Ευθύνη Μελών ΔΣ: Προϋποθέσεις

Να αποδεχθώ, άραγε, την πρόταση που δέχθηκα να συμμετάσχω στο ΔΣ μιας ΑΕ (του συγγενούς/φίλου/γνωστού μου/της δικής μου ΑΕ); Ποιες οι ευθύνες από τη συμμετοχή μου; Αυτά (και πολλά συναφή) ερωτήματα  αποδεικνύονται ιδιαίτερα κρίσιμα. Αφορούν την προσωπική κατάσταση (:περιουσία και ελευθερία) των ενδιαφερομένων. Η ευθύνη των μελών του ΔΣ από πράξεις ή παραλείψεις τους (με τη συγκεκριμένη ιδιότητά τους-που θέτουν σε κίνδυνο την εταιρική περιουσία), ρυθμίζεται στον νόμο για τις ΑΕ. Στο παρόν θα ασχοληθούμε με τις προϋποθέσεις θεμελίωσης της ενδοεταιρικής ευθύνης.

Ο Συνετός Επιχειρηματίας

Ευθύνη από παραβίαση υποχρέωσης έναντι της εταιρείας δεν υφίσταται αν αποδείξει το μέλος του ΔΣ ότι λειτούργησε με βάση τους κανόνες της επιμέλειας, τους οποίους μπορεί και οφείλει-με βάση την καλή πίστη, να τηρεί ένας μέσος επιμελής διοικητής ξένης περιουσίας ανάλογου (με την ΑΕ) μεγέθους και αντικειμένου, σε όμοια συνθήκη. 

Προϋποθέσεις Θεμελίωσης Ευθύνης

Μέλος ΔΣ

Ο ερευνώμενος θα πρέπει να φέρει την ιδιότητα του μέλους ΔΣ. Ο τρόπος ορισμού δεν ενδιαφέρει (:εκλογή από ΓΣ, απευθείας διορισμός από μέτοχο) ούτε και η τυχόν ελαττωματικότητα στην πράξη διορισμού. Καταλαμβάνονται, επίσης, τα τυχόν υποκατάστατα όργανα και ο εκκαθαριστής της ΑΕ.

Υποστηρίζεται ότι ευθύνη γεννάται και σε βάρος: (α) του de facto μέλους (:εκείνου που δεν έχει μεν διορισθεί ασκεί, όμως, εν τοις πράγμασιν, διοίκηση) και (β) του μέλους λόγω φαινομένου δικαίου (εκείνου, δηλ., που δημιουργεί στους συναλλασσόμενους την εντύπωση του οργάνου της ΑΕ).

Παραβίαση Υποχρέωσης

Το μέλος του ΔΣ ευθύνεται έναντι της ΑΕ «για ζημία που αυτή υφίσταται λόγω πράξης ή παράλειψης που συνιστά παραβίαση των καθηκόντων του». Από παράβαση, ενδεικτικά:

(α) Της υποχρέωσης  επιμέλειας (:υποχρέωσης νομιμότητας, υποχρέωσης επιμέλειας εν στενή εννοία και υποχρέωσης άσκησης εποπτείας και ελέγχου της οργάνωσης και λειτουργίας της ΑΕ).

(β) Της υποχρέωσης πίστης-(ενδ.: της υποχρέωσης για παράλειψη ανταγωνιστικών πράξεων).

Υπαιτιότητα/ Ζημία/Αιτιώδης Συνάφεια

Το μέλος ευθύνεται για ίδιον, μόνον, πταίσμα. Προϋποτίθεται η πρόκληση (άμεσης) ζημίας στην περιουσία της εταιρείας. Θα αποκατασταθεί, στην περίπτωση αυτή, τόσο η θετική ζημία όσο και το διαφυγόν κέρδος. Αναγκαία, τέλος, η ύπαρξη σύνδεσης (:αιτιώδους συνάφειας) μεταξύ της παραβίασης υποχρέωσης του μέλους του ΔΣ και της ζημίας που προκλήθηκε στην εταιρεία. 

Ευθύνη Εις Ολόκληρον

Σε περίπτωση συλλογικών αποφάσεων του ΔΣ όλα τα μέλη ενέχονται εις ολόκληρον εφόσον συνέπραξαν στη λήψη της ζημιογόνου απόφασης. Αντίστοιχα κι όταν ευθύνονται παράλληλα, ενήργησαν από κοινού,  ή (περισσότεροι) συγχρόνως ή διαδοχικά και δεν μπορεί να εξακριβωθεί τίνος η πράξη επέφερε τη ζημία.

Το δικαστήριο, ωστόσο, μπορεί να αποφασίσει τον επιμερισμό της ευθύνης μεταξύ των υπευθύνων καθώς και το δικαίωμα αναγωγής μεταξύ τους.

Η συμμετοχή σε κάποιο ΔΣ, δεν είναι χωρίς ευθύνες για το μέλος˙ έναντι της ΑΕ, του Δημοσίου, Φορέων του και τρίτων. Είναι αναγκαία, κατά τούτο, η επίδειξη της μέγιστης δυνατής προσοχής κατά την αποδοχή μιας τέτοιας πρότασης αλλά και, αυτονοήτως, καθ’ όλη τη διάρκεια της διατήρησης της συγκεκριμένης ιδιότητας. Μας απασχόλησαν παραπάνω οι προϋποθέσεις της (ενδοεταιρικής) ευθύνης. Θα ακολουθήσουν, σε επόμενη αρθρογραφία μας, οι λόγοι απαλλαγής από την συγκριμένη ευθύνη, η δυνατότητα της ΑΕ να παραιτηθεί από τις αξιώσεις της καθώς και ο χρόνος παραγραφής τους.-

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή.