Αβάσιμοι φόβοι

Γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου*

Την περασμένη Παρασκευή σας υποσχεθήκαμε να σας παρουσιάσουμε θέματα που συζητά ένα «Οικογενειακό Συμβούλιο», (ΟΣ) τα οποία προφανώς έχουν επιπτώσεις και στην οικογένεια και στην επιχείρηση. Πριν ξεκινήσουν οι οικογένειες να συζητούν αυτά τα θέματα, προτείνουμε να διώξουν τους «αβάσιμους φόβους» τους. Και εξηγούμαστε!

Οι οικογένειες συχνά διστάζουν να συγκαλούν τακτικά ΟΣ. Για μερικές μάλιστα από αυτές, η τυπικότητα των ΟΣ φαντάζει περίεργη, όταν η οικογενειακή επικοινωνία είναι αυθόρμητη και άτυπη. Για άλλες, το δημοκρατικό πνεύμα μιας «συνέλευσης» είναι ακατάλληλο για την ανισότητα μεταξύ γονέων και παιδιών. Ορισμένα μέλη οικογενειών  έχουν τον αβάσιμο φόβο ότι το ΟΣ θα μετατρέψει τη διοίκηση της επιχείρησης και της οικογένειας σε μια δημοκρατία. Άλλοι πάλι, αρνούνται να μοιραστούν την παραμικρή λεπτομέρεια σχετικά με την επιχείρηση με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Για ορισμένους, τα οικογενειακά συμβούλια ισοδυναμούν με την αντιμετώπιση δύσκολων αποφάσεων, όπως εάν και με ποιο τρόπο θα πρέπει να κληροδοτήσουν – μεταβιβάσουν την επιχείρηση στην επόμενη γενιά.

Πολλές οικογένειες, ακόμα και αυτές που δεν είναι ιδιοκτήτριες επιχειρήσεων, αντιμετωπίζουν τα ΟΣ ως έναν πολύ καλό τρόπο για να συζητήσουν διάφορα ζητήματα, να πάρουν από κοινού αποφάσεις, και να συντονίσουν τις πολυάσχολες ζωές τους. Συγκεκριμένα, οι ιδιοκτήτριες οικογένειες επιχειρήσεων, εντοπίζουν επιτακτικούς λόγους για την καθιέρωση του ΟΣ, ακόμα κι αν η οικογενειακή τους επιχείρηση δεν είναι σε φάση ωριμότητας, αλλά σε φάση ανάπτυξης.

Ας δούμε ορισμένα  παραδείγματα που είναι αντιπροσωπευτικά των λόγων που ώθησαν διάφορες οικογενειακές επιχειρήσεις στην καθιέρωση ΟΣ:

• Ένας επιχειρηματίας που ήθελε να εμφυσήσει ισχυρές αξίες στα παιδιά του καθιέρωσε το ΟΣ όταν αυτά ήταν ακόμα στο δημοτικό σχολείο. Εξήγησε την αξία του προϋπολογισμού – στην περίπτωση των παιδιών του, για το μηνιαίο χαρτζιλίκι – και τη σημασία της ουσιαστικής εργασίας. Κατόπιν, προγραμμάτισε επισκέψεις για τα παιδιά του στην επιχείρησή του, όπου θα μπορούσαν να γνωρίσουν τις προκλήσεις και τις ανταμοιβές των «μακριών ημερών» του στη δουλειά.
• Μια άλλη οικογένεια αποφασισμένη να καλλιεργήσει μια αίσθηση επιστασίας, ξεκίνησε το ΟΣ μόλις τα νεότερα μέλη της «έμπαιναν» στην επιχείρηση. Ο ιδρυτής επικεντρώθηκε στη διδασκαλία των υπευθυνοτήτων της ιδιοκτησίας της επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του κεφαλαίου προς όφελος όλων των εταίρων, των εργαζομένων, των πελατών, των προμηθευτών και της κοινωνίας στο σύνολό της, καθώς και της ίδιας της οικογένειας.
• Μια άλλη οικογένεια ξεκίνησε να συγκεντρώνεται, όταν η μητέρα συνειδητοποίησε ότι η επιχείρηση την οποία ίδρυσε ο σύζυγός της, επρόκειτο πολύ σύντομα να γίνει μια «οικογενειακή επιχείρηση». Είχε δει εταιρικές διαμάχες να καταστρέφουν άλλες οικογένειες και θέλησε να συζητήσει τις πολιτικές για τη συμμετοχή της οικογένειας στην επιχείρηση προτού προκύψουν οποιεσδήποτε συγκρούσεις.
• Μια οικογένεια συγκεντρώθηκε για πρώτη φορά προκειμένου να συζητήσει το μέλλον της επιχείρησης. Οι ιδιοκτήτες δεύτερης γενιάς συνειδητοποίησαν ότι έπρεπε να γίνουν διευθετήσεις για τη μεταβίβαση των μετοχών από τη δεύτερη στην τρίτη γενιά. Καθώς η οικογένεια εξέταζε το ζήτημα, «Να κρατήσουμε την επιχείρηση ή να την πουλήσουμε;» αντιλήφθηκαν ότι υπήρχαν πολλές κοινές και πολύ ισχυρές αξίες μεταξύ των μελών της τρίτης γενιάς, τις οποίες κανένας δεν είχε μέχρι εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιήσει.
• Μια άλλη οικογένεια συγκάλεσε τους ιδιοκτήτες της δεύτερης και τρίτης γενιάς, όταν έγινε σαφές ότι ο αριθμός των μετόχων έπρεπε να μειωθεί δραστικά. Μετά από προσεκτική προετοιμασία, οι ενεργοί ιδιοκτήτες δεύτερης γενιάς κέρδισαν την ομόφωνη στήριξη για ένα ευρύ σχέδιο αγοραπωλησίας μετοχών μεταξύ των μελών της οικογένειας. 
• Ένας διάδοχος, από τρία αδέλφια δεύτερης γενιάς που θα μοιραζόταν την ιδιοκτησία της οικογενειακής επιχείρησης, παρότρυνε τον ιδρυτή πατέρα του, να καθιερώσει το ΟΣ. Ο στόχος του: να ενημερώσει τις αδερφές του για την επιχείρηση και να τις διαβεβαιώσει ότι θα λειτουργούσε ως ένας ειλικρινής και αξιόπιστος Διευθύνων Σύμβουλος.
• Οι ιδιοκτήτες δεύτερης γενιάς μιας άλλης εταιρείας δημιούργησαν το ΟΣ, όταν ανησύχησαν ότι η πώληση μετοχών από μέλη της τρίτης γενιάς αποσπούσαν αναγκαίο κεφάλαιο από τους υπόλοιπους μετόχους και την επιχείρηση. Μια παρουσίαση από τον ηλικιωμένο ιδρυτή, έναν αγαπητό και σεβαστό απ’ όλους «πατριάρχη», έπεισε τα νεότερα μέλη της οικογένειας να θέσουν την ανάπτυξη της επιχείρησης ως τη μέγιστη προτεραιότητα στο προσωπικό χρηματοοικονομικό τους πρόγραμμα.

Τελικά, υπάρχουν πολλοί λόγοι για την καθιέρωση ενός ΟΣ. 

Και να θυμάστε: δεν είναι ποτέ πολύ αργά για την καθιέρωση ενός λειτουργικού ΟΣ. 

*Ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου, είναι Γενικός Διευθυντής του «ΙΝΣΒΕ», συγγραφέας του πρακτικού οδηγού: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή: πρακτικός οδηγός για προνοητικές οικογενειακές επιχειρήσεις»