Μίνι ασφαλιστικό: Τι αλλάζει από 1/1/2024 για εργαζόμενους συνταξιούχους, οφειλέτες και επιδόματα

Mε επίκεντρο τέσσερις ευνοϊκές αλλαγές για ασφαλισμένους και συνταξιούχους, μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας με τίτλο «Αναμόρφωση Επαγγελματικής Ασφάλισης και Εξορθολογισμός της Ασφαλιστικής Νομοθεσίας» τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και θα διαρκέσει μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου 2023.

Οι ευνοϊκές αλλαγές αφορούν μεταξύ άλλων τους συνταξιούχους που εργάζονται, τους οφειλέτες που αδυνατούν να βγουν στη σύνταξη και την απονομή των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων.

Την ίδια ώρα προωθείται η ριζική αναδιάρθρωση της λειτουργίας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ). Οι άξονες των αλλαγών είναι α) η  δυνατότητα λειτουργίας πολυεργοδοτικών ταμείων, η βελτίωση της εποπτικής λειτουργίας, καθώς και κλιμακωτή φορολόγηση του εφάπαξ η της μηνιαίας σύνταξης που θα χορηγούν τα ΤΕΑ στους ασφαλισμένους.

Επίσης, περιλαμβάνονται οι διατάξεις για τη χρήση προπληρωμένης κάρτας των δικαιούχων του ΟΠΕΚΑ και η επέκταση του επιδόματος μητρότητας στις αυτοαπασχολούμενες και στις αγρότισσες.

Στο μίνι ασφαλιστικό περιλαμβάνεται επίσης η διάταξη που καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη καταβολή του επιδόματος προσωπικής διαφοράς 100-200 ευρώ πριν από τα Χριστούγεννα σε 742.772 συνταξιούχους που δεν θα λάβουν την αύξηση 3 % στις συντάξεις τους το 2024.  Πρόκειται γι' αυτούς που έχουν προσωπική διαφορά πάνω από 10 ευρώ και σύνταξη έως 1.600 ευρώ.

Συγκεκριμένα:

Εργαζόμενοι συνταξιούχοι

Με τη διάταξη, καταργείται η περικοπή του 30% της σύνταξης, αφήνοντάς την ακέραια στους απασχολούμενους συνταξιούχους. Στόχος είναι η τόνωση του εισοδήματός των συνταξιούχων, η προώθηση της ενεργού γήρανσης και η περαιτέρω αύξηση της νόμιμης και δηλωμένης συμμετοχής στην αγορά εργασίας των συνταξιούχων που επιθυμούν να εργαστούν.

Ταυτόχρονα, θεσπίζεται ένας μη ανταποδοτικός πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ, ο οποίος για τους μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους θα ισούται με το 10% επί των ασφαλιστέων αποδοχών τους.  Αυτός ο πόρος είναι επιπλέον των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλουν έτσι κι αλλιώς για την ασφαλιστέα τους απασχόληση οι συνταξιούχοι. Ο πόρος επιμερίζεται σε 7,7% για κύρια ασφάλιση και 2,2% για επικουρική.

Η παρακράτηση για τους μη μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους θα ανέρχεται στο 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κλάσης για κύρια σύνταξη. Εάν έχουν επικούρηση, η επιβάρυνση που θα επιβληθεί επιπλέον θα είναι 40% επί της ασφαλιστικής κατηγορίας που έχουν επιλέξει για κύρια ασφάλιση και 40% επί της αντίστοιχης για επικούρηση. Θεσπίζεται, επίσης, ετήσιο πλαφόν του πόρου που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 12πλασιο της εθνικής σύνταξης (5.112 ευρώ).

Παράδειγμα 1:

Συνταξιούχος που εργάζεται και δικαιούται σύνταξη ύψους €1.200, αντιμετωπίζει παρακράτηση ύψους €360 βάσει του ισχύοντος καθεστώτος. Εάν αυτός ο συνταξιούχος εργάζεται ως μισθωτός, με μικτό μηνιαίο μισθό €780, θα λαμβάνει ολόκληρη τη σύνταξή του και η παρακράτηση ύψους €360 αντικαθίσταται από μη ανταποδοτικό πόρο ύψους 78€. Όφελος: €282 μηνιαίως.

Παράδειγμα 2:

Εάν ο ίδιος συνταξιούχος εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας και έχει επιλέξει την πρώτη ασφαλιστική κλάση, όπως η μεγάλη πλειονότητα των ελευθέρων επαγγελματιών τότε η παρακράτησή ύψους €360 αντικαθίσταται από μη ανταποδοτικό πόρο €169,95x50%=84,98€.  Όφελος: €275,02 μηνιαίως.

Να σημειωθεί ότι εντός του 2024 αναμένεται και η ενεργοποίηση της ήδη ψηφισμένης εδώ και χρόνια διάταξης, που ορίζει την αξιοποίηση του επιπλέον χρόνου ασφάλισης των εργαζομένων συνταξιούχων στην προσαύξηση της σύνταξης. Η σχετική διάταξη ψηφίστηκε το 2020 (Ν. 4670/2020) προκειμένου οι καταβληθείσες εισφορές να χρησιμοποιούνται για την προσαύξηση του ανταποδοτικού μέρους της κύριας και της επικουρικής σύνταξης των εργαζομένων συνταξιούχων, όμως ακόμη δεν έχει παραδοθεί στον ΕΦΚΑ το σχετικό λογισμικό για την υλοποίησή της.

Οφειλέτες που αδυνατούν να πάρουν σύνταξη

Σε περίπου 12.000 υπολογίζονται οι οφειλέτες που αδυνατούν να πάρουν σύνταξη. Η διάταξη δίνει τη δυνατότητα λήψης του 40% της σύνταξής τους σε όσους μη μισθωτούς οφείλουν στον ΕΦΚΑ μεταξύ 20.000 και 30.000 ευρώ και σε όσους αγρότες χρωστούν αντίστοιχα μεταξύ 6.000 και 10.000 ευρώ. Μέχρι σήμερα, οφειλέτες με χρέη πάνω από 20.000 ευρώ (6.000 ευρώ για τους αγρότες) δεν μπορούν να λάβουν σύνταξη εάν δεν αποπληρώσουν εφάπαξ το υπερβάλλον ποσό.

Με τη νέα διάταξη αυξάνονται τα ανώτατα όρια οφειλών για συνταξιοδότηση από 20.000 ευρώ σε 30.000 ευρώ και από 6.000 ευρώ σε 10.000 ευρώ για οφειλές στον π. ΟΓΑ. Υπό την προϋπόθεση ότι ο εν δυνάμει συνταξιούχος θα συναινέσει σε έλεγχο των καταθέσεών του, ώστε να μην υπερβαίνουν τις 12.000 ευρώ (ή τις 6.000 ευρώ για αγρότες). Εως ότου το οφειλόμενο ποσό πέσει στα 20.000 ευρώ θα παρακρατείται τουλάχιστον το 60% του μηνιαίου ποσού σύνταξης. Από τα 20.000 ευρώ και κάτω θα εφαρμόζεται συμψηφισμός της οφειλής με τμήμα της σύνταξης, σε 60 κατ’ ανώτατο όριο μηνιαίες δόσεις, όπως ισχύει και σήμερα. Το μηνιαίως συμψηφιζόμενο ποσό της σύνταξης δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού της μηνιαίας δόσης. Ο οφειλέτης θα πρέπει να έχει συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας του και, επιπλέον, να έχει καταβάλει εισφορές για τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης.

Ενιαιοποίηση κανόνων θεμελίωσης δικαιώματος επικουρικής σύνταξης και επιτάχυνση της απονομής επικουρικών συντάξεων

Κατά την προηγούμενη τετραετία ο χρόνος έκδοσης απόφασης για κύριες συντάξεις μειώθηκε σημαντικά και πλέον αποδίδεται κύρια σύνταξη κατά μέσο όρο εντός δύο μηνών από την υποβολή της αίτησης. Σε συνέχεια της επιτυχημένης προσπάθειας επιτάχυνσης του συστήματος ενιαιοποιούνται πλέον οι προϋποθέσεις θεμελίωσης επικουρικής σύνταξης για δημόσιο και ιδιωτικό τομέα με τη συμπλήρωση 15 ετών επικουρικής ασφάλισης (4.500 ένσημα) είτε σε έναν φορέα είτε διαδοχικά.  Με τη διάταξη αυτή υπηρετείται  η ενοποίηση των κανόνων του ασφαλιστικού συστήματος για όλους με άμεση συνέπεια  την ένταξη των επικουρικών συντάξεων στο σύστημα fast track, ώστε οι εκκρεμείς επικουρικές συντάξεις, οι οποίες υπολογίζονται σήμερα περίπου στις 40.000, να μειωθούν σημαντικά σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Επιδομάτα ΟΠΕΚΑ και ΔΥΠΑ

Στις διατάξεις του μίνι ασφαλιστικού συγκαταλέγονται επίσης οι εξής:

• Καταβολή επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ και της ΔΥΠΑ με προπληρωμένη κάρτα. Η ένταξη των επιδομάτων στη διαδικασία θα είναι σταδιακή. Από το καταβαλλόμενο ποσό κάθε επιδόματος, βοηθήματος, παροχής ή ενίσχυσης, τουλάχιστον το 50% θα πρέπει να δαπανάται αποκλειστικά μέσω της κάρτας, η οποία θα εκδίδεται χωρίς επιβάρυνση από τους δικαιούχους. Δεν θα ενταχθούν στην κάρτα, μεταξύ άλλων, τα αναπηρικά επιδόματα, τα επιδόματα ανασφάλιστων υπερηλίκων, ομογενών προσφύγων, εισοδηματικής ενίσχυσης οικογενειών ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, καθώς και τα επιδόματα στέγασης.
• Χορήγηση δικαιώματος ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας στις αυτοαπασχολούμενες, όχι μόνο του πρώην ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ, αλλά και ασφαλιστικών ταμείων όπως ΤΑΥΤΕΚΩ και ΕΤΑΠ ΜΜΕ, καθώς και σε αγρότισσες. Ετσι, όλες οι νέες μη μισθωτές, ασφαλιστικά ενήμερες μητέρες θα λαμβάνουν μηνιαίο επίδομα μητρότητας από τη ΔΥΠΑ ύψους 780 ευρώ (κατώτατος μισθός) για 9 μήνες. Το επίδομα μητρότητας θα καταβάλλεται εφόσον η μητέρα έχει λάβει επιδότηση για κυοφορία και λοχεία από οποιοδήποτε ενταχθέντα στον e-ΕΦΚΑ φορέα, τομέα, κλάδο ή λογαριασμό ασφάλισης μισθωτών ή άλλον φορέα ασφάλισης ασθενείας μισθωτών.