Μια αληθινή ιστορία διαδοχής: μεταβίβασε τις αξίες σου

Γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου*

Ας γυρίσουμε για λίγα λεπτά στο Γυμνάσιο, κι ας θυμηθούμε τους μαθηματικούς μας που μας δίδασκαν τα διάφορα γραφήματα σε δυο άξονες: τον οριζόντιο (Χ) και τον κατακόρυφο (Υ). Αν λοιπόν χρησιμοποιήσουμε αυτή τη λογική στον κόσμο των οικογενειακών επιχειρήσεων, μπορούμε να κάνουμε το εξής: στον οριζόντιο άξονα να βάλουμε την «ηλικία της επιχείρησης» και στον κατακόρυφο τις «φάσεις της διαδοχής.» Έτσι προκύπτει το ακόλουθο γράφημα στο οποίο έχουν τοποθετηθεί οι τρεις μεγάλες φάσεις της διαδοχής:

1. Μεταβίβασε τις αξίες σου.
2. Μεταβίβασε την ηγεσία της επιχείρησης, και, 
3. Μεταβίβασε την περιουσία σου και αποχώρησε. 

Όπως φαίνεται ξεκάθαρα στο γράφημα, το έργο του ιδρυτή ξεκινάει µε τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών του σχετικά µε τις βασικές αξίες που ο ίδιος ακολούθησε κατά τη διάρκεια του μακροχρόνιου και δύσκολου ταξιδιού της δημιουργίας της οικογενειακής επιχείρησης. Συνεχίζεται µε τη μεταβίβαση της ηγεσίας της επιχείρησης και ολοκληρώνεται µε τη μεταβίβαση της περιουσίας και την αποχώρησή του.

Φάση Α: Μεταβίβασε τις αξίες σου 

Σ’ αυτή τη Φάση, οι γονείς μοιράζουν μεταξύ τους τα καθήκοντα της διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Συνήθως ο πατέρας είναι υπεύθυνος για την εξοικονόμηση των πόρων της διαβίωσης για την οικογένεια και η μητέρα αναλαμβάνει την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Παραδοσιακά οι γονείς προσπαθούν να προφυλάξουν τα παιδιά από τις σκοτούρες της δουλειάς, πιστεύοντας ότι ακόμα είναι πολύ μικρά. Κατά συνέπεια τα παιδιά δεν ενημερώνονται σχετικά µε τη φύση της δουλειάς του πατέρα, παρά μόνον περιστασιακά και επιφανειακά, και σίγουρα όταν πλέον μπουν στη δουλειά.

Η Φάση της «μεταβίβασης των αξιών» συμβαίνει όταν το παιδί είναι σε ηλικία ανάμεσα στα 5 και στα 15. Μέσα σ’ αυτή τη δεκαετία συμβαίνει η μεταβίβαση των αξιών. Την ίδια περίοδο, ο πατέρας – ιδρυτής είναι σε ηλικία ανάμεσα στα 20 και στα 40. Είναι η ηλικία που όλοι μας δημιουργούμε τις οικογένειές μας. 

Φάση Β: Μεταβίβασε την ηγεσία της επιχείρησής σου

Είναι η «αχίλλειος πτέρνα» του ιδρυτή. Οι περισσότεροι ιδρυτές υιοθετούν τη φιλοσοφία ότι «θα εργάζομαι εδώ μέσα, μέχρι να µε πάρουν σηκωτό». Πολλοί απ’ αυτούς όχι µόνο δεν προσπάθησαν ποτέ να εκπαιδεύσουν τον μελλοντικό τους κληρονόμο, αλλά ούτε καν σκέφτηκαν να ξεκινήσουν ένα σχέδιο διαδοχής. 

Αυτή η Φάση για το παιδί εξελίσσεται όταν βρίσκεται σε ηλικία ανάμεσα στα 15 του και στα 40 του χρόνια. Το παιδί σ’ αυτή τη δεκαπενταετία θα τελειώσει το σχολείο, θα κάνει τις σπουδές του που συνήθως στην εποχή μας περιλαμβάνει κι ένα μεταπτυχιακό, πιθανόν να δοκιμάσει να εργασθεί και κάπου εκτός της οικογενειακής επιχείρησης, αλλά συνήθως καταλήγει/αποφασίζει να εργασθεί στην οικογενειακή επιχείρηση. Αντίστοιχα ο γονιός βρίσκεται στην ηλικία ανάμεσα στα 40 και τα 60 του χρόνια. Ειδικά η δεκαετία ανάμεσα στα 50 και στα 60 θεωρείται η «χρυσή δεκαετία» του ιδρυτή, αφού έχει πλέον αποκτήσει μεγάλη εμπειρία και είναι περισσότερο αποτελεσματικός από ποτέ. Μάλιστα, το βασικό του καθήκον είναι να προετοιμάσει τους υποψήφιους διαδόχους, ούτως ώστε στην ηλικία των 60 να μπορεί να επιλέξει τον καλύτερο από αυτούς και να εξασφαλίσει έτσι τη συνέχεια της οικογενειακής του επιχείρησης. 

Τελικά, η «Φάση Γ: Μεταβίβασε την περιουσία σου και αποχώρησε!» είναι αυτή που έρχεται ως φυσιολογική συνέχεια των πραγμάτων. Αφού έχουν μεταβιβασθεί οι αξίες και η ηγεσία στην οικογενειακή επιχείρηση, η επόμενη Φάση είναι η μεταβίβαση της περιουσίας και η αποχώρηση του ιδρυτή. 

Τελικά, ο Ralph J. Roberts γιατί πέτυχε υλοποιώντας μια σωστή διαδοχή; Πολύ απλά γιατί ακολούθησε πιστά τις τρεις φάσεις της διαδοχής που περιγράψαμε. 

Μήπως όμως η πορεία για την υλοποίηση μιας σωστής διαδοχής της «COMCAST» περιελάμβανε κάποια μυστικά; Κι αν ναι, ποια ήταν αυτά;

Η απάντηση όχι σήμερα, αλλά την επόμενη Παρασκευή…

*Ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου, είναι Γενικός Διευθυντής του «ΙΝΣΒΕ», συγγραφέας του πρακτικού οδηγού: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή: πρακτικός οδηγός για προνοητικές οικογενειακές επιχειρήσεις»