Γκότχολντ Μπούντενμπροκ!

Γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου*

Πάμπολλες φορές η λογοτεχνία – Ελληνική αλλά και παγκόσμια – προφανώς χωρίς να το επιδιώκει, μας μεταφέρει από τον κόσμο των οικογενειακών επιχειρήσεων πολλές και σημαντικές αλήθειες, και ταυτόχρονα πολύ σπουδαία και συγχρόνως διδακτικά παραδείγματα για όλους μας,. Μιας και συζητούμε εδώ και μερικές εβδομάδες για τη διαχείριση των συγκρούσεων στις οικογενειακές επιχειρήσεις, θα σας μεταφέρω ένα γράμμα ενός γιου στον πατέρα του, με το οποίο παραπονιέται για τον τρόπο με τον οποίο ο πατέρας αποφάσισε να μοιράσει ένα σπίτι στα παιδιά του, και φυσικά στο γράμμα εκφράζει τα παράπονά του και την αποζημίωση που απαιτεί για το μερίδιό του. 

Πρόκειται για ένα πολύ μικρό απόσπασμα από το κορυφαίο μυθιστόρημα «Οι Μπούντενμπροκ»** του βραβευμένου με Νόμπελ λογοτεχνίας το 1929, Γερμανού Τόμας Μαν. Ο βαθύτατα επηρεασμένος από το έργο των Άρθουρ Σοπενχάουερ, Σίγκμουντ Φρόιντ, Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκέτε και Φρίντριχ Νίτσε, πραγματικά σπουδαίος Τόμας Μαν υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα*** και στο συγκεκριμένο έργο του περιγράφει την άνοδο και την πτώση μιας μεγαλοαστικής οικογένειας της Λυβέκης****, της οικογένειας Μπούντενμπροκ. Ο Γκότχολντ Μπούντενμπροκ, γράφει λοιπόν στον πατέρα του Γιόχαν:

Πατέρα μου!*****

Φαίνεται πως άδικα ελπίζω ότι η δικαιοφροσύνη σας θα επαρκέσει ώστε να εκτιμήσετε την αγανάκτηση, την οποία αισθάνθηκα, όταν το δεύτερό μου, τόσο επείγον γράμμα, που αφορούσε τη γνωστή υπόθεση, παρέμεινε χωρίς απάντηση, και όταν υπήρξε αποδεδειγμένα κάποια ανταπόκριση (ας αφήσουμε τι είδους!) μόνο στο πρώτο. Πρέπει να σας πω ξεκάθαρα ότι με τον τρόπο με τον οποίο βαθαίνετε το χάσμα που, ανάθεμα, υπάρχει ανάμεσά μας με το πείσμα σας, αμαρτάνετε και κάποτε, τη στιγμή της θείας δίκης, θα υποστείτε τις πιο βαριές συνέπειες της αμαρτίας αυτής. Είναι αρκετά λυπηρό ότι από τη στιγμή που, παρά τη θέλησή σας, και υπακούοντας στην παρόρμηση της καρδιάς μου, παντρεύτηκα την τωρινή μου σύζυγο και ανέλαβα το μικρό εμπορικό, γεγονός που προσέβαλε τη δίχως όρια αλαζονεία σας, με απαρνηθήκατε τελείως με εξαιρετική σκληρότητα. Και μόνο ο τρόπος, με τον οποίο με τυραννάτε, είναι εξοργιστικός, και αν νομίζετε ότι η σιωπή σας θα με έκανε να υπομείνω αδιαμαρτύρητα, απατάστε οικτρά. Η τιμή αγοράς του σπιτιού που πήρατε πρόσφατα στη Μενγκ-στράσε ανέρχεται σε 100.000 ασημένια μάρκα, κι επιπλέον γνωρίζω ότι ο γιος σας από δεύτερο γάμο και συνεταίρος σας Γιόχαν κατοικεί μαζί σας με νοίκι και ότι μετά το θάνατό σας, εκτός από την επιχείρηση, θα κληρονομήσει, ως μοναδικός ιδιοκτήτης, και το σπίτι. Με την ετεροθαλή αδελφή μου στη Φρανκφούρτη και με τον άντρα της κάνατε κάποιο διακανονισμό, στον οποίο δεν έχω δικαίωμα να αναμιχθώ. Όσον αφορά όμως εμένα, το μεγαλύτερό σας γιο, το μη χριστιανικό πείσμα σας έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε αρνείστε κατηγορηματικά να μου παραχωρήσετε κάποιο ποσό ως αποζημίωση για το μερίδιό μου στο σπίτι! Παρέκαμψα σιωπηρά το γεγονός ότι, όταν παντρεύτηκα και αποκαταστάθηκα επαγγελματικά, μου πληρώσατε 100.000 ασημένια μάρκα και καθορίσατε στη διαθήκη σας εκ των προτέρων το ύψος της κληρονομιάς μου σε 100.000. Εκείνη την εποχή δεν ήμουν αρκετά κατατοπισμένος για το μέγεθος της περιουσίας σας. Τώρα όμως βλέπω πιο καθαρά και επειδή δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρώ τον εαυτό μου εξ’ ορισμού αποκληρωμένο, απαιτώ στη συγκεκριμένη αυτή περίπτωση ως αποζημίωση το ποσό των 33.335 ασημένιων μάρκων, δηλαδή, το ένα τρίτο της αξίας αγοράς. Δεν θέλω ούτε καν να υποθέσω σε ποιες κολάσιμες επιρροές χρωστάω τη μεταχείριση, την οποία μέχρι τώρα ήμουν αναγκασμένος να υπομείνω, αλλά διαμαρτύρομαι γι’ αυτές με την πλήρη δικαιοφροσύνη του χριστιανού και του επιχειρηματία, και για τελευταία φορά σας διαβεβαιώ, ότι στην περίπτωση που δεν αποφασίσετε να σεβαστείτε τις δίκαιες απαιτήσεις μου, θα χάσετε αμέσως την εκτίμησή μου και ως χριστιανός και ως πατέρας και ως επιχειρηματίας. 

Γκότχολντ Μπούντενμπροκ 

Φαίνεται ότι η απειλή της «τριπλής» απώλειας της εκτίμησης του γιού προς τον πατέρα το 1901 που γράφτηκε το μυθιστόρημα, ήταν σημαντικός μοχλός πίεσης για αλλαγή της στάσης του πατέρα! 

Σήμερα άραγε θα ήταν;

*γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου, Γενικός Διευθυντής του «ΙΝΣΒΕ», συγγραφέας του πρακτικού οδηγού: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή: πρακτικός οδηγός για προνοητικές οικογενειακές επιχειρήσεις»

**Το έργο του Τόμας Μαν κυκλοφορεί στην Ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις «ΟΔΥΣΣΕΑΣ», 6η έκδοση, 2013, σε μετάφραση από τα Γερμανικά από την Τούλα Σιέτη. (ISBN 960-210-589-4)

***https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%8C%CE%BC%CE%B1%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CE%BD

**** Το Λύμπεκ (γερμανικά Lübeck, παλαιότερη εξελληνισμένη ονομασία Λυβέκη) παραμένει σήμερα μία από τις σπουδαιότερες μεσαιωνικές πόλεις της Γερμανίας και ο μεγαλύτερος λιμένας της Βαλτικής. Βρίσκεται στο κρατίδιο του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν (Schleswig-Holstein) στα βόρεια της χώρας, ΒΑ. του Αμβούργου, του οποίου και αποτελεί τη δεύτερη σε πληθυσμό πόλη, κτισμένη ανάμεσα στους παραπόταμους του Τράβε. Ήταν για πολλούς αιώνες η πρωτεύουσα της πανίσχυρης Χανσεατικής Ένωσης. 

(Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%8D%CE%BC%CF%80%CE%B5%CE%BA) 

*****Σελίδες 47 – 48, του έργου (βλ. σημείο 2)