Τραγωδία στον Ψηλορείτη: «Κάθε ατύχημα στο βουνό ενέχει ανθρώπινη υπαιτιότητα»

"Τα βουνά προσφέρουν απίστευτες συγκινήσεις, εμπειρίες και δεν έχουν όρια. Η κατάκτηση δεν είναι η κορυφή γιατί πάντα υπάρχει πιο ψηλή ή πιο δύσκολη τεχνικά ή με πιο δύσκολες συνθήκες. Αυτό που κατακτούν οι άνθρωποι στην προσπάθεια τους να φτάσουν εκεί ψηλά είναι ο ίδιος ο εαυτός τους και τα προσωπικά τους όρια". Αυτά τονίζει μεταξύ άλλων, με αφορμή τον τραγικό θάνατο του Γιώργου Κοκοβάκη ανήμερα των Θεοφανείων στον Ψηλορείτη ο Φώντας Σπινθάκης, Βοηθός Εκπαιδευτή Ορειβασίας & Αναρρίχησης (ΕΟΟΑ), Εμψυχωτής Υπαίθριων Τουριστικών Δραστηριοτήτων Εκπαιδευτής ΙΕΚ ειδικότητας Συνοδός Βουνού,  Ιδρυτής του τουριστικού γραφείου υπαίθριων δραστηριοτήτων Cretan Adventures και μέλος του ΕΟΣ Ηρακλείου.

Όπως ο ίδιος αναφέρει "ο διάσημος Αλπινιστής Reinhold Messner είπε ότι «Κάθε ατύχημα στο βουνό ενέχει ανθρώπινη υπαιτιότητα» και τονίζει πως "ο άνθρωπος απειλείται στο βουνό περισσότερο από τον εαυτό του και όχι από την φύση που τον περιβάλλει". 

Αναλυτικά τι αναφέρει σχετικά με το δυστύχημα στον Ψηλορείτη: 

"Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια του Γιώργου Κοκοβάκη και σε όλους τους φίλους του. Θλίψη, οδύνη, τραγωδία. Λέξεις που περιγράφουν το ότι χάθηκε ένα παιδί πάνω στα καλύτερα του. Ένα παιδί που ήθελε να ζει ελεύθερο και να ρουφά κάθε στιγμή ζωής όταν βρισκόταν εκεί ψηλά στο βουνό που αγαπούσε. Αυτό κατάλαβα διαβάζοντας τα άρθρα των τελευταίων ημερών.

Πολλοί από εμάς που ασχολούμαστε ενεργά με τα βουνά σταθήκαμε τυχεροί και με τον καιρό μάθαμε, εκπαιδευτήκαμε και διδαχτήκαμε κι από άλλους που «έφτασαν εκεί που δεν μπορούσαν». Τα βουνά προσφέρουν απίστευτες συγκινήσεις, εμπειρίες και δεν έχουν όρια. Η κατάκτηση δεν είναι η κορυφή γιατί πάντα υπάρχει πιο ψηλή ή πιο δύσκολη τεχνικά ή με πιο δύσκολες συνθήκες. Αυτό που κατακτούν οι άνθρωποι στην προσπάθεια τους να φτάσουν εκεί ψηλά είναι ο ίδιος ο εαυτός τους και τα προσωπικά τους όρια.

Όμως στα βουνά είμαστε εκτεθειμένοι σε πολλούς κινδύνους. Κινδύνους που προέρχονται από το περιβάλλον και δεν επηρεάζονται από τις δικές μας προθέσεις (π.χ. χιονοστιβάδα, πτώση πέτρας, κεραυνός κλπ). – Αντικειμενικούς κινδύνους. Αλλά και κινδύνους που προέρχονται από τον ίδιο τον άνθρωπο ως συνέπεια των πράξεων του – Υποκειμενικούς κινδύνους.

Ο διάσημος Αλπινιστής Reinhold Messner είπε ότι «Κάθε ατύχημα στο βουνό ενέχει ανθρώπινη υπαιτιότητα».

Αυστηρή διατύπωση, όμως τα στατιστικά δυστυχώς αυτό λένε. Ο άνθρωπος απειλείται στο βουνό περισσότερο από τον εαυτό του και όχι από την φύση που τον περιβάλλει. Υποκειμενικοί κίνδυνοι είναι η Άγνοια (που μπορεί να διαχωριστεί σε Άγνοια Κινδύνου και έλλειψη γνώσεων (τεχνικών, χειρισμών, πρακτικών κλπ), η Απειρία, ο κακός ή ελλιπής εξοπλισμός, η Απερισκεψία, η Κούραση – εξάντληση.

 Όταν ο υποκειμενικός κίνδυνος είναι υψηλός και το ίδιο και ο αντικειμενικός τότε οι πιθανότητες να συμβεί ένα ατύχημα είναι μεγάλες. Και όταν ο παράγοντας τύχη σου γυρίσει την πλάτη τότε έχουμε δυστύχημα. Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τους συνδυασμούς των κινδύνων που μπορούν να εκδηλωθούν εκεί ψηλά είναι: Εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση. Η ανάγκη μας να γυρίσουμε, από το αστικό περιβάλλον που ζούμε, πίσω στην φύση που ανήκουμε, οδηγεί ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στο ορεινό ανάγλυφο της όμορφης πατρίδας μας.

Τα βουνά μας, με ξερές συνθήκες (χωρίς χιόνι), δέχονται μεγάλο αριθμό επισκεπτών που απολαμβάνουν την ορεινή πεζοπορία. Τα σημαδεμένα μονοπάτια, η σύγχρονη τεχνολογία και η εύκολη πρόσβαση δίνουν την αίσθηση της ασφάλειας. Οι πεζοπορικοί, φυσιολατρικοί, ορειβατικοί σύλλογοι αυξάνονται. Το ίδιο και τα μέλη αυτών των συλλόγων. Πολλοί πεζοπόροι θέλουν να κάνουν το επόμενο βήμα και να γνωρίσουν την ομορφιά, την μαγεία αλλά και την περιπέτεια του χειμερινού βουνού. Στο χειμερινό βουνό όμως τα πράγματα αλλάζουν τελείως. Η εμπειρία του ξερού βουνού δεν είναι αρκετή.

Το χειμερινό βουνό απαιτεί τελείως διαφορετικό εξοπλισμό, τεχνική κατάρτιση, καλύτερη φυσική κατάσταση, ειδικές γνώσεις. Η αίσθηση του κρύου λόγω αέρα πολλαπλασιάζεται (άρα χρειαζόμαστε ειδικό ρουχισμό), ενώ συγχρόνως η μέρα είναι μικρότερη. Οι πλειοψηφία των πεζοπόρων έχει άγνοια αυτών των απαιτήσεων. Τα πράγματα γίνονται εξαιρετικά επικίνδυνα όταν πεζοπόροι με σχετική εμπειρία σε ξερές συνθήκες αναλαμβάνουν να ηγηθούν κάποιας χειμερινής ανάβασης. Πριν δυο χρόνια ένας απίστευτος αρχηγός συλλόγου υποσχόταν στα μέλη του χειμερινή ανάβαση από την βόρεια πλευρά του Ψηλορείτη χωρίς εξοπλισμό! Υποσχόταν ότι θα έσκαβε ο ίδιος βήματα στο παγωμένο χιόνι με ένα αυτοσχέδιο ξύλινο σκεπάρνι που το ονόμασε piolet – «ορειβατική αξίνα»!

Το αποτέλεσμα ήταν ότι αυτός ο ίδιος αρχηγός γλίστρησε στο παγωμένο χιόνι, τραυματίστηκε και περισυλλέχθηκε από άλλους ορειβάτες που έτυχε να είναι στην περιοχή. Η ομάδα του δεν μπορούσε να τον βοηθήσει και χάρη στην ψυχραιμία κάποιων μελών κατάφεραν να συνεχίσουν πάνω και τελικά να κατέβουν το βουνό από την νότια πλευρά…

Τα βουνά της Κρήτης λόγω της μικρής απόστασης τους από την θάλασσα έχουν παραπάνω υγρασία απ’ ότι τα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας με αποτέλεσμα τον χειμώνα να δημιουργείτε μια παγωμένη επιφάνεια όταν είναι στην σκιά. (Βόρειες και δυτικές πλαγιές) Πόσοι ανεξάρτητοι πεζοπόροι και πόσα μέλη συλλόγων τα γνωρίζουν αυτά;

Διάβασα στο άρθρο της Πατρίδας  «Όπως αναφέρουν όλοι οι έμπειροι ορειβάτες, δεν πρέπει να παρεκκλίνουμε από τα μονοπάτια, πόσο μάλλον όταν οι συνθήκες δεν είναι κανονικές και ομαλές…». Διαφωνώ με όλους αυτούς τους έμπειρους ορειβάτες. Στο χειμερινό βουνό πολλές φορές επιβάλλεται να παρεκκλίνουμε από την χάραξη που έχουν τα μονοπάτια. Για την περίπτωση του Ψηλορείτη, το μονοπάτι «Στράτα Ψηλορείτη» συναντάει ψηλά (σε υψόμετρο 2300 μ) το μονοπάτι Ε4 που έρχεται από το οροπέδιο Νίδας.

Το μονοπάτι αυτό διασχίζει (τραβερσάρει) την βορεινή πλευρά του Αγκαθιά. Τον χειμώνα η τραβέρσα αυτή είναι παγωμένη και απαιτεί εξαιρετικά καλή τεχνική στο cramponage (περπάτημα με τα crampons – ειδικά καρφιά κάτω από τις μπότες). Για το λόγο αυτό οι ορειβάτες που αποφασίζουν να ακολουθήσουν την χάραξη του μονοπατιού «Στράτα Ψηλορείτη» όταν φτάσουν στα 2300 μ αφήνουν το Ε4, συνεχίζουν την ανάβαση κινούμενοι ανατολικά για να βγουν στο πλάτωμα της κορυφής του Αγκαθιά και από κει ακολουθώντας την κορυφογραμμή φτάνουν στην κυρίως κορυφή του Τιμίου Σταυρού. (Το καλοκαίρι το μονοπάτι αυτό το έχουν ανέβει και κατέβει με ποδήλατα!)

Επίσης στο χειμερινό βουνό πολλές φορές επιβάλλεται να παρεκκλίνουμε από την χάραξη που έχουν τα μονοπάτια, όταν το βουνό είναι φορτωμένο με πολύ χιόνι έπειτα από βαριά χιονόπτωση και η χάραξη του μονοπατιού διασχίζει ένα λούκι. Υπάρχει κίνδυνος να κόψουμε μόνοι μας την συνοχή του χιονιού και να δημιουργήσουμε χιονοστιβάδα. Το που θα κινηθούμε την χειμερινή περίοδο το καθορίζουν οι συνθήκες και η ποιότητα του χιονιού και όχι τα χαραγμένα μονοπάτια.

Ο Ψηλορείτης είναι ένα τεχνικά εύκολο βουνό, όμως μετράει ήδη πολλούς τραυματισμούς και 2 θανάτους (τον Γιώργο Κοκοβάκη και τον Σωτήρη Σκιαδαρέση) και οι δύο στην ίδια περιοχή της βόρειας πλευράς. Ενημερωθείτε, διαβάστε, μελετήστε, εκπαιδευτείτε πριν βγείτε εκεί έξω και θέσετε τον εαυτό σας σε κίνδυνο.

Οι τρόποι που μπορείτε να εκπαιδευτείτε είναι πολλοί. Μερικοί είναι:

1. Εγκεκριμένες σχολές ορειβασίας, μέσω των ορειβατικών συλλόγων, μελών της ΕΟΟΑ (Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας & Αναρρίχησης)

2. Ιδιαίτερα μαθήματα τεχνικών, θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων από επαγγελματίες οδηγούς βουνού (Έλληνες ή ξένους) ή εκπαιδευτές ορειβασίας στην Ελλάδα ή το εξωτερικό

3. Ιδιαίτερα μαθήματα από κάποιον έμπειρο ορειβάτη – αλπινιστή που αποδεδειγμένα λόγω πολυετούς δράσης έχει κατοχυρώσει την γνώση (δια βίου μάθηση). Μεγάλη προσοχή στο ποιος θα είναι αυτός ο έμπειρος!

Ρωτήστε και ψαχτείτε για τα τυπικά και τα ουσιαστικά προσόντα του αλλά και αν η δράση του περιλαμβάνει χειμερινές συνθήκες. Αφού πάρετε την γνώση, χρειάζεται συνεχώς πρακτική εξάσκηση και προπόνηση στο πεδίο ώστε η γνώση να γίνει κτήμα σας και να χτίσετε εμπειρία.

Οι άνθρωποι πεθαίνουν όταν τους ξεχνάμε. Ο Γιώργος Σουρλαντζής, η Ερμιόνη Τζιάκη, ο Σωτήρης Σκιαδαρέσης, ο Γιώργος Κοκοβάκης δεν θα ανέβουν ξανά μαζί μας στα βουνά που αγάπησαν, όμως μας δίδαξαν κάτι με τον πιο σκληρό τρόπο. Ας πάρουμε το μήνυμα".