε συγκρίσεις που έχουν γίνει ανάμεσα σε εγκεφάλους μουσικών και μη μουσικών ανθρώπων, παρουσιάζονται διαφορές στις παραπάνω εγκεφαλικές περιοχές.

2. Η μουσική βελτιώνει τη μνήμη αλλά και την εστίαση της προσοχής. Μέσα από το τραγούδι, τη χορογραφία ή το παίξιμο μιας μελωδίας δίνεται η ευκαιρία στο παιδί να εξασκήσει τη μνήμη του αλλά και να καλλιεργήσει την ικανότητα εστίασης της προσοχής σε ένα συγκεκριμένο στόχο.

3. Η επαφή με τη μουσική ενισχύει και καλλιεργεί τη δημιουργικότητα, μια δεξιότητα ιδιαίτερα χρήσιμη για τη ζωή του ανθρώπου σε γενικότερο πλαίσιο. Ενεργοποιώντας τη φαντασία και τον αυτοσχεδιασμό, η μουσική ενισχύει το παιδί να κατανοήσει ότι κάθε πρόβλημα έχει παραπάνω από μία λύσεις και κάθε ερώτηση παραπάνω από μία απαντήσεις, αποβάλλοντας έτσι την διαδικασία του περιορισμού σε μια μοναδική λύση ή απάντηση. Ακόμη, έχει βρεθεί ότι η επαφή με τη μουσική ενισχύει την επικοινωνία του δεξιού και του αριστερού εγκεφαλικού ημισφαιρίου διευκολύνοντας έτσι τον συνδυασμό νέων πληροφοριών με πολλούς και πρωτότυπους τρόπους.

4. Μέσα από μουσικοκινητικές δραστηριότητες καλλιεργείται η κινητικότητα του παιδιού. Μέσα από οργανωμένες - σχεδιασμένες δραστηριότητες, αυθόρμητο μουσικοκινητικό παιχνίδι ή μαθήματα εκμάθησης μουσικού οργάνου, μπορούν να καλλιεργηθούν η χωρο-χρονική αντίληψη του παιδιού, ο έλεγχος του σώματος, η ισορροπία, η αίσθηση του προσανατολισμού, ο συντονισμός κινήσεων.

5. Μέσα από τη μουσική συνειδητά ή ασυνείδητα καλλιεργούνται γλωσσικές, μαθηματικές και φυσικές ικανότητες του παιδιού. Το παιδί έρχεται σε επαφή με τη σημειολογία της μουσικής, την ανάγνωση και τη «γραφή» της, με ρυθμούς, κλίμακες, συγκεκριμένα μοτίβα, χρόνους, παύσεις, κλάσματα καθώς και με φυσικά φαινόμενα όπως οι δονήσεις των χορδών που παράγουν ήχους.

6. Η μουσική καλλιεργεί στο παιδί δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης ενός ήχου, ενός ρυθμού, μιας μελωδίας, και κατ’ επέκταση ενός ομιλητή, ενός φίλου, ενός γονέα, του δασκάλου που παραδίδει μάθημα στην τάξη κτλ.

7. Η επαφή με τη μουσική συμβάλλει στην καλή ψυχική υγεία του παιδιού. Το παιδί μέσα από τη μουσική έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει, να κατανοήσει, να εκφράσει τα συναισθήματά του και με αυτό τον τρόπο να εκτονωθεί, να δώσει μια διέξοδο στο άγχος του, να διαχειριστεί τον πόνο. Η επαφή με τη μουσική έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη διάθεση, καταπολεμά αρνητικά συναισθήματα, χαλαρώνει ένα παιδί και το βοηθά ώστε να μην παρουσιάζει προβλήματα στον ύπνο, το οδηγεί στην αυτογνωσία και στην αυτοβελτίωση. Εάν η επαφή με τη μουσική συνδυαστεί με χορό ή ζωγραφική μπορεί να έχει επίσης θεραπευτικά αποτελέσματα.

8. Η μουσική πάντοτε συνόδευε τον άνθρωπο σε σημαντικές στιγμές του. Αποτελεί μια «παγκόσμια γλώσσα» που ενώνει τους ανθρώπους όλου του κόσμου. Από αυτή την οπτική η μουσική καλλιεργεί την κοινωνικότητα ενός παιδιού, προωθεί τη συνεργασία και απαιτεί υπομονή κι επιμονή, δύο δεξιότητες οι οποίες καλλιεργούνται μέσα από την επαφή με τη μουσική και την εκμάθηση ενός οργάνου.

9. Μέσα από την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που θέτονται σε ένα μάθημα μουσικής, μέσα από την καταβολή προσπάθειας για να φτάσει το παιδί στο επιθυμητό αποτέλεσμα καθώς και μέσα από τη δυνατότητα αυτοέκφρασης που παρέχει η επαφή με τη μουσική, καλλιεργείται η αυτοπεποίθηση και η θέληση για επίτευξη των στόχων του παιδιού.

10. Η επαφή με τη μουσική και με ένα μουσικό όργανο απαιτεί συνέπεια, πειθαρχία και υπευθυνότητα προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχει θέσει, με αποτέλεσμα να ακολουθεί αυτές τις αρχές και στην υπόλοιπη ζωή του.