ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ανασκαφή στον Λόφο Καστέλλι Χανίων - Σπουδαίο εύρημα Γραφής
Του δρ Μηνα Τσικριτσή
Ερευνητή Αιγαιακών Γραφών
Η πρόσφατη ανακοίνωση της δρος Μαρίας Βλαζάκη Αρχαιολόγου για την ανασκαφή στο «οικόπεδο της οδού Κατρέ αρ.1 στα Χανιά παρουσιάσθηκε πριν λίγες ημέρες σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ στις αρχές του Ιανουαρίου 2025 όπου η ανασκαφέας είχε μια ωριαία διάλεξη στην ειδική συνεδρίαση του INSTAP.
Από τα ενδιαφέροντα σημαντικά ευρήματα στην συνέχεια θα παρουσιάσουμε ένα θραύσμα 4 εκατοστών επιγραφής στην γραμμική Β γραφή(Εικόνα α).
Κατά την ανασκαφέα η επιγραφή αναφέρεται στην ορεινή πόλη της δυτικής Κρήτης o-du-ru-we ή o-du-ru-wo (Όδρυς ή Όθρυς) και σε πρόβατα. Στην πίσω πλευρά της(Εικόνα β) έχει έντονα τα αποτυπώματα από το πλεκτό καλάθι στο οποίο την προσάρτησαν, νωπή ακόμη, για να συνοδεύσει και να δηλώσει το περιεχόμενό του από ντοκουμέντα του ανακτόρου που σχετίζονταν με την συγκεκριμένη πόλη;
Στην ανωτέρω ερμηνεία έχουμε να διευκρινίσουμε τα εξής:
’Όπως παρατηρούμε στην εικόνα a,: παραθέτουμε την μεταγραφή της πινακίδας και από κάτω τις αντίστοιχες φωνητικές αξίες για να έχουμε πλήρη την αναφορά στο τοπωνύμιο, το οποίο θα μπορούσε να διαβαστεί ως o-du-ru-wo= ΟδρυFο το οποίο θα αναφερόταν στην περιοχή των Όδρυων όπως αναφέρει η ανασκαφέας. Στην άποψη αυτή πρέπει να επισημάνουμε, ότι στην εικόνα α διασώζονται τρία μόνο σύμβολα το ru και Fo στο τέλος της λέξης και το σύμβολο του αρνιού. Άρα δεν είμαστε σίγουροι ότι σωστά διαβάζεται η λέξη ΟδρυFο.
Image
Ψάχνοντας το αρχείο της Γραμμικής Β τις λέξεις με κατάληξη ru-Fo εντοπίσαμε στην Κνωσό ΚΝ τις λέξεις o-du-ru-wo/ u-du-ru-wo = ΟδρυFο,a-ku-tu-ru-wo= ΑλκτρυFο και a-re-ka-tu-ru-wo= Αλεκτρύων. Άρα το εύρημα των Χανίων θα μπορούσε να έχει και κάποια άλλη ερμηνεία. Η επιγραφή ΚΝ που παραθέτουμε αναφέρεται στην περιοχή των Όδρυων που έχουν a-ko-ra-ja=Αγοραία - μια συγκέντρωση με 190 κατσίκες και γουρούνες ? στην πόλη της Κνωσού. Επειδή το είδος των θηλυκών ζώων και ο μεγάλος τους αριθμός που αναφέρονται ως αγοραία δηλαδή σε συγκέντρωση ίσως για αγοραπωλησία ή συναλλαγή, η περιοχή ΟδρυFο ή Όθρυς που σημαίνει ψηλό βουνό πρέπει να είναι ένας βοσκότοπος κοντινός στην Κνωσό.Στην συνέχεια οριακά εμφανίζεται το σύμβολο του αρνιού
Image
και στο κάτω μέρος του συμβόλου δυο παράλληλες γραμμές ¹ το σύμβολο pa αυτό δηλώνει την ακροφωνία της λέξης pa: pa-ka-na που διαβάζεται ως σφάγανα δηλώνοντα τα μαχαίρια(σφάζω). Έτσι μας δηλώνει ότι το αρνί/α ήταν ευνουχισμένο/α. Ο ευνουχισμός στα ζώα είναι χαρακτηριστικό στις κτηνοτροφικές καταγραφές του μεγάλου αρχείου της Κνωσού όπου διαβάζουμε δεκάδες χιλιάδες ευνουχισμένων αρνιών που είχαν ηλικία από 1 έως 3 χρόνια, τα οποία τα εκμεταλλευόταν κυρίως για το μαλλί, το κρέας και το δέρμα τους(ασκούς κ.α).
Συμπερασματικά αναφέρουμε ότι στο θραύσμα της επιγραφής των Χανίων δεν είναι σίγουρο, ότι πρέπει να διαβαστεί ως ΟδρυFο και να ταυτιστεί με τοπωνύμιο της Δυτικής Κρήτης όταν στο αρχείο της Κνωσού η μοναδική αναφορά στην περιοχή των Χανίων είναι η πόλη Κu-do-ni-ja = Κυδωνία με συχνότητα 18 αναφορών λόγω απόστασης σε σχέση με την κοντινότερη pa-i-to Φαιστό με 53 αναφορές. Αφού δεν μπορούμε ακόμα να διαβάσουμε πλήρως την περιοχή που καταλήγει στη λέξη –ρυ-Fo ίσως να κρύβεται το όνομα κάποιου αποστολέα ενός τουλάχιστον ευνουχισμένου Αρνιού.
Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι το θραύσμα με την επιγραφή στην πίσω πλευρά έχει σημάδι, ότι είχε τοποθετηθεί πιεσθεί σε καλάθι και μπροστά ήταν γραμμένος ο αποστολέας ενός ευνουχισμένου αρνιού. Αυτό μας θυμίζει το γνωστό από την κρητική μας παράδοση στους γάμους όπου συγγενείς και φίλοι έστελναν το γνωστό Κανίσκι (ένα καλάθι δεμένο στη κορυφή με μια πετσέτα με ένα καρφιτσωμένο χαρτί που πάνω έγραφε την οικογένεια της αποστολή και μέσα ήταν ένα σφαγμένο αρνί για το γαμοπιλαφο κ.α).
Μήπως τελικά την ίδια συνήθεια του Κανισκιού είχαν και πριν 3500 χρόνια οι πρόγονοι μας, που έστελναν δίχρονο ευνουχισμένο Αρνί όπου αντί για πιλάφι το έτρωγαν με πλιγούρι Δίκοκκο σιτάρι (Ζέας) .
