Θ. Περισυνάκης: Περιφερειακή Ανάπτυξη & Ανθεκτικότητα - Προοπτικές για την Περιφέρεια Κρήτης

Γράφει ο Θανάσης Περισυνάκης* 

Η περιφερειακή ανάπτυξη αποτελεί έναν ευρύ όρο, ο οποίος περιλαμβάνει μια συνολική προσπάθεια με στόχο αφενός τη βελτίωση της ευημερίας και του βιοτικού επιπέδου σε όλους τους τύπους περιοχών μιας περιφέρειας και αφετέρου την ενίσχυση της συμβολής στους εθνικούς στόχους και εθνικές επιδόσεις για τη δημιουργία μιας κοινωνίας περισσότερο ανθεκτικής, χωρίς αποκλεισμούς. Στην έννοια της περιφερειακής ανάπτυξης, έχει εισχωρήσει η έννοια της ανθεκτικότητας λόγω των ισχυρών ασύμμετρων επιπτώσεων της οικονομικής ύφεσης στις περιφερειακές οικονομίες. 

Η ανθεκτικότητα αποτελεί την ικανότητα ενός συστήματος να απορροφά τις διαταραχές, να αναδιοργανώνει και να διατηρεί τη βασική του λειτουργία, δομή και ταυτότητα, ενώ έχει αποκτήσει εξέχουσα θέση στις περιφερειακές μελέτες στο πλαίσιο της κατανόησης του τρόπου με τον οποίο οι τοπικές οικονομίες αντιδρούν και ανάκαμψη από κρίσεις ύφεσης. 

Στην Κρήτη, η περιφερειακή ανάπτυξη έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω των ανισοτήτων που υπάρχουν στο νησί, εξαιτίας της ιδιαίτερης ποικιλομορφίας που παρουσιάζουν οι διάφορες περιοχές (ορεινές και μειονεκτικές, παράκτιες με σημαντική ανάπτυξη, αστικές και αγροτικές). 

Με σκοπό να επιτευχθεί η επιθυμητή ανάπτυξη της Περιφέρειας Κρήτης σε ένα ανθεκτικό και βιώσιμο πλαίσιο και μοντέλο, είναι σημαντική η ανάπτυξη μια ολοκληρωμένης στρατηγικής, η οποία θε υπερβαίνει την έως τώρα συμβατική χωρική ανάπτυξη και θα αφορά μια ολοκληρωμένη περιφερειακή πολιτική με κύρια συνιστώσα τη δημιουργία ενός ελκυστικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, στο οποίο θα εξασφαλίζεται η επενδυτική ευελιξία και θα ενισχύεται η καινοτομία. 

Όσον αφορά στην Περιφέρεια Κρήτης διαθέτει συγκεκριμένα δομικά στοιχεία και χαρακτηριστικά που έχουν εξελιχθεί διαχρονικά, διαμορφώνοντας ένα συγκεκριμένο προφίλ για την Περιφέρεια, το οποίο επηρεάζει τον τύπο και την κλίμακα της ανταπόκρισης απέναντι στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, αλλά και το επίπεδο της ανθεκτικότητας της, όπως: 

• Η Περιφέρεια Κρήτης βρίσκεται σε ενδιάμεσο επίπεδο ανάπτυξης στο σύνολο της ΕΕ. 
• Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κρήτης είναι το ~85% του μέσου όρου των χωρών της ΕΕ των 27 (στοιχεία 2020). 
• Η Κρήτη ανήκει σε μια ομάδα 79 περιφερειών με ΑΕΠ που κυμαίνεται από 80% έως 99% του μέσου όρου της ΕΕ. 
• Η Περιφέρεια Κρήτης διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα που δεν έχουν έως σήμερα αξιοποιηθεί πλήρως μέσω πρωτοβουλιών πολιτικής προκειμένου να μετατραπούν σε δυναμικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
• Η Περιφέρεια Κρήτης παρουσίασε τα τελευταία χρόνια επιταχυνόμενο ρυθμό ανάπτυξης πάνω από τον εθνικό μέσο όρο. 
• Η Περιφέρεια Κρήτης έχει αναπτύξει μια περισσότερο ισορροπημένη δομή οικονομικών δραστηριοτήτων με σημαντικό εξαγωγικό και εξωστρεφή προσανατολισμό, συγκριτικά με άλλες περιφέρειες της χώρας.

Η ολοκληρωμένη και στρατηγική πολιτική για την περιφερειακή ανάπτυξη της Κρήτης σε ένα βιώσιμο μοντέλο ανθεκτικότητας αποτελεί μια διαδικασία βελτίωσης της ευημερίας των κατοίκων της με την αξιοποίηση των υφιστάμενων δεδομένων, αλλά και τη δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων βάσει των ανωτέρω ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ολοκληρωμένη και επιτυχημένη περιφερειακή ανάπτυξη της Κρήτης δύναται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο: 

• η ολοκλήρωση εμβληματικών έργων (πχ ΒΟΑΚ, αεροδρόμιο Καστελίου και ηλεκτρική διασύνδεση με την ηπειρωτική Ελλάδα), 
• η ολοκλήρωση χωροταξικού - πολεοδομικού σχεδιασμού, του κτηματολογίου και δασολογίου για όλες τις Περιφερειακής Ενότητες, 
• οι οργανωμένες ενέργειες για την προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων του νησιού, 
• η ανάπτυξη έξυπνου και βιώσιμου μοντέλου τουρισμού για όλο το χρόνο, 
• η ενίσχυση της Έρευνας & Καινοτομίας και η σύνδεση της με την επιχειρηματικότητα,
• η στήριξη και ενίσχυση του Πρωτογενή Τομέα & της Κρητικής Αγροδιατροφής, 
• η δημιουργία του «Καλαθιού της Κρήτης» με ομάδες αγαθών και υπηρεσιών και στοιχεία περιβάλλοντος, πολιτισμού και παράδοσης. 

Η Περιφέρεια της Κρήτης εξαιτίας των δομικών της στοιχείων και μέσα από μια σειρά σημαντικών έργων και πρωτοβουλιών μπορεί να αναδειχτεί σε πρότυπο περιφερειακής ανάπτυξης που θα διέπεται από ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα βάσει της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της σε διάφορους τομείς (πχ γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, τουρισμό και πολιτισμό). 

Αξίζει να τονιστεί ότι, η Κρήτη αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες Περιφέρειες της χώρας, φυσικό πόλος προσέλκυσης επενδύσεων σε διάφορους τομείς και προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να δρομολογηθούν όλες οι ενέργειες που  θα συνεισφέρουν στην αναπτυξιακή δυναμική της Περιφέρειας.

*Ο Θανάσης Περισυνάκης είναι Οικονομολόγος (ΜΒΑ), Σύμβουλος Ανάπτυξης Δημοσίου & Ιδιωτικού Τομέα και π. Γενικός Γραμματέας του Επιμελητηρίου Ηρακλείου, Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος Π.Ε. Ηρακλείου με τον Σταύρο Αρναουτάκη