Γιατί η ποπ «συρρίκνωσε» τα τραγούδια της;

Από τους Trammps μέχρι τη Μαντόνα η διάρκεια των μουσικών κομματιών στην πάροδο του χρόνου ήταν κάτι το αξιοσημείωτο. Μπορούμε να παραδεχτούμε - σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύτηκε στη Washington Post -  πως αυτή «επιβίβαζε» τον ακροατή σε ένα «διαστημόπλοιο» έτοιμο για απογείωση που μπορεί να διαρκούσε ακόμη και οκτώ (ή και περισσότερα) λεπτά της ώρας με την Τέιλορ Σουίφτ στο «All Too Well» να ξεπερνά τα δέκα λεπτά ηχογράφησης . Τι συμβαίνει όμως στις μέρες μας και η διάρκεια αυτή έχει πέσει κατά πολύ και ποιος ο ρόλος του TikTok και του Spotify;

Το «Taste» της Σαμπρίνα Κάρπεντερ έχει διάρκεια 2:37. Το «Boy’s a Liar Pt. 2» των PinkPantheress και Ice Spice μόλις που ξεπερνά τα δύο λεπτά στα 2:11. Το «Beautiful Things» του Μπένσον Μπουν είναι στα τρία λεπτά. Και δεν είναι ασυνήθιστο – γίνεται γρήγορα το νέο πρότυπο της ποπ.

Τα hooks

«Οι καλλιτέχνες, ειδικά οι νέοι νέοι καλλιτέχνες, απλώς δημιουργούν hooks και προσπαθούν να τα κυκλοφορήσουν στο TikTok», δήλωσε στους Washington Times ο καθηγητής Άντριου Μολ, ο οποίος μελετά μουσική και μέσα ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Northeastern. «Και αν αυτή η στιγμή φαίνεται να ‘περνάει’ στον κόσμο, οι παραγωγοί απλά λένε: ‘Ας δώσουμε σάρκα και οστά σε ολόκληρο το κομμάτι, σε αυτή την περίπτωση’. Αυτό είναι που γίνεται δημοφιλές».

Αυτά λοιπόν τα λεγόμενα hooks, οι επαναλαμβανόμενοι ήχοι οι οποίοι είναι αποτυπώσιμοι στη μνήμη μας και προβάλλονται πρώτα στο TikTok, είναι αυτοί οι οποίοι θα καθορίσουν την κυκλοφορία ενός νέου single.

Μάλιστα, σύμφωνα με τους Washington Times, μια έκθεση της Samsung για το 2020 έφτασε στο σημείο να προβλέπει ότι, μέχρι το 2030, το μέσο τραγούδι-επιτυχία μπορεί να έχει διάρκεια περίπου δύο λεπτών – το μισό της διάρκειας μιας επιτυχίας της δεκαετίας του 1990.

TikTok και Spotify

Η στροφή προς τη συντομία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε δύο κύριες πλατφόρμες, λένε οι ειδικοί: TikTok και Spotify. Στο TikTok, ένα απόσπασμα 10 δευτερολέπτων μπορεί να εκτοξεύσει ένα τραγούδι στα charts. Στο Spotify, οι πληρωμές συνδέονται με τους ακροατές που ξεπερνούν τα 30 δευτερόλεπτα – μια μέτρηση που διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται τα τραγούδια, σύμφωνα με το ίδιο μέσο.

«Το Spotify πληρώνει δικαιώματα μόνο αν ένας ακροατής παραμείνει σε ένα τραγούδι μετά από 30 δευτερόλεπτα», δήλωσε ο Μολ. «Οι παραγωγοί και οι συνθέτες … καταστρώνουν στρατηγικές γύρω από αυτό. Βάζοντας τα hooks μπροστά, κάνοντάς το πραγματικά ελκυστικό μουσικά».

Αυτή η πίεση έχει συμπιέσει τη δομή του ποπ τραγουδιού. Ξεχάστε τις μεγάλες εισαγωγές και τις γέφυρες.

Παράλληλη κίνηση

«Ορισμένα τραγούδια ξεκινούν ακόμη και με το ρεφρέν, επειδή το ρεφρέν είναι το πιασάρικο μέρος», δήλωσε ο Σλόμο Ντουμπνόφ, συνθέτης και καθηγητής μουσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες.

Αυτό το μοντέλο δεν επηρεάζει μόνο το τι ακούγεται: επηρεάζει αυτό που γίνεται. Σύμφωνα με την έκθεση 2024 Music Impact Report του TikTok, το 84% των τραγουδιών στο Global 200 του Billboard απέκτησε έδαφος στο TikTok πριν φτάσει στα charts. Η βιομηχανία το έχει προσέξει.

«Το TikTok είχε σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο οι μουσικοί γράφουν τραγούδια», δήλωσε στο Vice ο Τσάρλι Χάρντινγκ, συν-διοργανωτής του podcast «Switched On Pop». «Η πλατφόρμα είναι μία από τις σημαντικότερες δυνάμεις για την ανακάλυψη και την ενίσχυση της μουσικής, τόσο της νέας όσο και της παλιάς».

Σκέψου γρήγορα, δημιούργησε γρήγορα, άκου γρήγορα

Για να πετύχει, ένα τραγούδι πρέπει να τραβήξει τους ακροατές αμέσως και να τους κρατήσει απασχολημένους – αλλά όχι για πολύ καιρό. Καλλιτέχνες που κάποτε μπορεί να έγραφαν κομμάτια τριών ή τεσσάρων λεπτών, τώρα στοχεύουν στο «γλυκό» σημείο των 2:30.

Όταν όλα πάνε γρήγορα, η μουσική οφείλει να ακολουθήσει.

Ακόμη και τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής παίζουν το παιχνίδι ταχύτητας. Τα κομμάτια της Τέιλορ Σουίφτ το 2010 ήταν κατά μέσο όρο σχεδόν πέντε λεπτά, σύμφωνα με την Washington Post- μέχρι το 2019, είχαν συρρικνωθεί σε λίγο πάνω από τρεισήμισι λεπτά.

Η Σουίφτ γνωρίζει ότι οι ακροατές δεν περιμένουν. Στο Spotify, το ένα τέταρτο των τραγουδιών παραλείπεται μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα και το ένα τρίτο δεν ξεπερνά τα τριάντα, αναφέρει ο Guardian.

Μια μελέτη διαπίστωσε ότι ο μέσος όρος των intro έχει συρρικνωθεί από πάνω από 20 δευτερόλεπτα τη δεκαετία του 1980 σε μόλις πέντε δευτερόλεπτα σήμερα, σύμφωνα με το The Lantern.

Το αποτέλεσμα είναι ένα σωρό σύντομα κομμάτια με ένα μονότονο hook να επαναλαμβάνεται καθ’ όλη την (σύντομη) διάρκειά τους που έχουν σχεδιαστεί περισσότερο για να γίνουν viral παρά για να εξερευνήσουν τα όρια της μουσικής. Και το κοινό προσαρμόζεται, συχνά πηγαίνει στο επόμενο κομμάτι αν τα πρώτα μέτρα δεν αποδίδουν.

Η αλλαγή είναι τεχνική

Η αλλαγή δεν είναι καθαρά πολιτιστική – είναι τεχνική. Οι πλατφόρμες streaming χρησιμοποιούν αλγόριθμους πρόβλεψης που επιβραβεύουν τα τραγούδια που ταιριάζουν με τη συμπεριφορά των ακροατών. Τα σύντομα τραγούδια παίζονται περισσότερο, επαναλαμβάνονται περισσότερο και συνιστώνται περισσότερο. Αυτό με τη σειρά του ενθαρρύνει τους καλλιτέχνες να συνεχίσουν να κόβουν, σύμφωνα με το παραπάνω μέσο.

«Μας επιτρέπει επίσης να δημιουργήσουμε ισχυρά μοντέλα πρόβλεψης (είδος, διάθεση κ.λπ.)», δήλωσε ο Ντόριεν Χέρεμανς, ερευνητής μουσικής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας και Σχεδιασμού της Σιγκαπούρης.

«Αυτά τα προβλεπόμενα μεταδεδομένα και οι μετριτές ομοιότητας μεταξύ των τραγουδιών μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν σε ένα σύστημα ανάλυσης για την πρόβλεψη του είδους του περιεχομένου που αρέσει στους χρήστες, καθώς και για την εύρεση παρόμοιας μουσικής για συστάσεις».

Για παράδειγμα, ποιος έπεσε από τα σύννεφα στ’ αλήθεια όταν το «Anxiety» της Doechii έγινε ένα κομμάτι που έπαιζε σε «λούπα» στο μυαλό μας (και παίζει ακόμη) δεδομένης της επιτυχίας «Somebody That I Used to Know» του Gotye; Η Doechii χρησιμοποίησε ακριβώς αυτή της επιτυχία του μουσικού μοτίβου του Gotye και δημιούργησε… μια ακόμη επιτυχία – όπως ήταν προβλεπόμενο. Πλέον τα μισά video σε Instagram και TikTok συνοδεύονται από αυτό ακριβώς το hook.

Όλοι μουσικοί κι η μουσική ίδια

Με απλά λόγια: τα μικρά τραγούδια ταιριάζουν καλύτερα στο σύστημα. Αποδίδουν καλύτερα και βγάζουν περισσότερα χρήματα. Επίσης, περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να τα δημιουργήσουν.

«Με το TikTok και με τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης και με την ιδέα ότι ο καθένας μπορεί να συνθέσει μουσική και να μοιραστεί μουσική, είναι σχεδόν σαν … ο καταναλωτής να γίνεται παραγωγός», δήλωσε ο κ. Ντουμπνόφ.

Αλλά αυτή η προσβασιμότητα έχει και αντισταθμιστικά οφέλη. Τα τραγούδια είναι μικρότερα, απλούστερα και συχνά εξαφανίζονται σε λίστες αναπαραγωγής που δημιουργούνται από αλγόριθμους αντί να ξεχωρίζουν.