Μύρων Φλουρής: Απαιτούνται αλλαγές στο ελληνικό τουριστικό μοντέλο

Τεχνοκράτης με ισχυρή όμως πολιτική άποψη και επιχειρήματα, ο γενικός γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης Μύρων Φλουρής, «ανοίγει τα χαρτιά του» στο ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, σε μια εκ βαθέων συνέντευξη, στην οποία «αγγίζει» όλα τα μείζονα θέματα του ελληνικού Τουρισμού.

Ο έμπειρος manager που άφησε μια επίζηλη θέση στον ιδιωτικό τομέα, για να αναλάβει την ευθύνη του ελληνικού Τουρισμού, δίπλα στην υπουργό Τουρισμού κα. Όλγα Κεφαλογιάννη, μιλά για:

-την ανάγκη αλλαγής του ελληνικού τουριστικού μοντέλου

-τον υπερτουρισμό

-τις νέες πολιτικές στον Τουρισμό

-την εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών και τους DMMOs

-την αξιολόγηση του ελληνικού Τουριστικού προϊόντος.

Και βέβαια μιλά ιδιαίτερα και με πάθος για την βιώσιμη ανάπτυξη, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «…Ο βιώσιμος τουρισμός δεν αφορά μόνο στο Περιβάλλον, αλλά και στην Κοινωνία και την Οικονομία. Η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος με όρους βιωσιμότητας, προϋποθέτει ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, διακυβέρνησης και ελέγχου, τα οποία θα πρέπει να υιοθετήσουμε άμεσα. Απαιτούνται σημαντικές διαρθρωτικές και θεσμικές αλλαγές, αλλά πρωτίστως αλλαγές στην κουλτούρα όλων των εμπλεκομένων μερών».

Εν κατακλείδι δε ο Μύρων Φλουρής καταθέτει την άποψή του για την τουριστική ανάπτυξη, σύμφωνα με την οποία, «Η τουριστική ανάπτυξη θα πρέπει να είναι βιώσιμη, ανθεκτική, δίκαιη και συμμετοχική, με το μέρισμα ανάπτυξης να κατανέμεται όσο το δυνατόν πιο δίκαια σε ολόκληρη τη χώρα».

Και αποκαλύπτει ότι «Αυτή ήταν μια πρόσφατη τοποθέτηση του Πρωθυπουργού, η οποία συμπυκνώνει όλες τις επιδιώξεις μας και με την οποία δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο!».

Η συνέντευξη

Η συνέντευξη του γενικού γραμματέα Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης Μύρωνα Φλουρή, στον Κωνσταντίνο Στ. Δεριζιώτη, έχει ως εξής:

-Όλα δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε μια ακόμη καλή χρονιά για τον ελληνικό Τουρισμό. Είναι όντως έτσι ή υπάρχουν και παράγοντες που σας ανησυχούν;

-Μέχρι σήμερα, όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα μίας καλής χρονιάς στον τουριστικό τομέα, όσον αφορά στα έσοδα και τον αριθμό των αφίξεων, σε συνέχεια της τάσης που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Φυσικά, είμαστε σε εγρήγορση ως προς τους παράγοντες που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την πορεία αυτή. Ειδικότερα, παρακολουθούμε το διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον, που ενδεχομένως θα μπορούσε να επηρεάσει, κυρίως μέσω μακροοικονομικών επιπτώσεων, την θετική εξέλιξη του Τουρισμού, τόσο στην προσφορά, όσο και στη ζήτηση.

Προφανώς μας απασχολούν έντονα οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, που ήδη καθορίζουν την agenda του Τουρισμού και αναμένεται να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον κρατών και επιχειρήσεων.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, το θετικό μήνυμα είναι πως οι μετα-covid καταναλωτικές συμπεριφορές, μας δείχνουν ότι ο Τουρισμός και τα Ταξίδια καλύπτουν μια σημαντική ανθρώπινη ανάγκη, με χαμηλή ελαστικότητα στη ζήτησή τους.

-Παρά όμως τις καλές επιδόσεις, η πολιτική ηγεσία δεν χάνει την ευκαιρία να τονίσει την ανάγκη για αλλαγή μοντέλου στον Τουρισμό.

-Πράγματι, το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό, αλλά και ως προορισμό για τουριστικές επενδύσεις, σε συνδυασμό με τις σημαντικές προοπτικές για διαφοροποίηση του προσφερόμενου προϊόντος, μας επιτρέπουν να στρέψουμε σήμερα την προσοχή μας σε θέματα ποιότητας και, κυρίως, βιωσιμότητας.

Αν και ο όρος χρησιμοποιείται κατά κόρον, η βιωσιμότητα για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού νοηματοδοτεί συγκεκριμένες αρχές και πρακτικές, που εφαρμόζονται για να διασφαλιστεί η ισορροπημένη ανάπτυξη του τουριστικού τομέα.

Αυτές οι αρχές περιλαμβάνουν τη βέλτιστη και όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική χρήση των περιβαλλοντικών πόρων, τον σεβασμό στην κοινωνική και πολιτιστική αυθεντικότητα, προστατεύοντας με αυτό τον τρόπο τις τοπικές κοινότητες, την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, παρέχοντας δίκαια κατανεμημένα οφέλη σε όλους τους ενδιαφερόμενους, και τέλος τη συμμετοχή κοινωνικών εταίρων, προάγοντας τη συνεργασία και τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων.

Ο βιώσιμος Τουρισμός δεν αφορά μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην Κοινωνία και την Οικονομία. Η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος με όρους βιωσιμότητας, προϋποθέτει ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, διακυβέρνησης και ελέγχου, τα οποία θα πρέπει να υιοθετήσουμε άμεσα. Απαιτούνται σημαντικές διαρθρωτικές και θεσμικές αλλαγές, αλλά πρωτίστως αλλαγές στην κουλτούρα όλων των εμπλεκομένων μερών.

-Τελικά έχουμε υπερτουρισμό στη χώρα, είναι δικαιολογημένη η διελκυστίνδα που παρατηρούμε τελευταία, και τι πραγματικά έχει συμβεί;

-Στην Ελλάδα βλέπουμε τελευταία εικόνες που δεν μας είναι ευχάριστες, παρότι ευτυχώς ακόμη είναι περιορισμένες σε έκταση και αριθμό. Γνωρίζουμε τι συμβαίνει στους τουριστικούς προορισμούς της χώρας και ανησυχούμε πραγματικά για κάποιους από αυτούς, όχι απλώς γιατί δεν αναπτύσσονται με όρους βιωσιμότητας, αλλά γιατί αλλοιώνεται η διαχρονική τους ταυτότητα. Ωστόσο, θεωρούμε πως αυτό το φαινόμενο δεν αφορά την πλειονότητα των προορισμών και για αυτό το λόγο δεν μπορούμε να μιλάμε συλλήβδην για υπερτουρισμό.

Προσδιορίζοντας ειδικότερα αυτό που συμβαίνει συνολικά στη χώρα, θα μπορούσαμε να επισημάνουμε την άνισα κατανεμημένη τουριστική ανάπτυξη στο χάρτη. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται υπερβολική δόμηση και υπέρμετρη επιβάρυνση των υποδομών σε συγκεκριμένες περιοχές για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους.

Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις αυξημένες απαιτήσεις σε υποδομές, που απορρέουν από το γεωμορφολογικό τοπίο της χώρας, καθώς και από τη νησιωτικότητα. Υποδομές που δεν είχαν εκσυγχρονιστεί, λόγω της πολυετούς οικονομικής κρίσης και επιβαρύνονται επιπρόσθετα από την κλιματική αλλαγή. Στη δυσκολία αυτής της διαχείρισης προστίθενται και οι διαχρονικές παθογένειες της δημόσιας και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Κυρίως, όμως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ανάγκη για έσοδα και επενδύσεις την περίοδο της οικονομικής κρίσης έστρεψε την προσοχή του τουριστικού κλάδου σε ένα μοντέλο με ζητούμενο την ποσοτική μεγέθυνση, με όρους που -με τις σημερινές συνθήκες- φαντάζουν μη ρεαλιστικές. Σε αυτή τη μεταστροφή του ενδιαφέροντος εδράζεται και η προσπάθεια του υπουργείου Τουρισμού για αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου.

Να αναστρέψουμε, δηλαδή, την κατάσταση σε βεβαρημένες περιοχές, αλλά και να μην επιτρέψουμε να συμβεί αυτό σε άλλους προορισμούς. Στο πλαίσιο αυτό, θα ενταθούν στο προσεχές διάστημα οι πρωτοβουλίες για οριοθέτηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, των τουριστικών ροών σε βεβαρημένους προορισμούς και των ελέγχων. Νομοθετικά,  το χωροταξικό σχέδιο του Τουρισμού, αλλά και τα τοπικά χωροταξικά σχέδια, θα εκσυγχρονίσουν το υπάρχον πλαίσιο και θα θέσουν κανόνες με όρους βιωσιμότητας.

Συμπερασματικά, οι προκλήσεις δεν αντιμετωπίζονται με αναθέματα, αλλά με την υιοθέτηση ενός νέου τουριστικού αναπτυξιακού μοντέλου που θα σηματοδοτήσει την πορεία του Ελληνικού Τουρισμού απαρέγκλιτα και διαχρονικά προς τη βιωσιμότητα.

-Με τεχνικούς όρους πώς μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη ανάπτυξη;

-Όλα θα πρέπει να ξεκινούν από την συγκέντρωση και την ανάλυση δεδομένων. Μια διαδικασία που πρέπει να είναι διαρκής. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός που ευαγγελιζόμαστε όλοι δεν πρέπει να εξαντλείται στις πλατφόρμες και τα chat bots ενημέρωσης προς τους ταξιδιώτες, αλλά πρέπει να επεκτείνεται και στη συγκέντρωση και στην επεξεργασία δεδομένων. Προς αυτή την κατεύθυνση, έργα όπως το Παρατηρητήριο για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στη Μεσόγειο και το Εθνικό Παρατηρητήριο Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης, θα συμβάλλουν στην απόκτηση μεγάλου όγκου δεδομένων, ακόμη και σε πραγματικό χρόνο, για την ταχύτερη και πιο αποτελεσματική χάραξη πολιτικών Σημαντική, αλλά και απαραίτητη, είναι επίσης η δημιουργία οικοσυστήματων που θα συμμετέχουν στο συμμετοχικό σχεδιασμό των πολιτικών αυτών. Στο νέο αυτό μοντέλο, ενώ την καθοδήγηση την δίνει το κράτος -πρόσφατα μάλιστα θεσπίστηκε το Συμβούλιο Τουρισμού των Περιφερειών-, οι τοπικές κοινωνίες έχουν τον πρώτο λόγο, είτε μέσω των βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης, είτε μεμονωμένα μέσω παραγωγικών φορέων και πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών.

Ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών είναι εξ ορισμού κομβικός σε κάθε προσπάθεια βιώσιμης ανάπτυξης  και η συμμετοχή τους είναι προαπαιτούμενη. Μέχρι τώρα πολλές παθογένειες εδράζονται σε μικροσυμφέροντα και μικροπολιτικές, αλλά και στην έλλειψη ευαισθητοποίησης και συντονισμού. Η αλλαγή υποδείγματος και η αλλαγή κουλτούρας για τον τουρισμό είναι αυτά που θα καθορίσουν το αύριο στον τομέα αυτό. Οι ίδιοι οι κάτοικοι μιας περιοχής θα πρέπει να απαντήσουν σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως πόσο και τι είδους τουρισμό επιθυμούμε, και τελικώς να συνειδητοποιήσουν πως η επιδίωξη του πρόσκαιρου κέρδους τις περισσότερες φορές ζημιώνει, ακόμα και με όρους κερδοφορίας, την ποιότητα ζωής των επόμενων γενεών.