Εκδηλώσεις στον Μοχό για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση

Σημαντικές εκδηλώσεις διοργανώνονται από την Τρίτη 22 έως και την Πέμπτη 24 Ιουνίου του 2021 στο Μοχό, με  αφορμή την συμπλήρωση διακοσίων ετών από την Ελληνική Επανάσταση. 

Οι εκδηλώσεις τελούν υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου και διοργανώνονται από την Ενορία Ευαγγελιστρίας Μοχού, την Κοινότητα Μοχού και τον Πολιτιστικό και Λαογραφικό Σύλλογο Μοχού «Η Πρόοδος».

Τιμάται η μνήμη:

1. Των Αγίων Νεομαρτύρων Ιωακείμ (Τροχαλάκη), Επισκόπου Χερρονήσου και Νεοφύτου (Φυντικάκη) Επισκόπου Κνωσού, καταγόμενων από το Μοχό. 

Οι Επίσκοποι Χερρονήσου και Κνωσού, θυσιάστηκαν, κατά το Μεγάλο Αρμπεντέ, στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά την 23^η Ιουνίου 1821, μαζί με τον Μητροπολίτη Κρήτης Γεράσιμο, τρεις ακόμη Αρχιερείς της Κρήτης που είχαν μεταβεί στο Ηράκλειο για να συγκροτήσουν Σύνοδο, καθώς και Αγιορείτες Πατέρες που είχαν προσκομίσει την Αγία Ζώνη στο Ηράκλειο και πάνω από τριακόσιους χριστιανούς. 

2. Των Χαΐνηδων επαναστατών της περιόδου 1800 – 1820, Ζαχαρία, Νικολάου και Γιώργη Βέργα, που έδρασαν στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη και ειδικά στο Μοχό, στα γύρω χωριά, αλλά και στη Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και στα νησιά του Αιγαίου.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων έχει ως ακολούθως

• Τρίτη 22 Ιουνίου 2021, ώρα 7.00 μμ: 

Πανηγυρικός Εσπερινός στον Ιερό Ναό Αγίων Νεομαρτύρων Ενορίας Μοχού, στην περιοχή «Βόθονας». 

• Τετάρτη 23 Ιουνίου 2021, ώρα 7.00 πμ:
  • Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίων Νεομαρτύρων Ενορίας Μοχού, ιερουργούντος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Πέτρας και Χερρονήσου κ.κ. Γερασίμου. 
  • Ημερίδα με θέμα «Το Μοχό τιμά και αφιερώνει…», αμέσως μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας στο προαύλιο του Ιερού Ναού. 
    • Ομιλητές:  
    • Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου κ.κ. Γεράσιμος, με θέμα «Νεομάρτυρες, Φώτα Υπέρλαμπρα του υπόδουλου Γένους».
    • Ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου π. Ευάγγελος Παχυγιαννάκης, με θέμα «Η διαχρονική προσφορά του Ιερού Κλήρου στους Αγώνες του Γένους».
    • Η κ. Μαρία Καψετάκη, φιλόλογος, με θέμα «Η Ελληνική Επανάσταση στην Κρήτη – Απελευθέρωση».
    • Ο κ. Εμμανουήλ Λεβέντης, φιλόλογος, με θέμα «Το Μοχό από το 1669 έως το 1827».
• Πέμπτη 24 Ιουνίου 2021, ώρα 7.00 μμ, στη θέση «Αγγουρή Αυλόχι»: 
  • Επιμνημόσυνη δέηση, στο υπό κατασκευή μνημείο αφιερωμένο στους επαναστάτες αδελφούς Νικόλαο, Ζαχαρία και Γιώργη Βέργα.
  • Ομιλία από την απόφοιτη του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και μεταπτυχιακή φοιτήτρια της Ιστορίας της Τέχνης κ. Αρετή Φρουδαράκη, με θέμα «“…κι απάνω που προβαίνανε απ’ τ’ Αγγουρή τ’ Αυλόχι…”, Επισκόπηση της ζωής και της δράσης του Γιώργη Βέργα».
  • Παρουσίαση από τοπική χορωδία του τραγουδιού του Βέργα και ριζίτικων τραγουδιών, συνοδεία παραδοσιακών οργάνων. 

Θα τηρηθούν όλα τα μέτρα που προβλέπονται από τα υγειονομικά πρωτόκολλα για την αποφυγή  εξάπλωσης της πανδημίας.

Οι Άγιοι Νεομάρτυρες Ιωακείμ (Τροχαλάκης), Επίσκοπος Χερρονήσου και Νεόφυτος (Φυντικάκης) Επίσκοπος Κνωσού, καταγόμενοι  από το Μοχό

Οι Άγιοι Νεομάρτυρες Ιωακείμ (Τροχαλάκης), Επίσκοπος Χερρονήσου και Νεόφυτος (Φυντικάκης) Επίσκοπος Κνωσού, καταγόμενοι  από το Μοχό, σφαγιάστηκαν από τους Οθωμανούς στη μεγαλύτερη σφαγή που έγινε στην Κρήτη κατά τα χρόνια της δουλείας, γνωστή ως ο «Μεγάλος Αρμπεντές» και έλαβε χώρα στο Μεγάλο Κάστρο. 

Ο Μητροπολίτης Κρήτης Γεράσιμος και πέντε από τους Επισκόπους της Κρήτης, μεταξύ των οποίων και οι Επίσκοποι Χερρονήσου Ιωακείμ και Κνωσού Νεόφυτος, που πρόφτασαν να μεταβούν στο Ηράκλειο για να συγκροτήσουν Σύνοδο, σφαγιάστηκαν, την ώρα της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά την 23^η Ιουνίου 1821. 
Μαζί μ’ αυτούς, ιερείς, μοναχοί, πρόκριτοι, πολύς λαός πού είχαν συναχθεί εκεί. Οι υπόλοιποι Επίσκοποι της Κρήτης, τις επόμενες ημέρες βασανίσθηκαν, φυλακίσθηκαν και κατακρεουργήθηκαν στις Επισκοπές τους. Πολλοί κληρικοί και λαϊκοί επίσης απαγχονίσθηκαν σε πολλές Ενορίες της Κρήτης. Οι περισσότερες Μονές της Κρήτης πυρπολήθηκαν και οι μοναχοί και μοναχές διαπομπεύθηκαν, ατιμάσθηκαν και εκτελέσθηκαν.

Παράλληλα, φονεύθηκαν δεκαεπτά ιερείς και πέντε πατέρες της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, οι οποίοι είχαν φέρει στο Μεγάλο Κάστρο την Αγία Ζώνη της Υπεραγίας Θεοτόκου για προσκύνηση λόγω επιδημίας πανώλης που είχε ενσκήψει. 

Με Απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου της 21^ης Σεπτεμβρίου 2000, όλοι οι μαρτυρήσαντες στην Κρήτη για την πίστη και την ελευθερία, Επίσκοποι, κληρικοί και λαϊκοί κατά τα χρόνια 1821 – 1822 κατατάχθηκαν στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας. 

Η οικογένεια των Χαΐνηδων Βέργα

Τα αδέλφια Γιώργης, Νικολής και Ζαχαρίας Βέργας, Χαΐνηδες της εποχής 1800 – 1820, έδρασαν ενάντια στην τουρκική καταπίεση, όντες απηνείς διώκτες των Τούρκων κατακτητών και υπέρμαχοι της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας. 

Η δράση τους επεκτεινόταν τόσο στο Μοχό και στα γύρω χωριά (Κράσι, Μάλια, Σείσι, Σταλίδα, Χερσόνησο, Πισκοπιανό, Κουτουλουφάρι), όσο και στη Μικρά Ασία, στην Κωνσταντινούπολη, στο Καστελόριζο, τη Χίο και τη Σμύρνη, με σκοπό την απόδοση του δικαίου και την υπεράσπιση των αδικούμενων χριστιανών.

Στην τοποθεσία «Αγγουρή Αυλόχι», συγκρούστηκε ο Γιώργης Βέργας με τον Χατζή – Αγά, τον οποίο και σκότωσε, ως εκδίκηση για την ατίμωση και τον θανάσιμο τραυματισμό της αδελφής του Σοφίας. 

...καί ὅταν ἐγυρίζανε πρός τ' Ἀγγουρί τ' Ἀβλόχι 

ἐλόγιασ' ὁ Χατζή-Ἀγᾶς τό Βέργα νά σκοτώση!...

... κι ἀπάνω πού προβαίνανε ἀπό τ’ Αγγουρί τ’ Ἀβλόχι

παίζει ὁ Χατζῆς τήν μπαλωθιά τό Βέργα νά σκοτώση!

Ἐδᾶ σοῦ δείχνω γώ, Χατζῆ, τσί μπάλες πῶς τσί παίζουν

πῶς τσί σκοτώνουν τσί Ρωμηούς καί πῶς τσί σαϊτεύουν….

…Ἐμένα πρέπουνε Χατζῆ τ’ ἄρματα τ’ ἀσημένια!...