Γιατί η βιωσιμότητα στις επιχειρήσεις δεν είναι απλά κάτι «ωραίο να το έχεις»

Την εκτίμηση ότι η βιωσιμότητα αποτελεί τρόπο διασφάλισης της μελλοντικής ανθεκτικότητας μιας επιχείρησης, της επιχειρηματικής της ανάπτυξης και του ανταγωνιστικού της πλεονεκτήματος, διατύπωσε σήμερα, από το βήμα του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών η Chief Sustainability Officer της Philip Morris International (PMI), Jennifer Motles.

«Εταιρείες που έχουν τη γεωργία στην αλυσίδα αξίας τους, για παράδειγμα, όπως η PMI, πρέπει να σκέφτονται τις πολύ πραγματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων - πυρκαγιές, πλημμύρες, ξηρασίες- και πώς μπορούν να προετοιμαστούν καλύτερα γι΄αυτές. Αυτή η ετοιμότητα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα της επιχείρησής σου - και αυτό είναι που προσπαθούμε να κάνουμε. Η βιωσιμότητα δεν είναι λοιπόν απλώς κάτι "ωραίο να το έχεις"» επισήμανε η κα Μotles.

Πρόσθεσε πως, όταν μιλάμε για αναφορές (reporting) βιωσιμότητας, κρίσιμη είναι η ποιότητα των δεδομένων που χρησιμοποιούνται, η αξιοπιστία των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες - να είναι στιβαρές, αυστηρές, επαληθεύσιμες, συγκρίσιμες και ικανές να οδηγήσουν στη λήψη αποφάσεων.
«Αυτά τα δεδομένα, που δεν είναι χρηματοοικονομικής φύσης, πρέπει να τα κατανοήσουμε ισάξια με τα χρηματοοικονομικά. Και όταν αξιολογούμε την απόδοση μιας εταιρείας, πρέπει να μπορούμε να την εξετάσουμε με ολοκληρωμένο τρόπο: τη χρηματοοικονομική απόδοση και τη μη χρηματοοικονομική» τόνισε, επισημαίνοντας ότι στη μη χρηματοοικονομική απόδοση (που περιλαμβάνει και τη βιωσιμότητα), υπάρχουν πολλά δεδομένα, που επιτρέπουν στους εξωτερικούς ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων των επενδυτών, να αξιολογήσουν την επιτυχία της εταιρείας και την ετοιμότητά της για το μέλλον, ώστε να λάβουν αποφάσεις ανάλογα.

Όταν σκεφτόμαστε τι σημαίνει βιωσιμότητα για μια εταιρεία, πρόσθεσε, η μεγαλύτερη αξία προέρχεται από την καινοτομία, την ανάπτυξη και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. «Σκεφτείτε την PMI: όταν η PMI κατανοεί ποια είναι η μεγαλύτερη αρνητική εξωτερικότητά της (negative externality) - οι επιπτώσεις στην υγεία των προϊόντων (καπνού) - και καινοτομεί για να παρουσιάσει καλύτερες εναλλακτικές, όχι μόνο δημιουργεί μια αξιακή πρόταση που εξυπηρετεί καλύτερα την κοινωνία, αλλά αποκτά και ένα πλεονέκτημα ανάπτυξης, συν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι του υπόλοιπου κλάδου» είπε.

«Πηγαίνουν μαζί» καπνός και βιωσιμότητα;

Κληθείσα να σχολιάσει αν μια εταιρεία με παρελθόν στον καπνό θα μπορούσε ποτέ να θεωρηθεί πραγματικά βιώσιμη στα μάτια του κοινού, η κα Motles επισήμανε πως η βιωσιμότητα σημαίνει κάτι διαφορετικό για τον καθένα. «(...) Όταν σκεφτόμαστε τη βιωσιμότητα, η αυθόρμητη αντίδραση θα ήταν πως "βιωσιμότητα" και "καπνός" δεν πηγαίνουν ακριβώς μαζί (...) Αλλά όταν σκεφτείς έναν πιο σύνθετο ορισμό του τι σημαίνει βιωσιμότητα, και αναλογιστείς τον αντίκτυπο που δημιουργούν οι εταιρείες, και σκεφτείς τις επιχειρήσεις που λειτουργούν με βάση οικονομικά μοντέλα που σέβονται τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά όρια, τότε μπορείς να χτίσεις (επιχειρηματική) επιτυχία με έναν τρόπο που δεν καταστρέφει τον πλανήτη και δεν επηρεάζει αρνητικά την κοινωνία. Νομίζω ότι εδώ ακριβώς βρίσκεται το κλειδί» τόνισε.

Όπως είπε, αν έλεγε ως Chief Sustainability Officer της PMI, ότι «το βασικό πράγμα που κάνουμε είναι να τοποθετούμε ηλιακά πάνελ και να λειτουργούμε τα γραφεία μας με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», πιθανώς κάποιοι θα σκέφτονταν ότι «αυτό σίγουρα δεν είναι ο μεγαλύτερος αντίκτυπος αυτής της εταιρείας». «Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος, ή καλύτερα, ο μεγαλύτερος αρνητικός αντίκτυπος, προέρχεται από τις επιπτώσεις των προϊόντων στην υγεία. Και έτσι, πρώτα και κύρια, η στρατηγική πρέπει να επικεντρώνεται στο να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα (...) ‘Οταν μπορούμε ν' αρθρώσουμε μια στρατηγική, που εστιάζει πρωτίστως στην αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, μεταμορφώνοντας ριζικά την εταιρεία και απομακρυνόμενοι από τα τσιγάρα προς μια καλύτερη λύση, τότε φυσικά η βιωσιμότητα είναι ο πυρήνας της στρατηγικής και ο πυρήνας του επιχειρηματικού σκοπού μας» είπε χαρακτηριστικά.

Συμπλήρωσε πως όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «βιώσιμη επιχείρηση», μιλάμε επίσης για μια εταιρεία που είναι κερδοφόρα σήμερα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα: «Βιώσιμη είναι μια επιχείρηση που κατανοεί πώς αλλάζει ο κόσμος πολιτικά, πώς αλλάζει το κλίμα, πώς πρέπει να προσαρμοστούμε σε όλα αυτά, πώς τα προϊόντα που πουλάμε σήμερα μπορούν να παραμείνουν ελκυστικά για τους καταναλωτές τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα και πώς η επιστήμη και η καινοτομία παίζουν τεράστιο ρόλο σε αυτό.  Αυτό είναι βιωσιμότητα για μένα» εξήγησε.

Μια ευκαιρία μέσα στο χάος

Ερωτηθείσα τι θα έπρεπε να πράξουν οι επιχειρήσεις για να ξανακερδίσουν την πίστη των πολιτών στην ατζέντα της βιωσιμότητας, η κα Motles απάντησε ότι το focus (η εστίαση) είναι πολύ σημαντικό. «Παρότι ζούμε μέσα στο χάος αυτή τη στιγμή, η θετική πλευρά είναι πως υπάρχει μια ευκαιρία να κάνουμε παύση και να σκεφτούμε με πιο νηφάλιο τρόπο: ποια είναι τα πράγματα που πραγματικά έχει σημασία να κάνουμε;  Και ποια ήταν εκείνα που κάναμε απλώς επειδή "ήταν καλό να υπάρχουν", ή επειδή ήταν της μόδας, ή επειδή όλοι μιλούσαν γι' αυτά; Πιστεύω ότι χρειάζεται πειθαρχία, από επιχειρηματική σκοπιά, ώστε να μπορείς να εξηγήσεις με σαφήνεια γιατί κατανέμεις πόρους για να αντιμετωπίσεις συγκεκριμένα ζητήματα, τα οποία ίσως δεν φαίνεται να συνδέονται άμεσα με την ανάπτυξη της επιχείρησης βραχυπρόθεσμα (...)  Αν δεν μπορείς να εξηγήσεις πώς αυτές οι κινήσεις βγάζουν επιχειρηματικό νόημα, τότε δεν θα έπρεπε να τις κάνεις καθόλου» κατέληξε.

Το greenwashing κι ένα χρήσιμο «ξυπνητήρι»

Την πεποίθηση ότι όσα συμβαίνουν σήμερα γύρω από τη βιωσιμότητα στην ΕΕ (με την υπερβολική ρύθμιση) και στις ΗΠΑ (με την «τρελή» πολιτική αντίδραση) λειτουργούν σαν μια «κλήση αφύπνισης» τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, «διότι αμφότεροι έχουν επιδοθεί σε έντονο greenwashing τα τελευταία πέντε ή έξι χρόνια», εξέφρασε ο Robert Eccles, επισκέπτης καθηγητής στην Πρακτική του Μάνατζμεντ στο Said Business School του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Συμπλήρωσε πως αυτό που συνέβη στην Ευρώπη με την «Πράσινη Συμφωνία» είναι ότι «το πράγμα πήγε πολύ μακριά», καθώς η ΕΕ «κοίταξε» προς τις επιχειρήσεις, για να λύσουν αυτές τα προβλήματα. «Ενώ στις ΗΠΑ έχουμε το ακριβώς αντίθετο πρόβλημα, με την αντίδραση των "κόκκινων" πολιτειών, οι οποίες θεωρούν ότι οτιδήποτε σχετίζεται με ESG και βιωσιμότητα είναι μια "woke" υπόθεση. Και δεν νομίζω ότι κάποια από τις δύο προσεγγίσεις είναι ο σωστός δρόμος προς τα εμπρός. Πιστεύω ότι υπάρχει η ενδιάμεση λύση. Και για αυτό νομίζω πως με πολλούς τρόπους αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ λειτουργεί σαν ένα καλό ξυπνητήρι» εξήγησε.

Πρόσθεσε πως, στη συζήτηση περί βιωσιμότητας, δεν έχουν τεθεί αρκετά επί τάπητος όσα αφορούν τη χρηματοοικονομική κοινότητα, τους επενδυτές, που «έχουν να παίξουν σημαντικό ρόλο, γιατί έχουν κάνει greenwashing με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν και οι εταιρείες - με τα "πράσινα" ταμεία, τα ESG funds και όλα αυτά. Αν κοιτάξεις μέσα στους οργανισμούς των επενδυτών, υπάρχουν εκείνοι που παίρνουν τις αποφάσεις για το αν θα επενδύσουν σε μια μετοχή ή όχι - οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων. Και υπάρχει και μια ESG ομάδα διακυβέρνησης που ασχολείται κυρίως με τη συμμόρφωση.  Αυτό που χρειαζόμαστε είναι οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων να σχηματίσουν τη δική τους άποψη για κάθε κλάδο όπου επενδύουν -να μην αφήνουν την επικοινωνία μόνο στην ESG ομάδα».

Ένα δραματικό παράδειγμα ρυθμιστικής υπερβολής

Σε ερώτημα αν θεωρεί ότι η κοινοτική Οδηγία CSRD αποτελεί πρόσθετο γραφειοκρατικό βάρος, ειδικά για τις ΜμΕ, ο κ.Eccles απάντησε ότι, για έναν Αμερικανό όπως ο ίδιος, η CSRD αποτελεί ένα δραματικό παράδειγμα ρυθμιστικής υπερβολής. «Είναι τρέλα, έτσι; Έχουμε 1100 σημεία δεδομένων.  Ακόμα και οι μεγαλύτερες εταιρείες δυσκολεύονται με τόσα σημεία.  Σε πολλά από αυτά δεν ξέρεις καν τι ακριβώς πρέπει να μετρήσεις» είπε χαρακτηριστικά, αναφέροντας ως ένα από τα θετικά της στοιχεία ότι αναγνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στη χρηματοοικονομική ουσιαστικότητα -δηλαδή τι είναι σημαντικό για τη δημιουργία αξίας για τους μετόχους- και την ουσιαστικότητα από πλευράς επιπτώσεων, δηλαδή τις εξωτερικότητες και τις επιδράσεις στην κοινωνία και στο περιβάλλον.

Υπενθύμισε ότι χρειάζεται να υπάρχει εκτελεστική πράξη (delegated act) για την CSRD μέχρι το τέλος του 2025. «'Αρα ο χρόνος πιέζει, για να μπορέσουν να μειωθούν τα 1100 σημεία (...)  Εγώ θα ήθελα να τα δω να μειώνονται στα 100-200 το πολύ (...) Θα μπορούσε έτσι να υπάρξει ένα λογικό και λειτουργικό σύστημα CSRD. 'Αρα, υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας, αλλά είναι μικρό. O Δεκέμβριος πλησιάζει γρήγορα και όπως ξέρουμε, οι μηχανισμοί της ΕΕ κινούνται αργά» κατέληξε.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ