Ήταν Ιούλιος του 2021 όταν άρχισαν να μπαίνουν για τα καλά στην ατζέντα οι έννοιες πληθωριστική και ενεργειακή κρίση, αρχικά, λόγω της εκτίναξης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και της τιμής του φυσικού αερίου.
Τρία χρόνια αργότερα, προκύπτει ότι η πληθωριστική κρίση έχει αφήσει πίσω της προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία πωλούνται σε τιμές ακόμη και… 145% υψηλότερες συγκριτικά με αυτές του πρώτου εξαμήνου του 2021. Καθώς η μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή σε ετήσια βάση «συγκρατείται» το τελευταίο διάστημα στο όριο του 3% ή και κάτω από αυτό, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις επιπτώσεις αυτού του τριετούς κύματος ανατιμήσεων.
Το πρόβλημα πλέον είναι η «ακρίβεια» και ο τρόπος να μετρηθεί είναι η καταγραφή της μεταβολής της τιμής από την αρχή της πληθωριστικής κρίσης και η σύγκριση αυτού του ποσοστού με το αντίστοιχο αύξησης του μέσου εισοδήματος. Για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που εμφανίζουν μεγαλύτερο ποσοστό μεταβολής από αυτό των εισοδημάτων, είναι προφανές ότι απαιτείται η διάθεση μεγαλύτερου τμήματος του μισθού ή της σύνταξης για την απόκτηση. Εναλλακτική λύση είναι μόνο η περικοπή της κατανάλωσης, κάτι που επίσης εντείνει το αίσθημα της δυσαρέσκειας στην κοινωνία.
Από την καταγραφή των μεταβολών κατά την τελευταία τριετία προκύπτουν δύο ερωτήματα:
- Αν υπάρχουν περιθώρια μείωσης των τιμών, ειδικά στα προϊόντα και στις υπηρεσίες που εμφανίζουν ακόμη και τριψήφια ποσοστά αύξησης, και
- Αν τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που δεν ακολούθησαν μέχρι τώρα το ρεύμα των ανατιμήσεων θα αρχίσουν τώρα να ανατιμώνται σε έναν δευτερογενή κύκλο. Ήδη γίνεται ιδιαίτερα αισθητή η αύξηση του κόστους των υπηρεσιών, αλλά και η μεγαλύτερη του πληθωρισμού αύξηση στον λεγόμενο «δομικό πληθωρισμό» ο οποίος περιλαμβάνει το σύνολο των προϊόντων και των υπηρεσιών, με εξαίρεση τα προϊόντα ενέργειας αλλά και τα τρόφιμα, δηλαδή τους «πρωταγωνιστές» της πληθωριστικής κρίσης τουλάχιστον μέχρι τώρα.
Σε επίπεδο δεικτών, ο αθροιστικός πληθωρισμός της τελευταίας τριετίας έχει διαμορφωθεί στο 17,4% (είναι η μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή από τον Ιούλιο του 2021 μέχρι τον Ιούλιο του 2024), ποσοστό λίγο υψηλότερο από την εκτιμώμενη αύξηση του μέσου μισθού κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Πολλοί όμως από τους επιμέρους δείκτες που -στο άθροισμά τους- συνθέτουν το «καλάθι του νοικοκυριού» έχουν καταγράψει την τελευταία τριετία πολύ μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τον μέσο όρο.
Ο «πρωταγωνιστής» δεν εκπλήσσει. Είναι ο δείκτης διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών, ο οποίος μπορεί τον Ιούλιο να εμφάνισε μικρή αύξηση της τάξεως του 2,4% συγκριτικά με πέρυσι, αλλά στην τριετία παρουσιάζει αύξηση 30,01%. Περίπου στα ίδια επίπεδα είναι και ο δείκτης των μεταφορών, με ετήσια αύξηση 3,5%, αλλά άνοδο τριετίας της τάξεως του 20,15%, ενώ στην 3η θέση είναι ο δείκτης του τουρισμού. Το τουριστικό προϊόν 27,98% έχει γίνει ακριβότερο κατά 20,6%, καθώς το τελευταίο δωδεκάμηνο έχουν καταγραφεί μεγάλες ανατιμήσεις όπως προκύπτει και από το ετήσιο ποσοστό μεταβολής της τάξεως του 6,7%.
«Φωτιά» η στέγαση
Η στέγαση έχει ακριβύνει κατά 18,14%, με τον συγκεκριμένο δείκτη να επηρεάζεται από τα τιμολόγια του ρεύματος, από τα ενοίκια και το κόστος της θέρμανσης. Στους υπόλοιπους δείκτες, έχουμε αύξηση κατά 13,44% στην ένδυση και στην υπόδηση (κάτω δηλαδή από τον γενικό δείκτη), αύξηση 10,69% στον δείκτη της υγείας, αλλά και 6,69% στον δείκτη της εκπαίδευσης. Υπάρχει και ένας κλαδικός δείκτης που εμφανίζει πτώση μέσα στην τελευταία τριετία και αυτός είναι ο δείκτης των επικοινωνιών, ο οποίος έχει μείωση 5,21%.
«Απογείωση» εισιτηρίων εξωτερικού
Στον κατάλογο των προϊόντων και των υπηρεσιών που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη αύξηση κατά την τελευταία τριετία κυριαρχούν τα εισιτήρια πτήσεων εξωτερικού, τα οποία διατίθενται σε τιμές υψηλότερες κατά 145%. Ακολουθεί το ελαιόλαδο με ποσοστό αύξησης 137,19%. Οι παροχές υπηρεσιών από ξενοδοχεία έχουν ακριβύνει κατά 43,97%, ενώ το κακάο -λόγω των διεθνών εξελίξεων με την παραγωγή- πωλείται ακριβότερα κατά 42,63% σε σχέση με τα προ τριετίας επίπεδα. Στα αεροπορικά εισιτήρια των πτήσεων εσωτερικού υπάρχει αύξηση 40,82%, ενώ προϊόντα με βάση τα φρούτα έχουν ακριβύνει κατά 39,44%. Μπορεί τα βλέμματα να είναι στραμμένα στις ανατιμήσεις του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, όμως από τις πηγές ενέργειας, το πετρέλαιο θέρμανσης είναι αυτό που έχει το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης: 39,21%.
Ακολουθούν τα νωπά λαχανικά με αύξηση 38,57%, οι πατάτες στο 37,58%, καθώς και το αρνί και το κατσίκι που έχουν ακριβύνει κάτι περισσότερο από 36%. Αν αναζητήσει κάποιος τον κατάλογο με τα προϊόντα που έγιναν φθηνότερα μέσα στην τελευταία τριετία, θα βρει τις υπηρεσίες internet όπου είχαμε πτώση τιμής κατά 5%, τις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας που επίσης υποχώρησαν με ανάλογο ποσοστό, διάφορες συσκευές και μουσικά όργανα, τα λογοτεχνικά βιβλία κ.λπ. Δηλαδή, μειώσεις σε είδη μαζικής κατανάλωσης -με εξαίρεση τις επικοινωνίες- δεν εντοπίζονται στον σχετικό πίνακα της τριετίας, κάτι που προφανώς αυξάνει τη δυσαρέσκεια για το πρόβλημα της ακρίβειας.
