Επιστροφή σε δημοσιονομική πειθαρχία υπό την εποπτεία της Ε.Ε.

Σε ένα δημοσιονομικό πλεόνασμα της τάξης του 2% του ΑΕΠ περίπου εκτιμάται ότι θα κληθεί να κινηθεί η νέα ελληνική κυβέρνηση το 2024, εντείνοντας την προσπάθεια προσαρμογής που ξεκίνησε φέτος, με στόχο την επιστροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ, από το πρωτογενές έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ το 2022, με βάση τον προϋπολογισμό.

Την κατεύθυνση αυτή αναμένεται να δώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ελληνική κυβέρνηση, με βάση την αναμενόμενη ανακοίνωσή της για τη «δημοσιονομική καθοδήγηση» των κρατών μελών, ενόψει του 2024.

Οι μέχρι στιγμής διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας δεν θεωρείται πιθανό να καταλήξουν σε συγκεκριμένες αποφάσεις, στη διάρκεια της σουηδικής προεδρίας, κατά το τρέχον εξάμηνο, σύμφωνα με πηγές με γνώση των διαβουλεύσεων. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, συμφωνία θα υπάρξει προς το τέλος του χρόνου. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει χρόνος για να εφαρμοστεί το νέο Σύμφωνο από το 2024, αλλά θα παραπεμφθεί για το 2025. Ετσι, στο ενδιάμεσο διάστημα, το 2024, τα κράτη-μέλη θα κινηθούν με βάση τη «δημοσιονομική καθοδήγηση» που θα εκδώσει η Κομισιόν, με ειδική ανακοίνωσή της, πιθανότατα εντός Μαρτίου. Θα είναι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των πηγών, ένα ενδιάμεσο καθεστώς, ανάμεσα στην πλήρη άρση των κανόνων του Συμφώνου, με τη ρήτρα γενικής διαφυγής, που εφαρμόσθηκε λόγω κορωνοϊού και στην πλήρη εφαρμογή των νέων κανόνων από το 2025.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι πιθανό να ομαδοποιηθούν τα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα, τα οποία θα κληθούν να κάνουν την απαιτούμενη προσαρμογή για να διατηρήσουν τη βιωσιμότητα του χρέους τους. Η προσαρμογή αυτή προϋποθέτει πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ περίπου, όπως αναγνωρίζουν και στο υπουργείο Οικονομικών. Οι φθινοπωρινές εκτιμήσεις της Κομισιόν προέβλεπαν πρωτογενές πλεόνασμα 2,2% του ΑΕΠ το 2024, από 1,1% του ΑΕΠ το 2023, ενώ ο ελληνικός προϋπολογισμός προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ φέτος. Η προσαρμογή από το 0,7% του ΑΕΠ στο 2% του ΑΕΠ το 2024 μεταφράζεται σε εξοικονόμηση 2,6 δισ. ευρώ, επιπλέον της εξοικονόμησης 4,6 δισ. φέτος, που προβλέπεται με βάση τη διαμόρφωση του πρωτογενούς ελλείμματος στο 1,6% του ΑΕΠ το 2022. Ωστόσο, εκτιμάται ότι φέτος θα χρειαστεί μικρότερη προσαρμογή, επειδή το έλλειμμα του 2022 θα κλείσει πιθανότατα σε χαμηλότερα επίπεδα.

Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί στο ECOFIN στις 14 Μαρτίου. Η «δημοσιονομική καθοδήγηση» θα αποτυπωθεί με συγκεκριμένο τρόπο για κάθε κράτος-μέλος στις σχετικές συστάσεις που θα εκδώσει η Κομισιόν τον Μάιο, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου. Θα έχει προηγηθεί η κατάθεση των Προγραμμάτων Σταθερότητας 2024-2026 από όλα τα κράτη-μέλη έως το τέλος Απριλίου.

Σημειώνεται ότι η πρόταση της Κομισιόν, που βρίσκεται στο τραπέζι, για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας προβλέπει την κατάργηση του κανόνα της ετήσιας μείωσης του χρέους κατά το 1/20στό του υπερβάλλοντος το 60% του ΑΕΠ ποσού. Δίνει τη δυνατότητα προσέγγισης ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε κράτους, με ορίζοντα προσαρμογής τεσσάρων ετών, με δυνατότητα παράτασης για άλλα τρία. Η προσαρμογή θα γίνεται με οδηγό τις «καθαρές πρωτογενείς δαπάνες», η αύξηση των οποίων δεν πρέπει να ξεπερνάει τον μεσοπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης.