Η αναγνώριση και η εξαγορά πλασματικών ετών ασφάλισης που προβλέπεται από τη νομοθεσία αποτελεί μία επιλογή για να μπορέσει κάποιος όχι μόνο να βγει νωρίτερα στη σύνταξη, αλλά και να αυξήσει το ποσό της σύνταξης που θα πάρει. Αξίζει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι η εξαγορά των πλασματικών ετών δεν συμφέρει όλους τους ασφαλισμένους.
Συγκεκριμένα, η αναγνώριση και η εξαγορά των πλασματικών ετών ασφάλισης αφορά πρωτίστως όσους μπορούν με τα επιπλέον χρόνια να θεμελιώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης αναδρομικά και σύμφωνα με διατάξεις των νόμων του 2010, του 2011 και του 2012, έτσι ώστε να συμπληρώσουν τα αντίστοιχα όρια ηλικίας και να αποχωρήσουν νωρίτερα από την αγορά εργασίας.
Η διαδικασία αφορά επίσης όσους ασφαλισμένους θα χρησιμοποιήσουν τα πλασματικά έτη για να συμπληρώσουν 40 έτη ασφάλισης και με τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας τους να καταθέσουν τα χαρτιά τους για συνταξιοδότηση.
Η εξαγορά των πλασματικών ετών ασφάλισης υπολογίζεται με βάση τις αποδοχές του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα απασχόλησης πριν από τον μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς.
Ποιες είναι οι διαφορές στο κόστος εξαγοράς
Επισημαίνεται ότι το άρθρο 34 του νόμου 4387/2016 προβλέπει ρητά ότι οι πλασματικοί χρόνοι ασφάλισης που αναγνωρίζονται μέσω εξαγοράς λαμβάνονται υπ' όψιν στον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών.
Επιπροσθέτως, στο άρθρο 28, παράγραφος 2, εδάφιο δ', του ιδίου νόμου αναφέρεται ρητά ότι «για τον χρόνο ασφάλισης που αναγνωρίζεται πλασματικά, κατόπιν καταβολής του προβλεπόμενου ποσού εξαγοράς, ως συντάξιμες αποδοχές ορίζεται το ποσό που θα αντιστοιχούσε στον ασφαλιστέο μηνιαίο μισθό - εισόδημα αν εκλαμβανόταν ως μηνιαία εισφορά το ποσό που καταβλήθηκε για την εξαγορά κάθε μήνα ασφάλισης».
Από την 1η Ιανουαρίου 2019 οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι αγρότες έχουν μείωση του κόστους εξαγοράς των πλασματικών ετών, επειδή μειώθηκε κατά 6,67% το ασφάλιστρο για την κύρια σύνταξή τους υπέρ ΕΦΚΑ, από το 20% στο 13,33%.
Όσοι έχουν διακόψει τη δραστηριότητά τους και δεν έχουν φορολογητέο εισόδημα ή ήταν μισθωτοί το προηγούμενο έτος, μπορούν να εξαγοράσουν χρόνο με βάση υπολογισμού τον κατώτατο μισθό (586 ευρώ) μέχρι την 31η Ιανουαρίου 2019 -χωρίς δηλαδή αλλαγές σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο- και με 650 ευρώ μετά την 1η Φεβρουαρίου 2019, όταν και αυξήθηκε ο κατώτατος μισθός.
Τι ισχύει για υπαλλήλους στον δημόσιο τομέα
Το κόστος εξαγοράς των πλασματικών ετών για τους δημοσίους υπαλλήλους το 2019 υπολογίζεται στο 16,67% επί των συντάξιμων αποδοχών τους, ενώ το 2020 θα είναι αυξημένο και θα ανέλθει στο 20%, όπως ισχύει και για τους μισθωτούς. Προσοχή: Η εξαγορά σημαίνει ότι ο ασφαλισμένος πληρώνει το κόστος και των δικών του εισφορών και των εργοδοτικών.
Στην πράξη, δημόσιοι υπάλληλοι που επιθυμούν εντός του έτους να κάνουν χρήση πλασματικών χρόνων ασφάλισης θα υπολογίσουν το κόστος που πρέπει να πληρώσουν με βάση το συνολικό ασφάλιστρο εργαζομένου και εργοδότη που ισχύει για το τρέχον έτος, ήτοι 16,67% (10% για τον εργοδότη και 6,67% για τον εργαζόμενο). Το 2018 το κόστος είχε διαμορφωθεί στο 13,34% επί των συντάξιμων αποδοχών του υπαλλήλου τον μήνα υποβολής της εξαγοράς, ενώ το 2020 το ποσοστό θα οριστεί στο 20%, όπως ισχύει και για όλους τους υπόλοιπους μισθωτούς.
Εννέα ερωτήσεις και απαντήσεις για τους δυνητικούς δικαιούχους
1. Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις αναγνώρισης εξαγοράς πλασματικών ετών;
Οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις αναγνώρισης είναι οι εξής:
* Στρατιωτική θητεία ασφαλισμένου.
* Γονική άδεια.
* Εκπαιδευτική άδεια.
* Στρατιωτική θητεία υποψήφιου συνταξιούχου.
* Στρατιωτική θητεία ασφαλισμένου -30% (θεμελίωση 2011-2014).
* Στρατιωτική θητεία υποψήφιου συνταξιούχου -30% (θεμελίωση 2011-2014).
* Χρόνος σπουδών.
* Αναγνώριση τέκνων.
* Κενός χρόνος.
2. Ποια νέα πρόσωπα δικαιούνται να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη ασφάλισης;
Πρόκειται για την κατηγορία των νέων ασφαλισμένων (ήτοι των υπαχθέντων για πρώτη φορά στην ασφάλιση από 1η Ιανουαρίου 1993 και εφεξής), οι οποίοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα λόγω γήρατος με τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας τους και την πραγματοποίηση 40 ετών ή 12.000 ημερών ασφάλισης.
3. Μέχρι πότε μπορεί να υποβάλει ένας ασφαλισμένος αίτηση αναγνώρισης πλασματικών ετών και πού;
Η σχετική αίτηση μπορεί να υποβληθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες ΕΦΚΑ οποτεδήποτε, προγενέστερα ή μεταγενέστερα του έτους, τις προϋποθέσεις του οποίου επιθυμεί να κατοχυρώσει ο ασφαλισμένος, ακόμα και ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, όμως σε καμία περίπτωση μετά την ημερομηνία της εν λόγω αίτησης (εφόσον καθίστανται συνταξιούχοι από αιτήσεως) ή σε χρόνο μεταγενέστερο εκείνου που ο ασφαλισμένος κατέστη συνταξιούχος (εφόσον κριτήριο για την έναρξη συνταξιοδότησης δεν είναι ο χρόνος υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης).
4. Καταργείται το δικαίωμα αναγνώρισης στρατιωτικής υπηρεσίας από ασφαλισμένους και συνταξιούχους;
Καταργείται το δικαίωμα αναγνώρισης στρατιωτικής υπηρεσίας μόνο από τους ήδη συνταξιούχους και σε περίπτωση θανάτου από τα μέλη της οικογένειας του θανόντος.
5. Πώς γίνεται η αναγνώριση πλασματικών ετών;
Η αναγνώριση γίνεται με την καταβολή από τον ασφαλισμένο του συνόλου των εισφορών κλάδου σύνταξης (εργοδότη και ασφαλισμένου) για κάθε μήνα αναγνωριζόμενου χρόνου ασφάλισης, στο ποσοστό που ισχύει κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης εξαγοράς (π.χ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ: 20% σε όλα τα έτη, ΤΑΠ-ΟΤΕ / ΟΤΕ: 25,99% για το 2017 και 24% για το 2018).
6. Με βάση ποιες αποδοχές υπολογίζονται οι εισφορές;
Με βάση τις αποδοχές του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα απασχόλησης που προηγείται του μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς. Στην περίπτωση που η απασχόληση δεν είναι πλήρης, τότε ανάγεται σε πλήρη απασχόληση και υπολογίζεται στις αποδοχές που αντιστοιχούν σε αυτήν.
7. Με ποιους τρόπους γίνεται η καταβολή του ποσού της εξαγοράς;
Η καταβολή του ποσού της εξαγοράς γίνεται:
α) Εφάπαξ, μέσα σε τρεις μήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης με έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς. Εξαγορά χρόνου που υπολείπεται του ενός έτους δεν τυγχάνει έκπτωσης.
β) Σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις, ανάλογα με τον αριθμό των μηνών που αναγνωρίζονται (τόσες δόσεις όσοι οι μήνες που αναγνωρίζονται). Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής δόσης, το ποσό αυτής επιβαρύνεται με τα προβλεπόμενα πρόσθετα τέλη.
γ) Σε περίπτωση θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος ή προσαύξησης του ποσού της σύνταξης το ποσό εξαγοράς παρακρατείται κάθε μήνα από τη σύνταξη και μέχρι την εξόφληση ποσό ίσο με το 25% του ποσού της σύνταξης.
8. Από πότε έχουν εφαρμογή οι νέες διατάξεις σχετικά με την αναγνώριση πλασματικών ετών;
Οι νέες διατάξεις έχουν εφαρμογή από 13/5/2016. Συνεπώς, αιτήσεις αναγνώρισης πλασματικών χρόνων που έχουν υποβληθεί μέχρι και τις 12/5/2016 αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις προϊσχύουσες διατάξεις και διεκπεραιώνονται σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δοθεί από τους προϋφιστάμενους φορείς.
9. Πώς καταβάλλεται το ποσό εξαγοράς;
Για μη μισθωτούς ασφαλισμένους, η εξόφληση του ποσού εξαγοράς (εφάπαξ ή με δόσεις) πραγματοποιείται μέσω διατραπεζικού συστήματος με τη χρήση ειδικού κωδικού πληρωμής. Ο κωδικός πληρωμής εμφανίζεται στον ατομικό λογαριασμό του δικαιούχου στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες ΕΦΚΑ αμέσως μόλις γνωστοποιηθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες ΕΦΚΑ η παραλαβή της απόφασης αναγνώρισης. Για μισθωτούς ασφαλισμένους, η εξόφληση του ποσού εξαγοράς (εφάπαξ ή με δόσεις) πραγματοποιείται στην αρμόδια υπηρεσία έκδοσης της απόφασης. Επισημαίνεται ότι έχει ήδη δρομολογηθεί διαδικασία είσπραξης μέσω διατραπεζικού συστήματος.
