Αντ. Τσουρδαλάκης: Ο Κρητικός της Αυστραλίας, που ζει μεταξύ Κρήτης και Μελβούρνης

Του Αντώνη Παντινάκη

Κάθε χρόνο μέσα σε τρεις μήνες αλλάζει τρεις διαφορετικές εποχές: Αφήνει πίσω του χειμώνα, στη γενέτειρα των γονιών του βρίσκει καλοκαίρι και μόλις επιστρέφει στη βάση του, στην Αυστραλία, τον περιμένει άνοιξη... καιρού και συναισθημάτων! Μία άλλη Κρήτη...

Η ζωή του είναι σαν μια υδρόγειο σφαίρα. Με ένα άγγιγμα (ψυχής!) περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της. Από το ένα ημισφαίριο (πότε βόρειο, πότε νότιο) μεταφέρεται στο άλλο. Διαρκώς. Αποχωρισμοί - συναπαντήματα, εναλλάξ!

Ο κ. Αντώνης Τσουρδαλάκης , πρώην πρόεδρος της Παγκρήτιας Ένωσης Μελβούρνης και πρώην πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών ετοιμάζεται (και ψυχολογικά) για μία νέα (εντούτοις) συνηθισμένη μετάβαση, που θα διαρκέσει 19 ώρες! Τακτοποιεί τις αποσκευές του και ανοίγει τις βαλίτσες... των αναμνήσεων και των εμπειριών του στο Cretalive.

Μετανάστης δεύτερης γενιάς, γεννημένος στην Αυστραλία, αντιδρά με ένα μακρόσυρτο “ωωωωω” και μερικούς διαδοχικούς αναστεναγμούς κάμποσων δευτερολέπτων, στην ερώτηση για το πού αισθάνεται “περισσότερο Κρητικός”. Όταν γυρίζει εδώ ή όταν βρίσκεται εκεί;

Η απάντησή του έχει ενδιαφέρον:

“Ομολογώ ότι δεν μου την έχει κάνει ποτέ κανένας αυτή την ερώτηση. Για να είμαι ειλικρινής, αισθάνομαι πιο Κρητικός εκεί, γιατί θεωρώ ότι παίζουμε έναν ιδιαίτερο ρόλο: 1) Να συνεχίσουμε το έργο των γονέων μας, 2) Να μεταλαμπαδεύσουμε αυτά που πήραμε από τους γονείς μας στα παιδιά μας και 3) Να υποδεχόμαστε τους Κρήτες που έρχονται από εδώ εκεί και να τους δείχνουμε ότι η κρητική φιλοξενία που υπάρχει εδώ, υπάρχει κι εκεί.

Όλα αυτά τα ζω στο πετσί μου πιο έντονα εκεί. Δεν σου κρύβω όμως, ότι και με φιλικό αλλά και με ειρωνικό τρόπο έχω εισπράξει διάφορους χαρακτηρισμούς εδώ στην Κρήτη. “Το Αυστραλεζάκι ετούτο, και το Αυστραλεζάκι εκείνο”. Όχι από όλους, για να μην παρεξηγηθώ. Από ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων, που ναι μεν με θεωρούν Κρητικό αλλά μου κολλούν την ταμπέλα “ο Αυστραλός”. Κάποιοι με αποκαλούν φιλικά έτσι, και κάποιοι ειρωνικά. Αλλά εντάξει, τα λαμβάνω θετικά όλα αυτά, δεν κρατάω κακία”.

Τα πειράγματα που δέχεται, καλοπροαίρετα και κακοπροαίρετα, δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτά που έζησαν οι γονείς του, τον πρώτο τους καιρό στην νέα τους πατρίδα: “Βίωσαν άγριο ρατσισμό! Δεν ήξεραν τη γλώσσα, δεν ήξεραν τους νόμους, η ελληνική παροικία δεν είχε ακόμα δύναμη, δεν είχαμε ούτε βουλευτές, ούτε επιστήμονες. Ήταν πολύ δύσκολα τα πράγματα τότε. Κι εμείς όμως αργότερα, στο δημοτικό κυρίως, βιώσαμε ρατσισμό. Μας φώναζαν “wogs”. Όχι μόνο εμάς τους Έλληνες, όλους τους μετανάστες. Και τώρα υπάρχει ρατσισμός, αλλά είναι κάτω από το τραπέζι. Φοβούνται να βγουν και πουν οτιδήποτε. Οι μετανάστες έχουν περισσότερη δύναμη από το παρελθόν”.

Συμφωνείτε με την άποψη ότι οι Έλληνες του εξωτερικού είναι “δύο φορές Έλληνες”;

Μπορεί να αγαπάμε την πατρίδα μας έντονα, να μας λείπει έντονα, αλλά εγώ προσωπικά δεν δέχομαι αυτή την καραμέλα. Και δεν έχω πει ποτέ κάτι τέτοιο. Διότι και ο Έλληνας εδώ είναι Έλληνας και θα πρέπει να τον σεβόμαστε. Κι εδώ αγαπάνε τον τόπο μας, εξίσου με εμάς.

Έχει ανοίξει μία συζήτηση για την ψήφο των Ελλήνων της ομογένειας. Ποια είναι η θέση σας;

Θεωρώ ότι είναι υποχρέωσή μας, ως Έλληνες απόδημοι, αφού είμαστε Έλληνες υπήκοοι και πληρώνουμε φόρους στην Ελλάδα, θα πρέπει να μας δίνεται η ευκαιρία να ψηφίζουμε. Αλλά, προσέξτε. Νομίζω ότι η πιο κατάλληλη λύση είναι να δημιουργηθούν 10-15 έδρες για τους απόδημους. Να ψηφίζουν οι απόδημοι τους απόδημους και όχι να τρέχω εγώ να ψηφίζω στο χωριό μου στις Μέλαμπες ή να τρέχει ο εκάστοτε υποψήφιος βουλευτής να μαζεύει ψήφους από τη Μελβούρνη.

Ο πατέρας του άφησε την Κρήτη για την Ωκεανία το 1965. “Ήταν στο δεύτερο και μαζικότερο κύμα μετανάστευσης – το πρώτο ήταν το 1950 (κάποιοι λίγοι πήγαν και το 40’). Μεγάλες καραβιές έφευγαν τότε”.

Η διήγηση του κ. Τσουρδαλάκη σταματά απότομα για να μάθουμε κάτι άλλο: “Έχουμε ιστορικά ντοκουμέντα για τους πρώτους Κρητικούς που έφτασαν στις ακτές της Αυστραλίας το 1868. Ένας από αυτούς, ανάμεσα στους εφτά πειρατές που είχαν πάει τότε, ήταν Κρητικός. Καταγόταν από τα Σφακιά και λεγόταν Γεώργιος Ντόκος. Έχουμε τα στοιχεία του, έχουμε βρει τους απογόνους του, πέντε γενιές μετά. Την καταγραφή αυτών των στοιχείων την έχει κάνει ο πατέρας μου, ο Σωκράτης Τσουρδαλάκης. Όλα αυτά που έχουμε συγκεντρώσει θα τα βάλουμε μέσα σε ένα βιβλίο που ετοιμαζόμαστε να εκδώσουμε εντός του 2020, το οποίο σκοπεύουμε να παρουσιάσουμε το 2021 στην Κρήτη.

Σ’ αυτό βιβλίο γίνεται εκτενής αναφορά και στους Κρητικούς που πολέμησαν με τα αυστραλιανά στρατεύματα στον Α’ και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γεννήθηκαν στην Αυστραλία και ήρθαν και πολέμησαν εδώ στην Κρήτη!”.

Οι Κρητικοί με τους Αυστραλούς είναι... αδελφοποιτοί. Τους ενώνει το αίμα από τις κοινές μάχες που έδωσαν: “Οι Αυστραλοί στον Α’ και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και στην Κορέα, μας είχαν σύμμαχους. Και μόλις ακούνε Κρήτη, μας σέβονται. Και ειδικά το Ρέθυμνο και τα Χανιά, γιατί εκεί έχουν θαφτεί πάρα πολλοί Αυστραλοί στρατιώτες στα χώματα της Κρήτης. Άφησαν το αίμα τους, πολέμησαν μαζί με τους Κρητικούς. Οι Κρητικοί τους περιέθαλψαν στα χωριά τους. Οι Κρητικοί σκοτώθηκαν γι’ αυτούς. Όλα αυτά δεν ξεχνιούνται εύκολα. Γι’ αυτό και είμαστε ένα ιδιαίτερο κομμάτι της ελληνικής παροικίας. Και δεν είναι τυχαίο το ότι επί προεδρίας μου, καταφέραμε και φυτέψαμε μία ελιά με μία πλάκα στους κήπους της Βουλής. Είμαστε οι μόνοι που έχουμε ελιά φυτεμένη στη Βουλή στη Βικτώρια. Ο πολιτειακός πρωθυπουργός τη φύτεψε και τοποθέτησε μία πλάκα που είναι αφιερωμένη στη μνήμη των Κρητικών που σκοτώθηκαν στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο”.

Σταυραδέρφια... των Κρητικών είναι επίσης οι Μακεδόνες και οι Πόντιοι: “Στο Σύλλογο αγαπάμε και σεβόμαστε όλη την Ελλάδα, όλους τους Έλληνες ανεξαιρέτως! Απλά θεωρώ ότι η Κρήτη έχει στενούς ιστορικούς δεσμούς με τη Μακεδονία. Είναι θαμμένοι πάρα πολλοί Κρητικοί στα ιερά χώματα της Μακεδονίας και φυσικό είναι να έχουμε έναν πιο στενό δεσμό. Βέβαια, έχουμε παιδιά στο χορευτικό μας από τη Λήμνο, από τη Λευκάδα και από άλλες περιοχές. Αλλά, πάρα πολλοί Κρητικοί, ένας εκ των οποίων είμαι κι εγώ, έχουν παντρευτεί από τη Βόρεια Ελλάδα! Δεν σου κρύβω πως όταν ήμουν πρόεδρος, οι μισοί ήταν παντρεμένοι από τη Μακεδονία!

Αδελφικές σχέσεις έχουμε και με τους Πόντιους και με το αδελφό Σωματείο, την “Κεντρική Ένωση Ποντίων – Η Ποντιακή Εστία”. Ανταλλάσουμε χορευτικά. Φιλοξενούν τους δικού μας αδελφούς και φιλοξενούμε τους δικούς τους, όταν έρχονται από την Ελλάδα στην Αυστραλία.

Υπάρχει και η μαντινάδα η δικιά μου: Οι Πόντιοι και οι Κρητικοί έχουν τα ίδια κάλλη, είναι η λύρα από τη μια και η βράκα από την άλλη!”.

Ο κ. Τσουρδαλάκης έχει πραγματοποιήσει σπουδές επάνω στο ανθρώπινο δυναμικό και τη διοίκηση επιχειρήσεων. Τα πιο σημαντικά πτυχία όμως τα έλαβε από ένα άλλο... Πανεπιστήμιο: Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Κρητών!

Διετέλεσε πρόεδρος του Συλλόγου Ρεθεμνιωτών “Το Αρκάδι” από το 2000 έως το 2008.

Από το 2008 μέχρι το 2012 υπήρξε πρόεδρος της Παγκρήτιας Ένωσης Μελβούρνης και από το 2011 έως το 2014 ήταν πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών.

“Όλες οι προεδρίες είχαν την ιδιαιτερότητά τους και το ενδιαφέρον τους. Είχα ένα διαφορετικό αλλά πολύ σημαντικό ρόλο να επιτελέσω”. Οι δύο πρώτες (προεδρίες) έμοιαζαν με φοίτηση στις δύο πρώτες βαθμίδες εκπαίδευσης. Η τρίτη, ήταν η πιο... οικουμενική. “Δουλεύαμε για τη δικτύωση όλων των Κρητικών της γης, θέλαμε να δημιουργήσουμε καλύτερες επαφές μεταξύ τους αλλά και με την Κρήτη. Προσπάθησα να ταξιδέψω σε όλο τον κόσμο για να καλύψω την προεδρία μου. Νότια Αφρική και Καναδά δεν πήγα μόνο, Γερμανία πήγα, Αμερική πήγα”.

Με τον αλέγκρο χαρακτήρα τους, οι Κρητικοί της Αυστραλίας είναι τόσο κοντά, αλλά και ταυτόχρονα τόσο μακριά από τις ρίζες τους. Έχουν δημιουργήσει μία ανοιχτή “κυψέλη Πολιτισμού”, μία από τις πιο δραστήριες και δυναμικές κοινότητες:

“Αυτή την κουζουλάδα, που λέμε και κάποιοι την έχουν παρεξηγήσει, την κρατάμε στο σπίτι μας μέσα, στο Σύλλογό μας. Δεν την μεταδίδουμε στην υπόλοιπη ελληνική παροικία. Εμείς εκπέμπουμε Πολιτισμό, σοβαρότητα, ευθύνη κι όλα τα καλά της Κρήτης.

Οι γονείς μας βάλανε τις βάσεις τη δεκαετία του 60’ και του 70’ για να μπορούμε εμείς, η δεύτερη γενιά μεταναστών της Αυστραλίας, να μεγαλώσουμε ως Ελληνόπουλα. Το ίδιο κάνουμε κι εμείς για τα παιδιά μας. Δεν κάνουμε τίποτε άλλο απ’ το να συνεχίζουμε και να τιμάμε το έργο των προγόνων μας.

Τα παιδιά μέσα από τους Συλλόγους μας έχουν την ευκαιρία να μαθαίνουν χορούς, να μιλάνε ελληνικά, να ασχολούνται με την κρητική μουσική και την κρητική παράδοση, να απολαμβάνουν κρητικά φαγητά, τις γεύσεις του τόπου μας. Συναναστρέφονται ως επί το πλείστον Κρητικόπουλα, αλλά και Ελληνόπουλα από άλλες περιοχές.

Η Μελβούρνη που είναι πολύ μεγάλη πόλη κι έχει 15-20.000 Κρητικούς διαθέτει δύο Κρητικά Σωματεία. Το ένα ιδρύθηκε το 1956 και το άλλο ιδρύθηκε το 1972. Το ένα βρίσκεται στη μία άκρη της πόλης, και το άλλο στην άλλη. Γεωγραφικά χρειάζονται και τα δύο. Και τα δύο έχουν τις δράσεις τους, συνεργάζονται σε πολλές εθνικές εκδηλώσεις, όπως η Μάχη της Κρήτης, το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, το Εθνικό Συνέδριο που γίνεται σε κάθε πολιτεία κάθε χρόνο.

Ο Σύλλογος είναι ένα φυτώριο, μία κυψέλη για αυτά τα παιδιά, για να μεγαλώνουν πρώτα ως Ελληνόπουλα και μετά ως Κρητικόπουλα.

Μην ξεχνάτε ότι στην Αυστραλία είμαστε 300.000 Έλληνες. Άρα, όπως αντιλαμβάνεστε το μείγμα των μη Κρητικών στους Συλλόγους μας είναι πολύ μεγάλο. Δεν κλείνουμε τις πόρτες σε κανέναν μη Κρητικό. Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε όσους αγαπούν την Κρήτη και σέβονται τις παραδόσεις και τον Πολιτισμό μας. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι και τους αγκαλιάζουμε”.

Το νέο μεταναστευτικό κύμα ήταν από το 2010 έως το 2012. “Τώρα έχει χαμηλώσει. Τότε είχαμε δεχθεί δεκάδες αιτήματα από ανθρώπους που ήθελαν να έρθουν στην Αυστραλία. Κάποιοι κατάφεραν κι έμειναν. Κάποιοι ωστόσο τα βρήκαν σκούρα και γύρισαν πίσω. Βρήκαν κλειστές πόρτες. Κάποιοι ναι, κάποιοι όχι. Κάποιοι ρίζωσαν. Είδαν ότι όντως η Αυστραλία έχει πολύ ψωμί. Μόνο ο τεμπέλης δεν επιβιώνει! Αυτός που έρχεται με λίγη όρεξη να εργαστεί, θα κάνει προκοπή!

Ο Σύλλογος βοήθησε δεκάδες Κρητικούς που ήρθαν. Τα βοηθήσαμε τα παιδιά και να εγκλιματιστούν και να προσαρμοστούν στο νέο τους περιβάλλον”.

Ο πατέρας του, Σωκράτης Τσουρδαλάκης, από τις Μέλαμπες Ρεθύμνου, απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής στα Χανιά, στη μονή Τσαγκαρόλων, ετοιμαζόταν να γίνει παπάς. “Πηγαίνοντας στην Αυστραλία, γνώρισε τη μητέρα μου, Κρητικιά κι αυτή, από την Ασή Γωνιά. Πήγε στον Αρχιεπίσκοπο Ιζεκιήλ, του είπε “πήγαινε να παντρευτείς και έλα να σε κάνω παπά!” Στο μεσοδιάστημα, δεν ξέρω ακριβώς τι έγινε, και ο πατέρας μου άλλαξε γνώμη. Δεν έγινε ιερέας. Παρέμεινε και παραμένει όμως ως ψάλτης, κοντά στην εκκλησία για πάνω από 30 χρόνια”.

Παρ’ ολίγον παπαδοπαίδι, ο κ. Αντώνης Τσουρδαλάκης έχει κι εκείνος άριστες σχέσεις με την Εκκλησία. Συμπαθεί πολύ τον “φοβερό Κρητίκαρο” Μητροπολίτη Νέας Ζηλανδίας κ. Μύρωνα, ο οποίος “μας έχει βοηθήσει πάρα πολύ” και αισθάνεται την εσωτερική ανάγκη να αποτίσει τα ύστατα “πρεπά” (που λέμε και στην Κρήτη) στον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Στυλιανό Χαρκιανάκη: “Ήταν ένα πολύ σεβαστό πρόσωπο. Φοβερά μορφωμένος άνθρωπος. Τον σέβονταν όλοι οι πολιτικοί της Αυστραλίας. Βρήκε μία Αρχιεπισκοπή που δεν ήταν και στην καλύτερή της κατάσταση και την έκανε από τις καλύτερες του κόσμου. Κι άφησε μία πολύ μεγάλη παρακαταθήκη στον νέο μας Αρχιεπίσκοπο. Του οφείλουμε πάρα πολλά. Το έργο του ήταν μεγάλο: Καμιά 10αρια σχολεία, πάνω από 10 ημερήσια ελληνορθόδοξα κολέγια (όχι απογευματινά ελληνικά σχολεία που είναι πάνω από 400!), τη θεολογική μας σχολή, τον “Απόστολο Ανδρέα” που βγαίνουν οι ιερείς μας και ιδρύματα για τους ηλικιωμένους μας.

Εύχομαι, ελπίζω και είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρει και ο νέος μας Αρχιεπίσκοπος, ο Μακάριος, που έχει αγκαλιάσει τη νεολαία μας, σ’ αυτές τις πρώτες του εβδομάδες στην Αυστραλία”.

Ο τελευταίος άνθρωπος που συνάντησε πριν ανέβει στο αεροπλάνο για την Κρήτη, τον περασμένο Ιούνιο, ήταν ο επίσης συντοπίτης μας, νέος Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Μακάριος:

“Ετσέκαρα στο αεροπλάνο, έστειλα την οικογένειά μου επάνω στην πύλη για να φύγει και κατέβηκα στην υποδοχή. Τον χαιρέτησα, τον ασπάστηκα και με ασπάστηκε, είπαμε εις το επανιδείν κι έφυγα! Είναι να τον δω τον Νοέμβριο, που θα ανέβω στο Σίδνεϊ, γιατί εκεί εδρεύει η Αρχιεπισκοπή μας. Και του κρατώ ένα σωρό δώρα, από τους φίλους του σε όλη την Κρήτη”.

Με την ευχή του Αρχιεπισκόπου ήρθε, με την ανυπομονησία για την επόμενη αντάμωση θα αναχωρήσει ο κ. Τσουρδαλάκης! Ο νόστος είναι πάντα ευλογημένος!