Μ. Δασκαλάκη: «Ένα βιβλίο δε θα με προδώσει ποτέ»!

Της Κατερίνας Μυλωνά

«Είναι σημαντική η πραγματικότητα, εξίσου σημαντικά όμως είναι και τα ταξίδια του μυαλού, τα οποία μας βοηθούν να τη διαχειριζόμαστε», αναφέρει, σε συνέντευξή της στο Cretalive η συγγραφέας, Μαρία Δασκαλάκη, με αφορμή το τελευταίο της βιβλίο «Η θεία Πορτοκαλένια και το όρος Τουπουνγκάτο».

Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Το τελευταίο σας βιβλίο, με τίτλο «Η θεία Πορτοκαλένια και το όρος Τουπουνγκάτο» αποτελεί έναν ύμνο στην παιδική φαντασία. Πόσο κρίσιμο θεωρείτε πως είναι για ένα παιδί να την αναπτύσσει;

«Το βιβλίο αυτό γράφτηκε με πολλή αγάπη. Κατά τη διάρκεια της συγγραφής υπήρχε μια φυσική ροή. Η θεία Πορτοκαλένια ταξίδευε κι έφτιαχνε τους ατέλειωτους φανταστικούς κόσμους της κι εγώ την άφηνα να με οδηγήσει κι απλά ακολουθούσα. Ελπίζω να συμβεί το ίδιο και στα παιδιά που θα το διαβάσουν, καθώς ένα από τα δικά μου ζητούμενα πάντα είναι η συμβολή των βιβλίων μου στην ανάπτυξη της φαντασίας τους. Ο μαγικός ρεαλισμός της ιστορίας εξελίσσει και τον τρόπο σκέψης τους. Μέσω αυτού, ένα αεροπλάνο μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε πύραυλο που θα ταξιδέψει στο διάστημα και μια ηλεκτρική σκούπα είναι ικανή να προκαλέσει ανεμοστρόβιλο.

Ένα παιδί με αναπτυγμένη φαντασία, καθημερινά ''βομβαρδίζεται'' από νέες ιδέες, αποκτά πολλές οπτικές σε όσα του συμβαίνουν και φυσικά μεγαλώνοντας θα μπορεί να κοιτάξει τις εκφάνσεις της ζωής από διαφορετικές οπτικές γωνίες έχοντας έτσι αποκτήσει ένα σφαιρικό τρόπο θέασης των καταστάσεων που θα συντελέσει στην επεξεργασία τυχόν σύνθετων προβλημάτων που θα προκύψουν.

Οπότε, θεωρώ περισσότερο από καίριο να συμβάλλουμε -γονείς, εκπαιδευτικοί, συγγραφείς- στην ανάπτυξη της φαντασίας των παιδιών μας.»

Από τη μία πλευρά έχουμε τη θεία που είναι καπετάνιος σε ταξίδια του μυαλού και, από την άλλη, τη μητέρα του παιδιού που διαρκώς το προσγειώνει. Είναι δύο πρακτικές που συναντάμε στους γονείς σήμερα; Ποια θεωρείτε πως επικρατεί και ποια πιστεύετε πως πρέπει να επικρατεί;

«Αυτά τα δύο δεν τα συναντάμε μόνο στους γονείς, αλλά γενικότερα στη ζωή μας. Είναι τα όνειρα που κάνουμε από τη μια και η πραγματικότητα που έρχεται για να μας προσγειώσει από την άλλη. Όσα θέλουμε να πραγματοποιήσουμε κι όσα πρέπει να κάνουμε. Όπου θα θέλαμε να βρεθούμε κι όπου πρέπει να είμαστε. Είναι όμως η διαφορά οπτικής -που ανέφερα παραπάνω- που δε μας αφήνει να βουλιάξουμε μέσα στην καθημερινότητα που καθένας μας ζει. Είναι η ικανότητα να σκεφτούμε κάπως αλλιώς, η εύρεση μιας άλλης λύσης.

Οι γονείς φυσικά και οφείλουν να εντάσσουν τα παιδιά τους στην πραγματικότητα για να μπορούν -και στο παρόν τους αλλά και στο μέλλον- να συνυπάρχουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Η πραγματικότητα διέπεται από κανόνες και όρια που κάθε κοινωνία έχει ορίσει και όταν τα παιδιά τα γνωρίζουν, αντιλαμβάνονται ότι δε βρίσκονται στο κέντρο του κόσμου, αλλά καθένα αποτελεί ένα ξεχωριστό μέλος του.

Από την άλλη, αν οι γονείς θεωρούν εξίσου σημαντική την καλλιέργεια της φαντασίας στα παιδιά τους, έρχεται η ισορροπία αφού έτσι μπορούν να αντιληφθούν σφαιρικά τη ροή των πραγμάτων στη ζωή τους. Παράλληλα, οξύνουν την κριτική τους ικανότητα ώστε να αποφασίσουν τι θα κάνουν σε κάθε περίπτωση.

Πιστεύω λοιπόν πως είναι σημαντική η πραγματικότητα, εξίσου σημαντικά όμως είναι και τα ταξίδια του μυαλού, τα οποία μας βοηθούν να τη διαχειριζόμαστε.»

Έρχεστε διαρκώς σε επαφή με μικρά και μεγαλύτερα παιδιά που θέλουν να εκφράζονται και μέσα από την πένα τους. Πολλοί λένε πως η νέα γενιά δεν αγαπά το γράψιμο, εσείς τι διαπιστώνετε;

«Σε όσους λένε πως η νέα γενιά δεν αγαπά το γράψιμο, εγώ θα απαντούσα ότι απλά δεν έχει βρεθεί ακόμη στον δρόμο τους το άτομο που θα τα εμπνεύσει ώστε να το αγαπήσουν. Βλέπετε, τα παιδιά δε γεννιούνται έτσι. Όσα γράφουν είναι επειδή έχουν μάθει ένα τρόπο έκφρασης κατά τον οποίο μέσα από μια δημιουργική κι απολαυστική διαδικασία αυτοανακαλύπτονται καταθέτοντας όσα σκέφτονται ή φαντάζονται.

Αν κάποια παιδιά δεν το αγαπούν, το υποτιμούν ή τα τρομάζει είναι επειδή κάτι τα οδήγησε σε αυτή την αντίληψη. Οπότε, σε όσους τα επικρίνουν, θα τους συμβούλευα αντίθετα, να ψάξουν να βρουν τι φταίει και πόσο έχουν συντελέσει και οι ίδιοι σε αυτό.»

Αν απέναντί σας είχατε έναν γονιό που ανησυχεί, τι θα τον συμβουλεύατε να κάνει για να αγαπήσει το παιδί του τα βιβλία;

«Θα του έλεγα να διαβάζει κι ο ίδιος βιβλία. Ένα παιδί που μεγαλώνει βλέποντας τον γονιό του να διαβάζει, δεν μπορεί παρά να αγαπήσει το διάβασμα και να γίνει και το ίδιο αναγνώστης.»

Τα βιβλία αποτελούν ένα καταφύγιο; Επιλέγουμε να λάβουμε μέρος σε χάρτινες περιπέτειες για να κλέψουμε λίγο χρόνο για τον εαυτό μας; Όσο ρητορική και αν φαντάζει η ερώτηση θα τη θέσω: Γιατί να διαβάζουμε βιβλία;

«Για εμένα ναι, τα βιβλία -από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου- αποτελούσαν καταφύγιο κι αποτελούν ακόμη. Όταν η πραγματικότητα με απογοητεύει, οι άνθρωποι με πληγώνουν, η καθημερινότητα με εγκλωβίζει και η ρουτίνα με κουράζει, μπορώ να αποδράσω, να απολαύσω, να ταξιδέψω, να ζήσω ποιοτικά τον χρόνο μου. Μέσα τους, τίποτα κακό δεν μπορεί να μου συμβεί. Ένα βιβλίο δε θα με προδώσει ποτέ και η ιστορία του θα γίνει δική μου για πάντα.»

Υπάρχει κάτι που έχετε στα σκαριά;

«Στο μυαλό μου έχω πολλές ιδέες. Άλλες προσπαθώ να τις γράψω κι άλλες τις επεξεργάζομαι μέχρι να ωριμάσουν μέσα μου. Επομένως πάντα κάτι έχω στα σκαριά. Και φυσικά, σχεδιάζω τις επισκέψεις μου στα σχολεία από τον Σεπτέμβριο και τις συναντήσεις μου με τα παιδιά. Προς το παρόν, όμως, απολαμβάνω το καλοκαίρι!»

Η θεία μου είναι η πιο καλή και η πιο αστεία θεία του κόσμου. Τη λένε Άννα, αλλά εγώ τη φωνάζω θεία Πορτοκαλένια επειδή έχει μαλλιά πορτοκαλί σαν το πορτοκάλι. Κάθε φορά που έρχεται στο σπίτι μας μου φέρνει δώρα από τα ταξίδια της, γιατί κάνει πολλά ταξίδια η θεία Πορτοκαλένια. Πότε γίνεται πιλότος, μεταμορφώνει το αεροπλάνο της σε πύραυλο και πηγαίνει στο διάστημα, και πότε ταξιδεύει σε χώρες μακρινές, με ηφαίστεια που εκτοξεύουν ασημένια λάβα. Καμιά φορά με παίρνει κι εμένα μαζί της. Κι όλα πάνε καλά, μέχρι που μπαίνει στο δωμάτιο η μαμά και μας τα χαλάει όλα, γιατί φαίνεται πως εκείνης δεν της αρέσουν καθόλου ούτε τα ταξίδια ούτε τα μαγικά...

Η Μαρία Δασκαλάκη γεννήθηκε το 1982 στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου και κατοικεί. Είναι απόφοιτη του τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιόνιου Πανεπιστημίου, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διδακτική της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας, στην Αξιοποίηση της Τέχνης στην Εκπαίδευση και στην Εικαστική Ψυχοθεραπεία. Από το 2008 διατηρεί δικό της Εργαστήρι Δημιουργικής Σκέψης – Ελεύθερης Έκφρασης στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου συντονίζει σεμινάρια τέχνης και ομάδες δημιουργικής γραφής για παιδιά και ενήλικες. Τα τελευταία χρόνια γράφει, διασκευάζει και μεταφράζει παιδικά βιβλία σε συνεργασία με τις εκδόσεις Μίνωας. Η Θεία Πορτοκαλένια και το όρος Τουπουνγκάτο είναι το πρώτο της βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.