Στον απόηχο του συνεδρίου του ΕΣΔΑΚ στο Ηράκλειο για την κυκλική οικονομία ο επι τιμή Διευθυντής Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γιώργος Κρεμλής, χαρακτηρίζει το συνέδριο «ξεχωριστό, που μας γεμίζει ελπίδα για το μέλλον», ενώ παράλληλα «αποκωδικοποιεί» τα συμπεράσματά του, λέγοντας ότι θα τεθούν υπόψη των οργάνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο κ. Κρεμλής υποστηρίζει παράλληλα ότι θα υπάρξει αξιοποίηση των συμπερασμάτων για την θέσπιση εφαρμοστικών μέτρων κυκλικής οικονομίας, καθώς και την προετοιμασία της νέας προγραμματικής περιόδου 2020 – 2027.
Ο κ. Κρεμλής αναφέρεται επίσης στην πρωτοπορία της Κρήτης στον περιφερειακό σχεδιασμό δίδοντας τα εύσημα στον περιφερειάρχη Σταύρο Αρναουτάκη, ενώ παράλληλα δηλώνει ότι στο συνέδριο τού έκανε εντύπωση η γνώση, το όραμα του προέδρου ΕΣΔΑΚ Χάρη Μαμουλάκη, των συνεργατών του, όπως και η ευαισθητοποίηση των δημάρχων της Κρήτης.
Με μεγάλη γνώση και πολύχρονη εμπειρία στα ζητήματα περιβάλλοντος, αλλά και με διακρίσεις για το έργο και την παρουσία του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο κ. Κρεμλής, ως υπεύθυνος συντονιστής για θέματα κυκλικής οικονομίας στα νησιά και τις διασυνοριακές εκτιμήσεις περιβαλ- λοντικών επιπτώσεων, προαναγγέλλει διήμερο διεθνές συνέδριο στα Χανιά στις 20 και 21 Σεπτεμβρίου, για την κυκλική οικονομία και τη νησιωτικότητα. Αναφερόμενος επίσης, στο κρίσιμο θέμα της νησιωτικότητας, επισημαίνει πως η κυβέρνηση ολιγώρησε και δεν ανέδειξε το ζήτημα στο Συμβούλιο, τη στιγμή που άλλες χώρες στήριξαν και πρότειναν ειδικές ρυθμίσεις για τα υπερπόντια νησιά τους.
Η συνέντευξη
Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Κρεμλή:
Ερ.: Στον απόηχο του διήμερου συνεδρίου του ΕΣΔΑΚ για την κυκλική οικονομία ποια τα μηνύματα και οι εντυπώσεις σας;
Απ.: Ήταν ένα πολύ υψηλού επιπέδου, εξαιρετικά επίκαιρο, συνέδριο τόσο από πλευράς θεματολογίας, όσο και ομιλητών, συμμετεχόντων και διοργάνωσης.Πρόσφατα μίλησα σε πολλά συνέδρια στο εξωτερικό για την κυκλική οικονομία και θα ήθελα να τονίσω ότι το συνέδριο του Ηρακλείου ξεχώρισε και μας γέμισε ελπίδα για το μέλλον με τα μηνύματα που εξέπεμψε και τα συμπεράσματα που ανέδειξε. Θερμά συγχαρητήρια στους συνδιοργανωτές.
Ερ.: Ποια πιστεύετε ότι ήταν η προστιθέμενη αξία του Συνεδρίου;
Απ.: Πιστεύω ότι ήταν πολύπλευρη και πολυεπίπεδη: Για την Κρήτη, την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, με δεδομένο ότι τα συμπεράσματά του θα τεθούν υπόψη των Οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο των σχετικών διαβουλεύσεων για τη θέσπιση των εφαρμοστικών μέτρων της κυκλικής οικονομίας και την προετοιμασία της νέας προγραμματικής περιόδου 2020-2027. Το συνέδριο διερεύνησε το νέο νομικό πλαίσιο της κυκλικής οικονομιας, αποτύπωσε καλές πρακτικές και συγχρονες τεχνολογίες και ανέδειξε κάποια έργα κυκλικής οικονομίας στο νησί και καλές πρωτοβουλίες δήμων, της ιδιωτικής πρωτοβουλιας και της κοινωνίας των πολιτών γενικότερα, προέβαλε τη σχέση κυκλικής και κοινωνικής οικονομίας και τέλος κατέγραψε κάποια προβλήματα μικρών δήμων που σε συνεργασία με άλλους δήμους και την Περιφέρεια μπορεί να επιλυθούν.
Ερ.: Ποια είναι η εκτίμησή σας για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της Κρήτης;
Απ.: Η Κρήτη πρωτοστατεί στην προστασία του περιβάλλοντος. Προπορεύθηκε στον περιφερειακό σχεδιασμό θέτοντας υψηλούς στόχους για διαλογή στην πηγή και ανακύκλωση με ευέλικτες μονάδες διαχείρισης αποβλήτων και ανέδειξε την καλή πρακτική του ΔΕΔΙΣΑ.
Ο ρόλος του περιφερειάρχη Σταύρου Αρναουτάκη και η ευρωπαϊκή εμπειρία του συνέβαλαν και συμβάλλουν ουσιαστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Μου έκανε όμως εντύπωση η γνώση, το όραμα και η εμπειρία όλων γενικότερα: του Χάρη Μαμουλάκη και των άξιων συνεργατών του
και η ευαισθητοποίηση των δημάρχων. Είμαι αισιόδοξος ότι η Κρήτη θα πιάσει τους υψηλούς στόχους ανακύκλωσης που μακροπρόθεσμα (2030/2035) έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι θα επωφεληθεί από την κυκλική οικονομία κι επιπλέον ότι θα πιάσει τον νομικά δεσμευτικό στόχο τού 50% ανακύκλωση μέχρι το 2020. Σημειωτέο ότι σήμερα, δυο χρόνια πριν τη λήξη της προθεσμίας, ο μέσος όρος της χώρας είναι κάτω από 20% και υπάρχει κίνδυνος επιβολής προστίμων το 2022.
Ερ.: Ποια είναι η εκτίμησή σας για τις επιδόσεις της Ελλάδος;
Απ.: Δυστυχώς η Ελλάς υστερεί. Οι περιβαλλοντικές της επιδόσεις καταγράφονται στην «Επισκόπηση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας», που δημοσίευσε πέρυσι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και είναι φτωχές, σε μια χώρα όπου το περιβάλλον θα έπρεπε να προστατεύεται ως κόρη οφθαλμού.
Είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και επώδυνο η Ελλάδα της κρίσης να εξακολουθεί να πληρώνει πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μη συμμόρφωση με το περιβαλλοντικό δίκαιο και η κυβέρνηση να ολιγωρεί, ενώ παράλληλα δεν αξιοποιούνται επαρκώς οι πόροι που μας διαθέτει η Πολιτική Συνοχής της ΕΕ και τα διάφορα προγράμματά της. Για κάθε ΧΑΔΑ – και υπάρχουν ακόμη 63 που λειτουργούν ή δεν έχουν ακόμη αποκατασταθεί – η χώρα, άρα ο Έλληνας φορολογούμενος, καταβάλλει 40.000 ευρώ το εξάμηνο. Ευτυχώς η Κρήτη έλυσε το πρόβλημα των ΧΑΔΑ. Η Ελλάς πλήρωσε μέχρι στιγμής συνολικά 83 εκατομμύρια ευρώ πρόστιμα για τους ΧΑΔΑ, για κακή διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, για έλλειψη αποχετευτικών και ΚΕΛ στην Ανατολική Αττική και για ελλιπή λειτουργία του ΚΕΛ στο Θριάσιο και θα εξακολουθεί να πληρώνει, μέχρι να επιτύχει πλήρη συμμόρφωση στους παραπάνω τομείς. Χαρακτηριστική είναι επίσης η διαδικασία παραβίασης, για κακή εφαρμογή της Οδηγίας για τις πλημύρες, με αποκορύφωμα πέρυσι τις πλημύρες στη Μάνδρα Αττικής. Η ορθή εφαρμογή της θα είχε αποσοβήσει ή περιορίσει τις πλημύρες.
Ερ.: Ποια ήταν για σας τα κυρία συμπεράσματα του συνέδριου και τι θα πρέπει να αναδειχθεί κατά τη γνώμη σας;
Απ.: Αναφέρω, επιγραμματικά τα εξής:
– Η κυκλική οικονομία είναι πρόκληση, ευκαιρία και όραμα και πρέπει να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί πλήρως. Θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, θα συμβάλει στην οικο-καινοτομία, θα δημιουργήσει μικρο-επιχειρήσεις, αλλά και θα μειώσει το κόστος διαχείρισης αποβλήτων και το περιβαλλοντικό και κλιματικό αποτύπωμα. Η κυκλική οικονομία δεν εστιάζεται μόνο στα αειφόρα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης αλλά και στην ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων ‘’ως προϊόντων’’, όπως επίσης και των υδάτινων πόρων και ιδίως των αστικών λυμάτων των ΚΕΛ τα οποία θα μπορούν μετά την επεξεργασία τους να επαναχρησιμοποιούνται για διάφορες χρήσεις βάσει κριτηρίων που θα θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι κρίμα εκατοντάδες χιλιάδες κυβικά να εκτρέπονται στη θάλασσα όταν μπορούν να αξιοποιηθούν για άρδευση, εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα ή δημιουργία δευτερογενούς δικτύου για το πλύσιμο σκαφών στις μαρίνες και άλλες παρεμφερείς χρήσεις, ειδικά στα νησιά μας που θα πληγούν από την κλιματική αλλαγή.
– Δεν θα πρέπει να έχουμε την τάση να ‘’ανακαλύπτουμε τον τροχό’’ κάθε φορά αλλά θα πρέπει να καταφεύγουμε στις βέλτιστες πρακτικές και στις ανάλογες τεχνολογίες που τις υποστηρίζουν.
– Οι ιδεοληψίες σχετικά με την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων ανήκουν στο παρελθόν. Η κυκλική οικονομία θα επιτρέπει σε ποσοστό 20-25% θερμική επεξεργασία – με ανάκτηση ενέργειας – με δεδομένο ότι ο τελικός στόχος διάθεσης σε ΧΥΤΥ «του υπολείμματος του υπολείμματος» θα είναι 10% και η ανακύκλωση 65 με 75%, ανάλογα με τα ρεύματα αποβλήτων.
Ενεργειακή αξιοποίηση του RDF/SRF ως δευτερογενούς καυσίμου, αναερόβια χώνεψη, βιοαέριο, βιοκαύσιμα, θα συμβάλουν στο ενεργειακό ισοζύγιο της Χώρας και θα στηρίξουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά. Στο πλαίσιο αυτό η αεριοποίηση του υπολείμματος μπορεί να συνδυαστεί και με θερμική επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων με πολλαπλά οφέλη.
– Ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα στη δημιουργία συστημάτων διαλογής στην πηγή και συλλογής σε διαφορετικά ρεύματα καθαρών ανακυκλώσιμων σε συνδιαχείριση με τους δήμους ή υπεργολαβική διαχείριση για λογαριασμό τους, μπορεί να είναι σημαντικός. Το πέμπτο ρεύμα των βιο-αποβλήτων μπορεί να υλοποιηθεί από τον ιδιωτικό τομέα με κίνητρα προς τους ξενοδόχους και εστιάτορες αλλά και τα σουπερμάρκετ, ώστε τα ληγμένα ή τα υπολείμματα τροφών, καθαρά απόβλητα αυτού του ρεύματος, να αξιοποιηθούν ως πρώτης ποιότητας κομπόστ ή βιομάζα για παραγωγή ενέργειας με υψηλό feed-in tariff.
– Οι φορείς του νησιού θα πρέπει να συμμετάσχουν στη διαβούλευση που θα οργανώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη νέα προγραμματική περίοδο 2020-2027 και να καταθέσουν προτάσεις για ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας και για την ανάδειξη και υποστήριξη της νησιωτικότητας.
– Ο ΕΣΔΑΚ μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλία δημιουργίας «χρηματιστηρίου» ανακυκλώσιμων υλικών – τέσσερα ρεύματα καθαρών ανακυκλωσίμων, που ειναι το ζητούμενο – των οποίων η συλλογή, αποθήκευση και διάθεση θα οδηγεί σε οικονομίες κλίμακος και θα εξασφαλίζει υψηλότερες τιμές και έσοδα για τους δήμους και τον ΕΣΔΑΚ. Η πλατφόρμα αυτή μπορεί να χρησιμοποιήσει ηλεκτρονικά μέσα καταγραφής και διαχείρισης των ποσοτήτων.
Ερ.: Πληροφορούμαστε ότι διοργανώνετε συνέδριο στα Χανιά για τα παραπάνω θέματα.
Απ.: Η Κρήτη πρωτοστατεί και πάλι. Έπειτα από τη Δήλωση της Κρήτης για τη νησιωτικότητα, κυκλική οικονομία και εδαφική συνοχή, ως αποτέλεσμα ομώνυμου συνεδρίου στο Ηράκλειο, τον Νοέμβριο του 2016, με συμμετοχή όλων των νησιών της Μεσογείου, διοργανώνουμε στα Χανιά διεθνές διήμερο συνέδριο στις 20-21 Σεπτεμβρίου τ.ε. με τίτλο «Προκλήσεις για τα νησιά την εποχή της κυκλικής οικονομίας». Μετά το Ηράκλειο υπάρχει momentum που πρέπει να αξιοποιήσουμε δημιουργώντας συμμαχίες με τις άλλες νησιωτικές χώρες και τα δυο νησιωτικά κράτη της Μεσογείου. Η Περιφέρεια, ο ΕΣΔΑΚ, η ΔΕΔΙΣΑ, το Interreg Mediterranean και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμπράξουν για τη διοργάνωσή του.
Η νησιωτικότητα και η ιστορία των χαμένων ευκαιριών
«Η νησιωτικότητα είναι ιστορία χαμένων ευκαιριών, η ελπίδα όμως πεθαίνει τελευταία και η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί πιο έντονα τώρα».
Αυτό τονίζει μεταξύ άλλων στη συνέντευξή του ο Γιώργος Κρεμλής, αναφέροντας πως θα έπρεπε να είχαν γίνει ήδη πάρα πολλά.
«Δυστυχώς στις συζητήσεις στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις πρόσφατες οδηγίες διαχείρισης αποβλήτων στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας η Κυβέρνηση ολιγώρησε και πάλι και δεν ανέδειξε καν το πρόβλημα της νησιωτικότητας ως προς την οποία η κυκλική οικονομία παρουσιάζει ιδιαιτερότητες» αναφέρει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι δεν έγινε καμία μνεία και η κυβέρνηση δεν πρότεινε ειδικές ρυθμίσεις για τα νησιά – για παρεκκλίσεις, ευελιξία και οικονομική στήριξη – σε αντίθεση με τα γαλλικά, πορτογαλικά και ισπανικά νησιά του Ατλαντικού και του Ειρηνικού για τα οποία προβλέφθηκε ειδικό καθεστώς.
Ερ.: Ποιες είναι οι ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσουμε προς την κατεύθυνση αυτή;
Απ.: Πρέπει να ζητήσουμε όπως και για τα προηγούμενα, την εκπόνηση διετούς έκθεσης για τη νησιωτικότητα που θα καταγράφει τα προβλήματα και θα προτείνει λύσεις, όπως λ.χ. μεταφορικό ισοδύναμο, ευελιξία στις κρατικές ενισχύσεις, μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ, άλλες παρεκκλίσεις και οικονομική στήριξη κατά προτεραιότητα από τα Ταμεία και Προγράμματα της ΕΕ. Πρέπει επίσης να θεσπιστεί ρήτρα αξιολόγησης νησιωτικότητας για κάθε νέα νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ. Στη διαβούλευση για τη νέα προγραμματική περίοδο θα πρέπει να αναδείξουμε επίσης το δίπτυχο κυκλική οικονομία-νησιωτικότητα και να διεκδικήσουμε κονδύλια για τα νησιά ή ενίσχυση των μακροπεριφερειών – Αδριατικής και Ιονίου- του Interreg και τη δημιουργία στρατηγικής για μακροπεριφερεια των νησιών της Μεσογείου, κάτι που πιστεύω είναι εφικτό με τη στήριξη των άλλων νησιωτικών κρατών της. Η νέα διακυβερνητική διάσκεψη για αναθεώρηση των Συνθηκών που θα δρομολογηθεί μετά το Brexit θα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για περαιτέρω ανάδειξη και στήριξη της νησιωτικότητας.
