Ομιλία Δημάρχου Χανίων για την επέτειο της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα :
Μια μέρα σαν κι αυτή, ακριβώς πριν από 103 χρόνια, την 1η Δεκεμβρίου 1913, εδώ στο ιστορικό Φρούριο του Φιρκά, η Κρήτη έγινε κι επίσημα Ελλάδα και οι Κρητικοί δικαιώθηκαν.
“Θα έλεγε κανείς πως έπρεπε να μεγαλώσει πρώτα η Ελλάς, να δυναμώσει η αναιμική, η κάτισχνη μητέρα, να γίνει χώρα τιμώμενη και μεγάλη κι ένδοξος για να χωρέσει στην αγκάλη της την δυνατήν, μα τόσο περήφανην μεγαλειότητα” έγραφε η Καλλιρρόη Παρέν.
Μια μεγάλη στιγμή, που πραγματοποιήθηκαν οι μακροχρόνιοι πόθοι των Κρητών, αυτός ο μακρύς κι αιματηρός δρόμος προς την ελευθερία και συνέβη αυτό που φάνταζε ανέφικτο κι αποδόθηκε ιστορική δικαιοσύνη.
Προς το τέλος της ζωής τους οι γηραιοί οπλαρχηγοί του κρητικού Αγώνα, οι πείσμονες κι οραματιστές, ήταν εδώ μαζί με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο και τον πρωθυπουργό, Ελευθέριο Βενιζέλο, για να ζήσουν την πιο ευτυχισμένη μέρα της ζωής τους. Μια επική εποχή, ταμένη στο ύψιστο ιδανικό της ελευθερίας με θάρρος κι αυτοπεποίθηση, πιστοί στην επιταγή του Παντελή Πρεβελάκη “Να είσαι περισσότερος”, κλείνει τον κύκλο της για την Κρήτη, που επιστρέφει στη μήτρα της την Ελλάδα κι αρχίζει έναν ελεύθερο εθνικό κανονικό βίο.
Από το Νοέμβρη του 1886, 22 ετών, επικεφαλής Κρητών φοιτητών στην Αθήνα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος δήλωνε στον Άγγλο Joseph Champerlain:
“Την ένωσιν την θέλομεν...πρωτίστως ένεκα του εθνικού αισθήματος, όπερ αναγκάζει τον άνθρωπον να αγωνίζεται διαρκώς προς απόκτησιν της πολιτικής αυτού ελευθερίας, δι ης και μόνης είναι δυνατόν να πραγματοποιήσει τον προορισμόν του εις την σταδιοδρομίαν του πολιτισμού”.
Ονειρεύτηκαν οι Κρητικοί μια γενέθλια γη ελεύθερη κι ενταγμένη στην Ελλάδα για να δημιουργηθεί μια πλήρης πατρίδα δημοκρατική, ανεξάρτητη, σύγχρονη, δίκαιη.
Κι έτσι έπρεπε να γίνει.
Οι πολύχρονοι αγώνες, έρωτας κι πόθος ελευθερίας θα δικαιωθούν τελικά.
Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770, η επανάσταση του 1821, το πρωτόκολλο του Λονδίνου στα 1830 με τη δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους με περιορισμένη έκταση χωρίς την Κρήτη, είναι η αρχή.
Γεννιέται έτσι το Κρητικό ζήτημα, που θα απασχολήσει για 80 χρόνια την Ελληνική, Ευρωπαϊκή και διεθνή διπλωματία.
Κι ακολουθούν οι επαναστάσεις του 1833, του 1841, του 1851, η μεγάλη επανάσταση του 1866-1869 με το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, η επανάσταση του 1878, του 1889, η μεταπολιτευτική του 1895-96 κι αυτή του 1897. Και μετά από τόσες θυσίες και ποταμούς αίματος οι Μεγάλες Δυνάμεις παραχωρούν το καθεστώς της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας.
Τα βάσανα των Κρητικών όμως δεν τελειώνουν. Ο πρίγκιπας Γεώργιος γίνεται ο Ύπατος Αρμοστής των Δυνάμεων στο νησί, στάσιμο το Κρητικό ζήτημα…
Συγκρούεται με τον Βενιζέλο και η επανάσταση στο Θέρισο θα τον κάνει να εγκαταλείψει την Κρήτη.
Στα 1909 ο Βενιζέλος αναγνωρίζεται πια ως ο ηγέτης με πανελλήνια εμβέλεια και προχωράει με ταχύτατα βήματα στον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού κράτους και μέχρι σήμερα αποτελεί αναμφισβήτητα τον μεγαλύτερο αναμορφωτή του. Ένας ονειροπόλος πραγματοποιός με υγιή αντίληψη του πατριωτισμού, πέρα από τη φτήνια του λαϊκισμού, τολμάει και δημιουργεί, νομοθετεί και στήνει κράτος.
Συγκρούεται ακόμα και με συναγωνιστές του, έχει στόχο και απαρέγκλιτη πορεία για την επίτευξή του, είναι πείσμων, χειριστικός, ευφυής και διορατικός. Κυρίως όμως είναι ανένδοτος. Στέλνει το Δραγούμη ως Γενικό Διοικητή του νησιού. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13 μας οδηγούν στο πλευρό των νικητών και η χώρα διπλασιάζεται, αυξάνεται ο πληθυσμός της κατά 80% και η Κρήτη ενσωματώνεται στην Ελλάδα.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δημιουργεί πια μια μεγάλη πατρίδα, που μπορεί να ονειρευτεί, να συμπορευτεί στον σύγχρονο κόσμο, ν΄ αποφασίζει για την εθνική μοίρα, ν΄ αναπτυχθεί.
Ο κρητικός αλυτρωτισμός, μέρος των εθνικών επιδιώξεων και σκιρτημάτων για αποκατάσταση τελειώνει στα 1913, μια ακριβώς τέτοια μέρα.
Όπως έγραψε ο ιδιαίτερος γραμματέας του, Στεφάνου:
“Ο χαρακτηριστικός ινσουλαρισμός των Κρητικών δεν έλειπεν από τον Βενιζέλο, ο οποίος ήταν δεμένος με την Κρήτη. Κουβαλούσε όπως και όλοι οι Κρητικοί, κάτω από τις σόλες των παπουτσιών του το χώμα της Κρήτης, οπουδήποτε κι αν βρισκόταν”. Το ίδιο το όνομα Λευτέρης του προσδιόρισε μια καρμική σχέση με την ελευθερία.
Κι έτσι το εθνικό πεπρωμένο συναντήθηκε ευτυχώς μ΄ ένα μεγαλειώδες και ευφυές πολιτικό υποκείμενο, με ισχυρό και δοκιμασμένο “εθνότυπο”, που γνώριζε ότι η επανάσταση νομιμοποιείται όταν καταπατείται ο ελεύθερος άνθρωπος αλλά γνώριζε και τις δυνατότητες της μεθοδικής διπλωματίας, των ασφαλών συμμαχιών, την προσήλωση στην ιεράρχηση των εθνικών στόχων, τη σημασία της δυναμικής ρήξης αλλά και της αξίας της ιστορικής στιγμής και συγκυρίας, προκειμένου να επιτευχθεί το μέγιστο των εθνικών επιδιώξεων και στόχων και ιδιαίτερα για την Κρήτη “μήλο της έριδος” για όλους, λόγω της ιδιαίτερης γεωπολιτικής μας θέσης.
Στον Ελευθέριο Βενιζέλο και στη συνάντηση του με το εθνικό πεπρωμένο συνέπραξαν η κρητική εντολή, το χρέος, η πολιτική διορατικότητα, η πίστη στο όνειρο κι αυτή η σύνθεση οδήγησε πριν 103 χρόνια στην Ένωση και η Κρήτη ανέπνευσε αέρα ελευθερίας.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε αντιληφθεί από νωρίς και διακήρυττε ότι “η αισιοδοξία είναι γνώρισμα των δυνατών”.
Ανυποχώρητος, με δυναμικές ρήξεις, ασυμβίβαστος επαναστάτης αλλά και πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων, με απόλυτη συνείδηση των σοβαρών συνεπειών των πολιτικών επιλογών του, γίνεται δημιουργός ιστορίας.
Η Κρήτη παντοτινή και σταθερή εντολοδόχος του, γενέθλια γη, τον όρισε, τον δόξασε, τον καθόρισε.
Δίπλα στο ανοιχτό πέλαγος, ατενίζοντας το γαλάζιο του απέραντου ουρανού, αυτό το φρούριο σύμβολο, σήμανε το τέλος της ανελευθερίας για την Κρήτη και τη στιγμή της απόλυτης ευτυχίας του Εθνάρχη.
Σήμερα εδώ διαλεγόμαστε με την ιστορία, μικραίνει ο χρόνος, μεγαλώνει η μνήμη κι αναπαριστά το γεγονός, συστέλλεται η ψυχή μας, διαστέλλεται η περηφάνια και η αίσθηση του χρέους προς την πατρίδα μας.
Εδώ, στο Φιρκά, που το τέλος της κρητικής ανελευθερίας ήταν η αρχή του κοινού ελεύθερου εθνικού βίου.
“Μια θεϊκιά κι όλο αίματα πατρίδα” κατά τον Διονύσιο Σολωμό δικαιώνεται. Εδώ αντηχεί ακόμα το σύνθημα “Ένωσις ή θάνατος”, εδώ τα πλήθη εκείνη τη μέρα, 103 χρόνια πριν, “φρενητιωδώς εζητοκραύγαζαν” εδώ “Ανδρών ηρώων προμάχων πατρίδος, πεσόντων ευσεβώς, αιωνία η μνήμη”.
Κυρίες και κύριοι,
σε παράξενους και ζοφερούς καιρούς σαν τους σημερινούς, όπου ενίοτε ξεχνάμε τα μεγάλα, τα οραματικά και κυρίως δε διαλεγόμαστε με βαθιά εθνική και πατριωτική συνείδηση, οφείλουμε να γίνουμε πολέμιοι των μικρών, των ποταπών και κυρίως των κραυγών ασυνεννοησίας και εντυπωσιασμού και ιδίου πολιτικού οφέλους που η ιστορία μας διδάσκει πόσο ακριβά το έχουμε πληρώσει σαν έθνος.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μας έδειξε τον δρόμο και τον τρόπο που οδήγησε στην επίτευξη φαινομενικά ανέφικτων εθνικών στόχων. Σήμερα σε ένα περιβάλλον επικίνδυνα ασταθές στη γειτονιά μας, σε μία περίοδο όπου αμφισβητούνται για πρώτη φορά οι διεθνείς συμφωνίες, που φέρουν τη σφραγίδα του Εθνάρχη, πάνω στις οποίες βασίστηκε η ειρήνη στην περιοχή μας και η ανάπτυξη του σύγχρονου ελληνικού Κράτους, με τη χώρα μας σε οικονομική αδυναμία, οφείλουμε να αναστοχαστούμε, να «ξεκουμπουρώσουμε», όπως λέμε εδώ στην Κρήτη, τα ισχυρά μας όπλα, με πρώτο την εθνική συνεννόηση σε όλα τα επίπεδα, με εθνικό σχεδιασμό και αξιοποίηση γόνιμη των συμμαχιών μας στην ευρωπαϊκή και στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Η ιστορία είναι μάρτυρας, γνώση, κιβωτός.
Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα είναι ιστορία αλλά και ορόσημο για μας. Και ξέρουμε ότι ερχόμαστε από πολύ μακριά, ότι είμαστε από καλή γενιά, κατά τον ποιητή, κι οφείλουμε ως απόγονοι μας μακραίωνης, αναμφισβήτητης πολιτισμικής παράδοσης να ταυτιζόμαστε πάντα και παντού με την ελευθερία αναπόσπαστο τμήμα της οποίας είναι η Δημοκρατία και να την προβάλλουμε ολοζώντανη ακμαία και να την υπερασπιζόμαστε με πάθος, συνεπή ιστορική συνείδηση, όλοι μας, άρχοντες κι αρχόμενοι, όλοι όμως πολίτες και παιδιά της Κρήτης, της Ελλάδας, της Ευρώπης, της οικουμένης όλης.
Σας ευχαριστώ.
