Πώς το παγκόσμιο χρέος έφθασε τα 315 τρισ.δολάρια

Ο απολογισμός για το παγκόσμιο χρέος φθάνει στα 315 τρισ.δολάρια και συνεχίζει. Είναι η πρώτη φορά από τους Ναπολεώντειους πολέμους που το χρέος πλησιάζει το 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2024 το παγκόσμιο ΑΕΠ εκτιμάται σε 109,5 τρισ.δολάρια, δηλ. στο ένα-τρίτο του παγκόσμιου χρέους. 

Σήμερα ζουν σε ολόκληρο τον κόσμο 8,1 δισεκατομμύρια άτομα και εάν το χρέος αυτό μοιραστεί σε κάθε κάτοικο της Γης, ο καθένας θα πρέπει να πληρώσει περί τα 39.000 δολάρια. 

Με όλο αυτό το χρέος, θα πρέπει να ανησυχούμε; Το παγκόσμιο χρέος συνδυάζει το δανεισμό από νοικοκυριά, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις. Ο κόσμος είναι περισσότερο εξοικειωμένος με το χρέος των νοικοκυριών, που περιλαμβάνει στεγαστικάν δάνεια, πιστωτικές κάρτες και φοιτητικά δάνεια. Στις αρχές του έτους, το χρέος αυτό ανερχόταν στα 60 τρισ.δολάρια. 

Το χρέος των επιχειρήσεων, το οποίο χρησιμοποιείται για την χρηματοδότηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και για ανάπτυξη, διαμορφώνεται στ α164,5 τρισ.δολάιρα, με μόνο τον χρηματοοικονομικό κλάδο να εκπροσωπεί ένα ποσό ττης τάξης των 70,4 τρισ.δολαρίων. 

Όσο για το κρατικό χρέος για την χρηματοδότηση δημοσίων υπηρεσιών και projects, χωρίς την αύξηση φόρων, ανέρχεται στα 91,4 τρισ.δολάρια.

Το χρέος δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό καθώς θα μπορούσε να βοηθήσει κάποιον να κάνει σπουδές ή να αγοράσει μία κατοικία, να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους ή να δώσει στις κυβερνήσεις να δαπανήσουν για κοινωνικά προγράμματα, να προωθήσουν την ανάπτυξη ή να ανταποκριθούν σε κρίση. 

Τα γραπτά αρχεία δείχνουν ότι το δημόσιο χρέος υπάρχει εδώ και τουλάχιστον 2.000 χρόνια, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για την ίδρυση κωμοπόλεων, πόλεων, κρατών και για τη χρηματοδότηση πολέμων.Οι κυβερνήσεις έχουν εδώ και καιρό συσσωρεύσει βαριά χρέη από δαπάνες εν καιρώ πολέμου, όπως οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι, ο Γαλλο-Πρωσικός Πόλεμος και ο Εμφύλιος των ΗΠΑ τον 19ο αιώνα.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο πιο ακριβός πόλεμος στην ιστορία, πυροδότησε αρκετές κρίσεις χρέους, με τα περισσότερα από τα εκκρεμή δάνεια να οφείλονται στις ΗΠΑ.
Από τη δεκαετία του 1950, έχουν σημειωθεί τέσσερα μεγάλα κύματα συσσώρευσης χρέους.

Το πρώτο κύμα χρέους προήλθε από τη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του 1980, το οποίο οδήγησε 16 χώρες αυτής της περιοχής να αναδιαρθρώσουν τα δάνειά τους.

Το δεύτερο κύμα επηρέασε τη Νοτιοανατολική Ασία στις αρχές του 21ου αιώνα, ενώ οι ΗΠΑ και η Ευρώπη ανέλαβαν το βάρος του τρίτου παγκόσμιου κύματος χρέους κατά την παγκόσμια χρηματοικονομική κρίση 2007-2008.

Τώρα βρισκόμαστε στο τέταρτο κύμα, το οποίο ξεκίνησε το 2010 και συνέπεσε με την πανδημία του Covid-19. Οι κυβερνήσεις έπρεπε να αναλάβουν ακόμη περισσότερα χρέη για να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις και τους πολίτες να μετριάσουν τον αντίκτυπο του lockdown.

Το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε στο 256% του ΑΕΠ το 2020, μια αύξηση 28 ποσοστιαίων μονάδων – και τη μεγαλύτερη αύξηση χρέους ενός έτους από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αλλά η πανδημία απλώς επιδείνωσε ένα πρόβλημα που υπήρχε ήδη. Το χρέος συσσωρευόταν για τουλάχιστον μια δεκαετία πριν, καθώς άτομα, εταιρείες και κυβερνήσεις ξόδευαν πάνω από τις δυνατότητές τους. 
Όλα αυτά θέτουν ένα κρίσιμο ερώτημα: πόσο χρέος είναι υπερβολικό χρέος; Πότε γίνεται μη βιώσιμο;
Με απλά λόγια, γίνεται μη βιώσιμο όταν δεν μπορεί πλέον να γίνει ανεκτό.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ζάμπια. Το 2021, η εξυπηρέτηση του χρέους αντιπροσώπευε το 39% του εθνικού προϋπολογισμού της. Εκείνο το έτος, η κυβέρνηση ξόδεψε περισσότερα για την πληρωμή αυτών των χρεών από ό,τι για την εκπαίδευση, την υγεία, το νερό και την αποχέτευση μαζί. Και παρεμποδίζει εντελώς την ικανότητα του έθνους να επενδύσει στο μέλλον του.

Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ είναι η οικονομική μέτρηση που συγκρίνει το δημόσιο χρέος μιας χώρας με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της. Συνήθως παρουσιάζεται ως ποσοστό και θεωρείται καλός δείκτης της ικανότητας αυτής της χώρας να εξυπηρετήσει τα χρέη της.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι έχουμε δύο χώρες, η καθεμία με 30 δισ. δολάρια χρέος. Ακούγεται ότι έχουν το ίδιο πρόβλημα, αλλά εάν αποδειχθεί ότι μία από αυτές τις χώρες έχει οικονομία 30 δισ. δολαρίων και η άλλη έχει οικονομία σχεδόν 30 τρισ. δολαρίων, είναι σαφές ποια χώρα επωμίζεται το μεγαλύτερο βάρος χρέους.
Αυτό, συχνά σε συνδυασμό με δυσμενή συνάλλαγμα και επιτόκια, είναι ο λόγος για τον οποίο το χρέος θεωρείται πιο επικίνδυνο για τις μικρότερες οικονομίες.

Υπάρχουν όμως φυσικά και εξαιρέσεις.

Η Ιαπωνία, η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, είναι επίσης μια από τις πιο χρεωμένες χώρες στον κόσμο, με το συνολικό χρέος να βρίσκεται πάνω από το 600% του ΑΕΠ. Και ενώ το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της Ιαπωνίας είναι δημόσιο, τα τελευταία χρόνια, ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι αυτός που επιβαρύνεται περισσότερο – όχι η κυβέρνηση.
Περίπου τα δύο τρίτα του χρέους των 315 τρισ. δολαρίων προέρχονται από ώριμες οικονομίες, με την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ να συνεισφέρουν τα μέγιστα σε αυτό το σωρό χρέους. Αλλά γενικά, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ για τις ώριμες οικονομίες έχει υποχωρήσει. 

Από την άλλη πλευρά, οι αναδυόμενες αγορές διατηρούσαν χρέος 105 τρισ. δολαρίων, αλλά ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ έφτασε στο νέο υψηλό του 257% – ωθώντας τον συνολικό δείκτη προς τα πάνω για πρώτη φορά σε τρία χρόνια. Η Κίνα, η Ινδία και το Μεξικό ήταν οι χώρες που συνέβαλαν περισσότερο στην αύξηση του χρέους.

Το τέταρτο κύμα ήταν η μεγαλύτερη, ταχύτερη και πιο ευρεία αύξηση του χρέους που έχουμε δει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι καλύτερες πολιτικές και οι οικονομικοί κανονισμοί έχουν κρατήσει μακριά μια εκτεταμένη κρίση χρέους.
Αλλά με τόσα πολλά χρήματα στη γραμμή, η προοπτική ενός ισχυρότερου δολαρίου ή ενός εμπορικού πολέμου θα μπορούσε να είναι αρκετή για να οδηγήσει μια χώρα – ή πολλές – σε χρεοκοπία.

Πηγή: moneyreview.gr