Για το "Αποσπερίδες και βαΐζα" του Κωστή Λαγουδιανάκη

Γράφει ο Δρ.  Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης,
τ.Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών

 Από τις εκδόσεις «Μύστις» κυκλοφόρησε(Ηράκλειο 2023, σελ.258) το ως άνω έργο δημιουργία του εμπνευσμένου εκπαιδευτικού, προικισμένου στιχουργού-ριμαδόρου, Κωστή Λαγουδιανάκη, με ιδιαίτερο πάθος προς διάσωση και προβολή του λεξιλογικού πλούτου της Κρήτης, ιδιαίτερα θαυμαστός για το τιτάνιο μεγαλούργημά του «Τση Κρήτης η πορπατηξά στη στράτα τσ’ Ιστορίας», με ποιητική καταγραφή της διαχρονικής-μακραίωνης και  πολυκύμαντης πορείας ανά τους αιώνες της Νήσου του Μίνωα, με 17.501(!) στίχους, έργο αφιερωμένο «στσι πλια παλιούς, στσι νέικους, τσ’ αγέννητους τσ’ αγωνιστές τση Κρήτης». 

      Το τωρινό έργο του μας οδηγεί σε χρόνους «προτηλεορασικούς», τότε που οι αποσπερίδες σε αυλές και σοκάκια ήταν καθημερινότητα ζωής, με γυναίκες παιδιά και ηλικιωμένους να συγκεντρώνονται τις πρώτες βραδινές και νυχτερινές ώρες του καλοκαιριού και «να περνά η ώρα» με ποικίλες συζητήσεις, ανταλλαγή πληροφοριών, διηγήσεις από πραγματικά γεγονότα, τραγούδια, ανέκδοτα, πειράγματα αστεϊσμού, αλλά και με σχολιασμό πολλές φορές αδιάκριτο της προσωπικής ζωής ομοχωρίων(«κουτσομπολιό»). Τρόπος αναψυχής που και ο Λαγουδιανάκης βίωσε στο Χαρασό Πεδιάδος Ηρακλείου, γενέθλιο χωριό του, με αείποτε έντονες αναμνήσεις: «Ποιες ροδόχρωμες και αειμακάριστες λέξεις να φωτολούσουν τη σειρηνοπλανεύτρα θερινή δύση του ήλιου και τις θερμές παραινέσεις της γης για τη συμπροσευχή και τις προσδοκίες της αποσπερίδας με τους καημούς, τα βάσανα και τις μικροχαρές της ζήσης;».

«Αποσπερίδες και βαΐζα»(=εξιστορήσεις, διηγήσεις) αποθησαυρίζουν σε 12 ενότητες βασικές μορφές παραδοσιακού βίου, υλικού και πνευματικού, με τίτλους ποιητικής μορφής κι αυτοί: 1.Βράκες, μεϊτανογέλεκο, εντυμασά τση Κρήτης, 2. Οι γι-αλλοτεσινοί καιροί θυμούνται τ’ Αλωνάρη, 3. Καλωσορίζει τ’ άλεσμα πασίχαρος ο μύλος,   4. Ψωμί του ίδρου, τω χεριώ, τση σκάφης, τση ζυμώτρας,                         5. Τρυγοπατήματα χαράς και κρασοπανεγύρι, 6. Λαδομποξάδες φάμπρικας, μάκενα, μποτζαργάτης, 7. Χορός, αθρώποι, εσμιγά, γέλιο ψυχής, γιορτάσι, 8. Ορτάκης με τη λεβεδιά το κρητικό μαχαίρι,                 9. Ανυφαντοαθιβολές στση Κρήτης τ’ αργαστήρι, 10. Το Κρητικό το σπίτι, 11. Η Κρήτη μας ονοστιμιές μαγεροτσικαλιάζει, 12. Βότανα και μοσκοβολιές στ’ ανάπλαγα τση Κρήτης

    Δύο επιπλέον ενότητες αφιερώνονται στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, που «δοξάστηκε σε όλον τον πλανήτη» και στον Καζαντζάκη, «τση μπένας τον πρωτόσκολο», με βαθιά γνώση της ζωής και της οικουμενικής προσφοράς τους.

    Με το έργο του ο Λαγουδιανάκης παραμένει πάντοτε, όπως προλογίζει τονίζοντας η εκπαιδευτικός Δρ Αταλάντη Μιχελογιαννάκη Καραβελάκη, «αυθεντικός Κρητικός δημιουργός,  από τους κυριότερους εκπροσώπους  της ποιητικής Παράδοσης της Κρήτης και η παρούσα δημιουργία του αντανακλά τα πεδία της γλωσσικής και ποιητικής κληρονομιάς μας, του προφορικού πολιτισμού τού τόπου μας κι ευρύτερα την πεμπτουσία της ταυτότητάς μας, ως Κρητών».

 Ασμένως προσυπογράφουμε επαινώντας.