Το ντόμινο της ύφεσης "σκάει" στην Ελλάδα

Τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις επιβεβαιώνουν τα στοιχεία για την ύφεση-ρεκόρ σε Αμερική και ευρωζώνη εξαιτίας της πανδημίας, επαναφέροντας φόβους για ισχυρά κύματα αναταράξεων και στην Ελλάδα. Οι επιπτώσεις «μεταπολεμικής» περιόδου στην παγκόσμια οικονομία αποδεικνύουν ότι οι εκτιμήσεις του Μαρτίου δεν ήταν σενάρια επιστημονικής φαντασίας, την ίδια ώρα που η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων τον Ιούλιο ενισχύει τον κίνδυνο νέων lockdown, φρενάροντας έτσι τις ελπίδες για σημαντική ανάκαμψη του ελληνικού τουρισμού.

Παράλληλα αυξάνονται οι ενδείξεις ότι η ύφεση στην ελληνική οικονομία κατά το β' τρίμηνο θα είναι βαθιά και αναμένεται να αποτυπωθεί με διψήφιο ποσοστό, με τις εκτιμήσεις να δείχνουν πτώση του ΑΕΠ  σε ποσοστό από 13% έως και 16% στο πιο ακραίο σενάριο. Η μείωση στον τζίρο αναμένεται μεγάλη για εκατοντάδες επιχειρήσεις, έχοντας μεγάλο αντίκτυπο στα κρατικά έσοδα, ακόμα και τον Ιούλιο που άνοιξε η οικονομία. Προβλέπεται να καταγραφεί κατακόρυφη πτώση της κατανάλωσης των νοικοκυριών, πτώση στο λιανικό εμπόριο, ενώ με αγωνία περιμένει το οικονομικό επιτελείο τον συνολικό απολογισμό των θερινών μηνών, όπου θα συμπεριληφθούν οι εισπράξεις από τον τουρισμό.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η άμεση συμβολή της μεταβολής των ταξιδιωτικών εισπράξεων στο ΑΕΠ εκτιμάται σε 4,5 ποσοστιαίες μονάδες. Υπό το φως αυτών των εξελίξεων οι προβλέψεις για το ύψος της ετήσιας ύφεσης στην Ελλάδα το 2020 δεν έχουν μεταβληθεί και τοποθετούνται μεταξύ 8%-10%. Κανείς όμως αυτή την ώρα δεν είναι σε θέση να υπολογίσει τις συνέπειες στην ελληνική οικονομία του δεύτερου κύματος της πανδημίας που ήδη είναι σε έξαρση στις άλλες χώρες της Ευρώπης και έχει χτυπήσει για τα καλά και την πόρτα της χώρας μας.

Η Ευρώπη

Σε ετήσια βάση το ΑΕΠ της ευρωζώνης κατέγραψε το δεύτερο τρίμηνο ιστορική βουτιά 12%, με τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γερμανία, να σημειώνει πτώση 11,7% συμπαρασύροντας όλο το μπλοκ, ενώ στις ΗΠΑ η ύφεση ήταν ιστορικών διαστάσεων σε ποσοστό 32,9%. Σύμφωνα με την Capital Economics οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και η μειωμένη τουριστική κίνηση από τις χώρες του Βορρά θα έχουν έντονες επιπτώσεις σε Ισπανία, Ελλάδα και  Πορτογαλία και η Γερμανία θα έχει λιγότερες συνέπειες. Ο τουρισμός είναι πολύ σημαντικός για την Ελλάδα, άνω του 8% του ΑΕΠ, ενώ αντιπροσωπεύει το 6% του ΑΕΠ στην Ιταλία και την Ισπανία και λιγότερο από 4% στη Γαλλία και τη Γερμανία. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εμπορίου και Τουρισμού ο κλάδος έχει αντίκτυπο στην αλυσίδα  εφοδιασμού, στα κρατικά έσοδα και στην κατανάλωση. Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση, όπου ο τομέας αντιπροσωπεύει πάνω από το ένα πέμπτο του ΑΕΠ, στην Ισπανία αντιπροσωπεύει το 14%, το 13% στην Ιταλία, το 9% στη Γερμανία και το 8,5% στη Γαλλία.

Διανύοντας τον έκτο μήνα της πρωτόγνωρης αυτής κρίσης, τα στοιχεία δείχνουν πως αυξάνονται οι πιθανότητες η ανάκαμψη να αργήσει περισσότερο από το αναμενόμενο, καθώς οι επιπτώσεις δεν αφορούν μόνο τα δημοσιονομικά αποτελέσματα των κρατών. Ολες οι χώρες επηρεάζονται αφού επηρεάζονται δραστικά το διεθνές εμπόριο, η εφοδιαστική αλυσίδα και οι μεταφορές, ξυπνώντας τους φόβους για ένα ντόμινο συνεπειών σε όλες τις οικονομίες. Μάλιστα, οι διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν ότι οι πληγές της πανδημίας πλέον γίνονται πιο ορατές και εκτιμούν ότι ο πλανήτης θα μπει σε ρυθμό επανεκκίνησης μόνον όταν υπάρξει το εμβόλιο.

Αναθέωρηση προβλέψεων

Μετά και τα νέα υγειονομικά δεδομένα, οι οικονομολόγοι αναθεωρούν τις εκτιμήσεις τους για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές και επανέρχονται τα σενάρια για νέο κύμα πανδημίας. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Reuters, οι ειδικοί υποβάθμισαν τις προβλέψεις για το παγκόσμιο ΑΕΠ βλέποντας συρρίκνωση κατά 4% ή 3,4 τρισ. δολάρια. Είναι, δηλαδή, σαν να χάνονται δύο οικονομίες του μεγέθους του Καναδά και της Αυστραλίας. Αποτελεί δε την έκτη συνεχή αναθεώρηση, καθώς τον Ιούνιο έβλεπαν ύφεση 3,7%, ενώ τον Ιανουάριο μιλούσαν για ρυθμούς ανάπτυξης 3,1%.

Για να κλείσουν οι πληγές της πανδημίας εκτιμάται ότι θα χρειαστούν πάνω από πέντε χρόνια, με τον οίκο αξιολόγησης Fitch να προβλέπει ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ το 2025 θα είναι 3-4 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από τις εκτιμήσεις προ κρίσης, με τον χαμένο χρόνο δηλαδή να υπολογίζεται σε ένα κόστος περί τα 5 τρισ. δολάρια. Εν ολίγοις, οι μεγάλες οικονομίες δεν αναμένεται να έχουν ανακάμψει πλήρως από την πανδημία τα επόμενα πέντε χρόνια. Προβλέπεται να υπάρξει μόνιμη ζημιά στο παραγωγικό δυναμικό, καθώς αυξάνεται η μακροχρόνια ανεργία, οι ώρες εργασίας υποχωρούν και οι επενδύσεις επιβραδύνονται.

Μέτρα $11 τρις

Τα κυβερνητικά μέτρα που πήραν οι χώρες για τη στήριξη των οικονομιών εκτιμώνται σε  11 τρισ. δολάρια, εκ των οποίων τα μισά (5,4 τρισ. δολάρια) αφορούν πρόσθετες δημόσιες δαπάνες και απώλειες δημόσιων εσόδων. Τα υπόλοιπα αφορούν τη στήριξη της ρευστότητας με δάνεια, συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο επιχειρήσεων και εγγυήσεις. Παρά ταύτα, πάνω από το 95% των χωρών του κόσμου εκτιμάται ότι θα έχουν φέτος μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματός τους, ανακόπτοντας την πρόοδο στη μείωση της ακραίας φτώχειας  από τη δεκαετία του 1990. Σύμφωνα δε με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO), το δεύτερο τρίμηνο του 2020 η παγκόσμια αγορά εργασίας οδηγείται σε απώλειες ωρών εργασίας κατά 14% παγκοσμίως, που αντιστοιχεί σε 400 εκατ. χαμένες θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης. Σύμφωνα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο η παγκόσμια οικονομία θα σημειώσει φέτος ύφεση 4,9% έναντι 3% που εκτιμούσε τον Απρίλιο, ενώ για το 2021 εκτιμά ότι θα ανακάμψει 5,4%. Το πλήγμα θα είναι μεγαλύτερο για τις ανεπτυγμένες οικονομίες, οι οποίες εκτιμάται ότι θα υποστούν φέτος ύφεση 8% για να ανακάμψουν 4,8% το 2021, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ τους να είναι χαμηλότερο το επόμενο έτος κατά 4% σε σχέση με το επίπεδο του 2019. Το μέσο δημοσιονομικό έλλειμμα στον κόσμο εκτιμάται ότι θα φθάσει φέτος στο επίπεδο του 14% του ΑΕΠ, αυξημένο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2019.

ΑΜΕΡΙΚΗ
Πάνω από 50 εκατ. βρίσκονται εκτός εργασίας

Η αμερικανική οικονομία σημείωσε ιστορική πτώση και το ΑΕΠ συρρικνώθηκε με ρυθμό-ρεκόρ 32,9% το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη υποχώρηση από την έναρξη καταγραφής το 1947, ενώ η προηγούμενη χειρότερη μέτρηση ήταν το πρώτο τρίμηνο του 1958 (- 10%). Το χειρότερο τρίμηνο κατά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008 ήταν το δ’ τρίμηνο με πτώση του ΑΕΠ κατά 8,4%. Οι αιτήσεις για παροχή επιδόματος ανεργίας έχουν ξεπεράσει το 1 εκατομμύρια για 19η συνεχόμενη εβδομάδα, με περισσότερους από 50 εκατ. να βρίσκονται εκτός εργασίας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ισχυρή ύφεση για την αμερικανική οικονομία στο 8% το 2020, ενώ ο οίκος Fitch υποβάθμισε τις προοπτικές της χώρας σε αρνητικές, από σταθερές, επιβεβαιώνοντας την αξιολόγηση «ΑΑΑ» που διαθέτουν οι ΗΠΑ. Η αξιολόγηση του οίκου αναφέρει ότι αντικατοπτρίζουν τη συνεχιζόμενη επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών και την απουσία αξιόπιστου σχεδίου δημοσιονομικής εξυγίανσης.

ΕΥΡΩΖΩΝΗ
Θα χρειαστεί πολύ καιρό για να ανακάμψει

Δείγμα της κατάρρευσης είναι η βουτιά της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας το δεύτερο τρίμηνο, που είναι προάγγελος δεινών για όλο το μπλοκ. Η Γερμανία υπέστη πτώση 11,7% το δεύτερο τρίμηνο, τη μεγαλύτερη πτώση του ΑΕΠ από το 1970. Συγκριτικά, η Ισπανία κατέγραψε τη μεγαλύτερη πτώση 22,1%, μετά ήταν η Πορτογαλία (16,5%), η Γαλλία (19%), ενώ τη μικρότερη πτώση είχε η Λιθουανία (5,1%). Στο σύνολό της η ευρωζώνη κατέγραψε τη μεγαλύτερη συρρίκνωση της ιστορίας της σε ποσοστό 15%. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ύφεση 10,2% φέτος και ανάκαμψη 6% το 2021, με την Ιταλία και την Ισπανία να αντιμετωπίζουν τις χειρότερες προοπτικές (-12,8%). Αν και τα πρόσφατα στοιχεία έχουν δείξει μια βελτίωση στη βιομηχανική παραγωγή, στις πωλήσεις λιανικής και στο κλίμα, αξιωματούχοι της ΕΚΤ έχουν δηλώσει πως θα χρειαστεί πολύ καιρό για να ανακάμψει η ευρωζώνη.

ΑΣΙΑ
Ξεχωρίζει η Κίνα με τους θετικούς ρυθμούς

Η οικονομία της Σιγκαπούρης, που θεωρείται πρόδρομος δείκτης για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας και για την Ασία, συρρικνώθηκε κατά 41,2% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ σε ετήσια βάση το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 12,6%. Η χώρα είναι αρκετά εξαρτημένη από το διεθνές εμπόριο και χτυπήθηκε σκληρά εξαιτίας των μέτρων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Αντίθετα, ανάπτυξη 3,2% κατέγραψε η Κίνα το β’ τρίμηνο έναντι του προηγούμενου έτους, ανακάμπτοντας από μια ιστορική συρρίκνωση 6,8% το α’ τρίμηνο του έτους, αναδεικνύοντας το Πεκίνο ως την πρώτη από τις μεγάλες οικονομίες παγκοσμίως που ανακοινώνει θετικό ρυθμό. Οι προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την Κίνα δείχνουν ανάπτυξη της τάξεως του 1% φέτος και 8,1% το 2021. Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης S&P η οικονομία της Ασίας - Ειρηνικού θα συρρικνωθεί κατά 1,3% το 2020 και θα ανακάμψει με 6,9% το 2021, καταγράφοντας απώλεια 2,7 τρισ. δολαρίων. Για την Ιαπωνία αναθεωρεί προς κάτω τις εκτιμήσεις με συρρίκνωση 5% το 2020.