Του Σταύρου Κουμεντάκη
Η πανδημία δημιούργησε την ανάγκη προτεραιοτήτων. Η προστασία της ζωής και της υγείας, η επιβίωση των επιχειρήσεων, η διάσωση των θέσεων εργασίας αποτέλεσαν (και ορθά) αντικείμενο κρατικής μέριμνας. Η οριστική διάσωση των θέσεων εργασίας δε μοιάζει απλή υπόθεση. Η ΣΥΝ-Εργασία θα αποδειχθεί αρκετή; Υπάρχουν εργαλεία πρόσφορα για την αντιμετώπισή της; Η διευθέτηση του χρόνου απασχόλησης θα μπορούσε να είναι ένα από αυτά; Μήπως η εμμονή στη σταθερή, οκτάωρη, απασχόληση μοιάζει, υπό τις παρούσες συνθήκες, απολύτως παρωχημένη;
Οι κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η απαγκίστρωση από τα σταθερά ωράρια αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση της κρίσης και της ύφεσης.
Η Οδηγία 2003/88 περιορίζεται στη ρύθμιση της (ελάχιστης) ανάπαυσης του εργαζόμενου και όχι στη ρύθμιση της μέγιστης ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης. Η χώρα μας έχει προβεί σε απολύτως συντηρητική (σε σχέση με άλλες χώρες) αξιοποίηση της ευελιξίας που παρέχει η εν λόγω Οδηγία.
Η ρύθμιση του χρόνου εργασίας σε εθνικό επίπεδο
Στη χώρα μας, τα χρονικά όρια εργασίας των μισθωτών έχουν καθοριστεί με ειδικές διατάξεις (:νόμιμο ωράριο). Συμβατικό ωράριο είναι εκείνο που ρυθμίζεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας και διαιτητικές αποφάσεις. Αμφότερα οριοθετούν τα χρονικά όρια της υπερεργασίας και της υπερωρίας.
Θεσμοθετημένη υπερεργασία: Ο χρόνος απασχόλησης που υπερβαίνει το συμβατικό ωράριο όχι όμως και το ανώτατο νόμιμο. Αμείβεται με το ωρομίσθιο πλέον 20%.
Απλή υπερεργασία: Ο χρόνος απασχόλησης που υπερβαίνει το συμφωνημένο ωράριο όχι όμως και το συμβατικό. Αμείβεται με το κανονικό ωρομίσθιο, χωρίς προσαυξήσεις.
Υπερωρία είναι η εργασία που υπερβαίνει το συμβατικό και το νόμιμο ωράριο. Αμείβεται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο, κατά περίπτωση, κατά 40% έως 80%. Όταν δεν τηρούνται όσα ο νόμος ορίζει, προβλέπονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις.
Η (κατά βάση) απαγόρευση συμψηφισμού ωρών απασχόλησης.
Ο κανόνας: Οι ώρες παροχής εργασίας που υπερβαίνουν το ανώτατο νόμιμο ημερήσιο ή εβδομαδιαίο ωράριο δεν επιτρέπεται να συμψηφιστούν με ώρες απασχόλησης που υπολείπονται του ανώτατου νόμιμου ωραρίου εργασίας άλλης ημέρας ή εβδομάδας.
Η παρέκκλιση (από το 2011): Σε χρονικές περιόδους αυξημένης απασχόλησης παρέχεται εργασία, η οποία υπερβαίνει τα νόμιμα χρονικά όρια. Στις λοιπές μειώνονται, αντίστοιχα, οι ώρες απασχόλησης. Οι περιοδικές μεταβολές στην απασχόληση (και, εν τέλει, συμψηφισμός ωρών απασχόλησης) δεν αυξομειώνουν την αμοιβή του εργαζόμενου. Η διευθέτηση του χρόνου απασχόλησης, με βάση όσα σήμερα ισχύουν, δεν αποτελεί δικαίωμα του εργοδότη. Ούτε μπορεί να συμφωνηθεί με έναν ή περισσότερους εργαζομένους. Προϋποθέτει ύπαρξη συνδικαλιστικής οργάνωσης και συμφωνίας με αυτήν. Αν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί.
Λογικά αναμενόμενη, υπό τα συγκεκριμένα δεδομένα, η (παταγώδης) αποτυχία της συγκεκριμένης ρύθμισης.
Οι πληγείσες από την πανδημία επιχειρήσεις ανέρχονται με τους μετριότερους υπολογισμούς, στις 800.000-με 1.700.000 εργαζόμενους.
Η απαγόρευση απολύσεων αποτελεί, σταδιακά, παρελθόν στις πληγείσες επιχειρήσεις. Οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης δεν θα αποδειχθούν αρκετές.
Θα ήταν κακό, άραγε, να αναγνωρίσουμε περιθώρια ευελιξίας στην οργάνωση του χρόνου εργασίας; (Στην υποβοήθηση της διάσωσης πολύτιμων θέσεων εργασίας και επιβίωσης των επιχειρήσεων στοχεύοντες...)
Μήπως ήρθε η ώρα να το δοκιμάσουμε;
(Ή ίσως προσκολλημένοι, εμμονικά, να παραμείνουμε στην, σταθερή, οκτάωρη απασχόληση;)
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή
