Η ανάκαμψη που έχουν σημειώσει οι αγορές το τελευταίο διάστημα, μετά και το βίαιο sell-off που είχε προκαλέσει τον προηγούμενο μήνα το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, το οποίο και οδήγησε σε απανωτά lockdown της οικονομικής δραστηριότητας διεθνώς, δημιούργησε προσδοκίες πως ίσως τα χειρότερα για τις μετοχές να είναι πίσω μας.
Ωστόσο οι αναλυτές προειδοποιούν πως είναι πολύ νωρίς να ορίσει κανείς το τέλος της bear market που χτύπησε ξαφνικά τις αγορές λόγω COVID-19, καθώς ακόμη δεν είναι καθόλου σίγουρο το πόσο βαθιά τελικά θα είναι η ύφεση και πόσο γρήγορη η ανάκαμψη στη συνέχεια. Επίσης, δεν αποκλείουν ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας το φθινόπωρο το οποίο σε συνδυασμό με τις υποβαθμίσεις της κερδοφορίας των εισηγμένων καθώς και των αξιολογήσεων των χωρών από τους οίκους, θα οδηγήσουν σε νέους τριγμούς. Το "έξυπνο χρήμα" παραμένει εκτός των αγορών αυτήν τη στιγμή, ενώ η στροφή στα μετρητά είναι μαζική. Αυτό δείχνει πως οι καλύτερες μέρες για τους επενδυτές ίσως και να αργήσουν.
Σημαντικοί οι κίνδυνοι για τα risk assets
To "χτύπημα" στην παγκόσμια οικονομία θα είναι τέσσερις φορές ισχυρότερο από τη χρηματοπιστωτική κρίση, σύμφωνα με την Goldman Sachs, και το β’ τρίμηνο η συρρίκνωση του ΑΕΠ θα αγγίξει το 35%, ενώ οι ΗΠΑ θα καταγράψουν το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, κοντά στο 15%.
Όπως επισημαίνει, τις επόμενες εβδομάδες, περαιτέρω μείωση των κρουσμάτων στις μεγάλες οικονομίες και η αυξανόμενη εστίαση στη διαδικασία "ανοίγματος" των οικονομιών μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο τις αγορές. Ωστόσο, η GS εξακολουθεί να βλέπει σημαντικούς κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία και, συνεπώς, σημαντικούς κινδύνους για τα ευαίσθητα στην ανάπτυξη risk assets— συμπεριλαμβανομένων των μετοχών, τα κρατικά ομόλογα χαμηλότερης αξιολόγησης και τα νομίσματα υψηλού ρίσκου.
Η αμερικανική τράπεζα τονίζει πως ακόμα ανησυχεί ότι το οικονομικό κόστος της ύφεσης μπορεί να υπερβεί τις προσδοκίες της αγοράς. Εστιάζει σε τέσσερα σημεία:
- Πρώτον, η επιδημία μπορεί απλώς να πάρει περισσότερο χρόνο για να περιοριστεί, ή μπορεί να επιστρέψει σε κύματα – πιθανώς ως απάντηση στις προσπάθειες για επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας.
- Δεύτερον, μια βαθιά ύφεση θα μπορούσε να εκθέσει τις αδυναμίες στους ισολογισμούς των επιχειρήσεων καθώς και τα οικονομικά συστήματα των χωρών, κάτι που θα μπορούσε να εκτροχιάσει την ανάκαμψη σε ορισμένες αγορές ή να δημιουργήσει μακροπρόθεσμα κόστη λόγω των επιχειρηματικών defaults, των επιπτώσεων στην αγορά εργασίας και των διαρθρωτικών αλλαγών στη βιομηχανία.
- Τρίτον, πολλές χώρες αντιμετωπίζουν όρια στην ικανότητά τους να δανειστούν και επομένως δεν μπορούν πάντα να επιλύσουν αυτά τα προβλήματα μέσω επιθετικής δημοσιονομικής πολιτικής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες οικονομίες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ικανότητά τους να εκδώσουν δημόσιο χρέος στο τρέχον περιβάλλον χωρίς να επηρεάσουν δυσμενώς τις χρηματοοικονομικές συνθήκες. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες και σε οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης πρέπει να λάβουν υπόψη αυτά τα όρια, όπως τονίζει η G.S.
- Τέταρτον, για πολλές οικονομίες και εταιρείες οι υποβαθμίσεις και τα defaults είναι πλέον αρκετά πιθανά ως συνέπεια του αρνητικού σοκ της πανδημίας. Αν και η κοινωνική αποστασιοποίηση και άλλα βήματα μπορεί να σταθεροποιήσουν την καμπύλη των κρουσμάτων, οι πολιτικές δράσεις ενδέχεται να μην είναι σε θέση να συγκρατήσουν πλήρως το οικονομικό κόστος της κρίσης και οι αγορές πιθανότατα θα συνεχίσουν να τιμολογούν αυτούς τους κινδύνους.
Δεν έχουν ακόμα σημειωθεί τα χαμηλά
Έτσι, σύμφωνα με την Goldman, ο "πάτος" για τις αγορές δεν έχει ακόμη σημειωθεί και το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο. Σημαντικές προκλήσεις για τα χρηματιστήρια μπορεί να έλθουν από τη ροή των ειδήσεων σχετικά με την πορεία της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, τις αξιολογήσεις-υποβαθμίσεις από τους οίκους, την πορεία των NPLs των τραπεζών και ένα νέο δεύτερο κύμα της νόσου του COVID-19. Οι κίνδυνοι το επόμενο διάστημα, όπως τόνισε, είναι περισσότερο πιθανό να αυξηθούν παρά να μειωθούν για τις αγορές.
Ανάλογες είναι και οι προβλέψεις της Morgan Stanley, καθώς εκτιμά πως είμαστε στην αρχή του προβλήματος όχι στο τέλος, ενώ τονίζει πως η επανέναρξη της οικονομίας θα είναι μακρά και επίπονη και θα απαιτήσει την ενεργοποίηση και την απενεργοποίηση διαφόρων μορφών κοινωνικής απομόνωσης. Η αναταραχή αυτή στην οικονομική δραστηριότητα θα ηρεμήσει μόνο όταν θα είναι διαθέσιμα τα εμβόλια για τους πολίτες, το αργότερο έως την άνοιξη του 2021. Όπως προειδοποιεί η Morgan Stanley θα υπάρξουν και νέα κύματα ύφεσης και έξαρσης των κρουσμάτων αργότερα μέσα στο έτος και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο, στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς. Η επενδυτική τράπεζα εκτιμά ότι η ανάκαμψη θα είναι αργή και δεν θα έχει το σχήμα V, και έτσι οι επενδυτές πρέπει να προετοιμαστούν ότι τα πράγματα δεν θα βελτιωθούν με την ταχύτητα που εκτιμούν.
Cash is King
Οι θεσμικοί επενδυτές διατηρούν πλέον τις υψηλότερες θέσεις σε μετρητά από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, σύμφωνα με έρευνα της Bank of America στο περιβάλλον των fund managers. Παράλληλα, οι τοποθετήσεις τους σε μετοχές είναι στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Μάρτιο του 2009, λίγο πριν από την έναρξη της μεγαλύτερης bull market της ιστορίας, με όλα αυτά τα στοιχεία να είναι ενδεικτικά πως τα χειρότερα για τις αγορές μάλλον δεν είναι πίσω μας.
Η έρευνα της Bank of America αντικατοπτρίζει ουσιαστικά το μεγάλο επίπεδο προσοχής και επιφυλακτικότητας που κυριαρχεί στις αγορές, καθώς οι προσπάθειες για τον περιορισμό της πανδημίας του κορονοϊού έχουν οδηγήσει στο shutdown μεγάλων τμημάτων της οικονομικής δραστηριότητας διεθνώς και σταμάτησαν απότομα τη μεγαλύτερη bull market που έχει σημειωθεί ποτέ στη Wall Street.
Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων εξελίξεων ήταν η ισχυρή στροφή των funds στα μετρητά. Σύμφωνα με την BofA πλέον οι θέσεις στα μετρητά αγγίζουν το 5,9%, από 5,1% πριν από έναν μήνα όταν και ξεκίνησαν οι έντονες αναταραχές λόγω της πανδημίας. Αυτό είναι το υψηλότερο επίπεδο που έχει σημειωθεί από τον Σεπτέμβριο του 2001.
"Αποκορύφωση της απαισιοδοξίας"
Ο Μάικλ Χάρτνετ, επικεφαλής στρατηγικός επενδύσεων στην BofA Global Research, δήλωσε ότι ερμηνεύει τη μετάβαση στα μετρητά ως "κορυφαία απαισιοδοξία", καθώς οι θέσεις σε μετοχές αγγίζουν πλέον χαμηλά 11 ετών, φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2009, όταν η αγορά έπεσε και άρχισε η 12χρονη αγορά ταύρων.
Σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες –το 93% των funds– αναμένουν παγκόσμια ύφεση φέτος και απότομες μειώσεις στις εκτιμήσεις κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το πώς θα διαμορφωθεί η ανάκαμψη, αλλά το 52% τη βλέπει σε σχήμα "U", με μεγαλύτερη καθυστέρηση πριν από την ανάκαμψη. Περίπου το 22% βλέπει μια ανάκαμψη τύπου "W" με πολλές κορυφές και χαμηλά, ενώ μόλις το 17% αναμένει ένα σχήμα "V" όπου η ανάκαμψη θα είναι τόσο έντονη όσο η πτώση.
Η έρευνα της BofA αντικατοπτρίζει τόσο τις βαθύτερες ανησυχίες για τη βραχυπρόθεσμη τάση, όσο και τις ελπίδες για ισχυρή ανάκαμψη από την άλλη πλευρά.
Από επενδυτική σκοπιά, τα funds δήλωσαν πως οι κορυφαίες τους τοποθετήσεις αυτήν τη στιγμή είναι σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα, μετρητά, το αμερικάνικο δολάριο καθώς και μετοχές του κλάδου της τεχνολογίας και μετοχές "ανάπτυξης".
Το "έξυπνο χρήμα" απέχει ακόμα από τις αγορές
Μπορεί τις τελευταίες ημέρες να κυριάρχησε μία σταθεροποίηση ή και ανοδική τάση στις αγορές, ωστόσο οι αναλυτές θεωρούν πως είναι πολύ νωρίς για να εκτιμήσει κανείς πως έχουν εντοπιστεί τα χαμηλά των αγορών, τη στιγμή που το οι "μεγάλοι παίκτες" των αγορών παραμένουν εκτός. Όπως σημειώνουν το οποιοδήποτε ράλι είναι πρώιμο και το ισχυρό πλέον ενδεχόμενο να υπάρξει δεύτερο κύμα κρουσμάτων σημαίνει πως η bear market που χτύπησε απότομα την πόρτα των αγορών λόγω COVID-19 θα μείνει για καιρό ακόμη "ενεργή".
Οι αγορές κινήθηκαν σε risk on διάθεση τις ημέρες που η ροή ειδήσεων έδειχνε προς μείωση των κρουσμάτων, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, ωστόσο οι αναλυτές τονίζουν πως αν και η βελτίωση στην πορεία της πανδημίας είναι φυσικά ευπρόσδεκτη, οι συνθήκες που επικρατούν στις αγορές αυτήν τη στιγμή και στην οικονομία, δεν είναι αρκετές για να δικαιολογήσουν το τέλος της αγοράς των αρκούδων.
Η Nomura εκτιμά πως με βάση τις θέσεις των επενδυτών δεν φαίνεται να έχουν ακόμα σημειωθεί τα χαμηλά για τις αγορές. Τα πρωτοφανή μέτρα και οι ενέσεις ρευστότητας της Fed και άλλων κεντρικών τραπεζών έχουν οδηγήσει σε μία σταθεροποίηση τις αγορές έναντι του ισχυρού sell-off που σημειώθηκε προηγουμένως, ωστόσο το "έξυπνο χρήμα" των hedge funds και των μακροπρόθεσμων επενδυτών παραμένει στο περιθώριο και αναμένεται να παραμείνει και να μην μπει στις αγορές σύντομα.
Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη ειδικότερα, μία πρόσθετη ανησυχία είναι πως, όπως τονίζουν και οι διεθνείς οίκοι, το πακέτο μέτρων που συμφώνησαν οι υπουργοί Οικονομικών στο πρόσφατο Eurogroup, δεν είναι αρκετό για να στηρίξει τις οικονομίες της Ευρωζώνης, ενώ τόσο η πιστωτική γραμμή του ESM όσο και το πρόγραμμα στήριξης της αγοράς εργασίας SURE δημιουργούν νέο χρέος το οποίο θα παραμείνει στους ισολογισμούς των χωρών που θα τα χρησιμοποιήσουν.
Έτσι οι κίνδυνοι γύρω από τη βιωσιμότητα του χρέους των πιο αδύναμων χωρών αυξάνονται, με όλα τα βλέμματα να είναι στραμμένα πλέον στο ταμείο για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας, το οποίο θα συζητηθεί σε επίπεδο ηγετών στις 23 Απριλίου. Οι αγορές αναζητούν εδώ και καιρό κάποιο "ηχηρό" μήνυμα πολιτικής και προς το παρόν μόνο η ΕΚΤ έχει καταφέρει να το δώσει. Επομένως, η νευρικότητα και η μεταβλητότητα αναμένεται να συνεχίσουν να κυριαρχούν στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια το επόμενο διάστημα.
"Εύθραυστη η ανοδική τάση στο Χ.Α."
Η πορεία του Χρηματιστηρίου Αθηνών, το οποίο έχει σημειώσει ριμπάουντ της τάξης του 30% τον τελευταίο μήνα, έδειξε αυτή την εβδομάδα πως οι έκτακτες συνθήκες, που δημιουργεί η κρίση της πανδημίας στις αγορές, δεν αφήνουν περιθώρια για "εύκολες" προβλέψεις.
Οι εκτιμήσεις-σοκ του ΔΝΤ για το βάθος της ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας, με την Ελλάδα να αναμένεται να σημειώνει (μαζί με το Σαν Μαρίνο) τη μεγαλύτερη διεθνώς, ταρακούνησαν εκ νέου τις αγορές, αποδεικνύοντας πως η μεταβλητότητα είναι το σίγουρο συστατικό της πορείας των διεθνών δεικτών το επόμενο διάστημα. Η ανάκαμψη του Χ.Α. είχε δημιουργήσει προσδοκίες πως τα χειρότερα ίσως και να βρίσκονται πίσω του, ωστόσο παραμένει εξαιρετικά επίφοβο το να κάνει κανείς την οποιαδήποτε εκτίμηση.
Η αποφόρτιση της ανόδου ενδεχομένως να λάβει χώρα έως τις 580 μονάδες, επίπεδο το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο οχυρό στήριξης της αγοράς, σημειώνει η Beta Securities. Τα καλά νέα για τους αγοραστές είναι ότι η άνοδος έγινε με σημαντική ενίσχυση τζίρου με την τεχνική ανάλυση να μην υποδηλώνει εξάντληση της τάσης. Επομένως η διορθωτική φάση της πρόσφατης ανόδου μπορεί να ολοκληρωθεί και με οριζόντια κίνηση, αναλώνοντας χρόνο δεδομένης και της εποχικότητας των χαμηλών τζίρων που παρουσιάζουν οι συναλλαγές στις τρεις συνεδριάσεις της Μ. Εβδομάδας. Οι 650 μονάδες εξακολουθούν να παραμένουν πρώτος στόχος οι οποίες μάλλον θα έρθουν σε δεύτερο χρόνο
Όπως σημειώνει ο Ηλίας Ζαχαράκης της Fast Finance, η αγορά αρχίζει και βρίσκει και πάλι τα πατήματά της, με αρκετούς επενδυτές να αρχίζουν να τοποθετούνται μετά τον πανικό του τελευταίου διαστήματος και βρίσκεται σε μία φάση ανοδικής αντίδρασης έχοντας δώσει αγοραστικό σήμα εδώ και αρκετές συνεδριάσεις. Μένει να δούμε πόσο θα διαρκέσει και πού μπορεί να φτάσει σε αυτή την φάση η άνοδος.
Ωστόσο, το να μπει κανείς σε διαδικασία πρόβλεψης ειδικά μετά από μία τόσο μεγάλη και γρήγορη πτωτική περίοδο της αγοράς, είναι δύσκολο, μιας και μπορεί να δούμε υπερβολές και πάλι. Καλώς ή κακώς, όπως τονίζει, μόνο η τεχνική ανάλυση μπορεί βοηθήσει σε αυτήν τη φάση. Η ζώνη των 570-582 μονάδων για τον Γενικό Δείκτη έχει σημαντική στήριξη, με τις 630 μονάδες να αποτελούν το κοντινό επίπεδο αντίστασης, του οποίου η διάσπαση θα οδηγήσει στις 655. Ο τραπεζικός δείκτης παραμένει ο αδύναμος κρίκος μιας και χρειάζεται κλείσιμο πάνω από τις 382 μονάδες για να δώσει συνέχιση της κίνησης.
Το σενάριο του διπλού πάτου για τον Γενικό Δείκτη προσώρας απομακρύνεται με τη χαμηλή επίδοση του έτους των 484,40 μονάδων στις 16/3 να απέχει ήδη έναν σχεδόν μήνα, σχολιάζει από την πλευρά του ο Δημήτρης Τζάνας της Κύκλος Χρηματιστηριακή. Επί του παρόντος, η ζώνη 625-630 μονάδων και στη συνέχεια των 650 μονάδων αποτελούν τις ορατές αντιστάσεις για τον Γενικό Δείκτη, ενώ οι 600 μονάδες και στη συνέχεια οι 580 τα ορατά επίπεδα στήριξης. Ωστόσο,λαμβάνοντας υπόψη ότι η μετά τον κορονοϊό εποχή επιφέρει ήδη καταιγιστικές αλλαγές στην καθημερινότητα του μεγαλύτερου μέρους των πολιτών του πλανήτη, γίνεται αντιληπτό ότι οποιαδήποτε πρόβλεψη για την κίνηση των δεικτών των αγορών είναι πιο εύκολο από ποτέ να ανατραπεί από το απρόβλεπτο των πυκνών εξελίξεων που συντελούνται.
