Τυφλός ασθενής ανακτά την όραση στο ένα μάτι, χάρη στο άλλο

Έχει καταστεί δυνατή η ανακατασκευή ενός υγιούς βλέποντος οφθαλμού από δύο τυφλά μάτια, με αυτομόσχευμα κερατοειδούς που διευρύνθηκε ώστε να περιλαμβάνει το σκληρό χιτώνα και τον επιπεφυκότα. Πρόκειται για την εξαιρετική επέμβαση σε τυφλό ασθενή, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στον κόσμο στο νοσοκομείο Molinette στο Τορίνο από τον καθηγητή Michele Reibaldi (διευθυντή της Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής Molinette) και τον καθηγητή Vincenzo Sarnicola, έναν από τους κορυφαίους ειδικούς στον κόσμο της χειρουργικής του κερατοειδούς, όπως μεταδίδει το δελτίο Τύπου του Νοσοκομείου. 

“Όταν ξύπνησα και άρχισα να βλέπω τα περιγράμματα των δακτύλων και του χεριού μου, ήταν σαν να ξαναγεννήθηκα”. Αυτά είναι τα πρώτα λόγια του E. B., ενός 83χρονου άνδρα που ζει στην επαρχία του Τορίνο, ο οποίος πάσχει από δύο σοβαρές και διαφορετικές παθολογίες της όρασης που τον είχαν οδηγήσει στην τύφλωση για έξι χρόνια, αφού κατάφερε να ανακτήσει την όραση στο δεξί του μάτι, η οποία, ήδη δύο εβδομάδες μετά την επέμβαση (διάρκειας τεσσάρων ωρών), του επιτρέπει να αναγνωρίζει αντικείμενα, πρόσωπα και να κινείται ανεξάρτητα.

Χειρουργήθηκε από ομάδα αποτελούμενη από τον καθηγητή Michele Reibaldi (διευθυντή της Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Molinette του Τορίνο), και ειδικό χειρουργό αμφιβληστροειδούς, και τον καθηγητή Vincenzo Sarnicola (πρόεδρο της Ιταλικής Εταιρείας κερατοειδούς και οφθαλμικής επιφάνειας (SICSSO) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ιταλικής Εταιρείας Οφθαλμολογικών Επιστημών (S.I.S.O.), με τη βοήθεια της συνεργάτιδάς του, Enrica Sarnicola. 

Ο ασθενής είχε χάσει την όραση στον αριστερό οφθαλμό για 30 χρόνια λόγω μη αναστρέψιμης τύφλωσης του αμφιβληστροειδούς και, τα τελευταία 10 χρόνια, είχε απωλέσει προοδευτικά την οπτική λειτουργία και του δεξιού οφθαλμού, αλλά λόγω μιας σπάνιας χρόνιας νόσου (οφθαλμικό ψευδοφιγοειδές), η οποία κατέστρεψε τον κερατοειδή και δυστυχώς και την οφθαλμική επιφάνεια. Τα τελευταία χρόνια, ο δεξιός οφθαλμός είχε υποβληθεί σε δύο παραδοσιακές μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς πλήρους πάχους, οι οποίες και οι δύο απέτυχαν γρήγορα λόγω της έλλειψης λειτουργικότητας της οφθαλμικής επιφάνειας.

Η μεταμόσχευση κερατοειδούς πλήρους πάχους είναι η χειρουργική επέμβαση κατά την οποία αντικαθίσταται μόνο ο κερατοειδής που έχει χάσει τη διαφάνειά του με υγιή κερατοειδή από θανόντα δότη. “Κανονικά ο κερατοειδής έχει πολύ χαμηλότερο ποσοστό απόρριψης από ό,τι άλλα αγγειακά όργανα, αλλά σε περίπτωση διάχυτης αλλοίωσης ολόκληρης της οφθαλμικής επιφάνειας, όπως στην περίπτωση του ασθενούς, ο κίνδυνος αυτός γίνεται πολύ υψηλός”, εξηγεί ο Sarnicola. Ειδικότερα, η βλάβη των βλαστοκυττάρων στο limbus, την περιοχή μεταξύ κερατοειδούς και επιπεφυκότα, οδηγεί σε μη αναστρέψιμη αποτυχία του μοσχεύματος. 

Σε αυτή την επέμβαση, για πρώτη φορά στον κόσμο, πραγματοποιήθηκε αυτομεταμόσχευση ολόκληρης της οφθαλμικής επιφάνειας, που λήφθηκε από τον αριστερό οφθαλμό, περιλαμβάνοντας όχι μόνο τον κερατοειδή, αλλά και μέρος του σκληρού χιτώνα και ολόκληρο τον επιπεφυκότα, συμπεριλαμβανομένων των βλαστικών κυττάρων του άκρου πόδα.

“Με λίγα λόγια, ο ασθενής είχε χάσει ανεπανόρθωτα τη λειτουργικότητα του αριστερού οφθαλμού λόγω προβλημάτων στον αμφιβληστροειδή, ενώ ο δεξιός οφθαλμός διατηρούσε δυνατότητες αποκατάστασης που είχαν αποδειχθεί μάταιες με τις παραδοσιακές μεταμοσχεύσεις”, αναφέρει ο Reibaldi. “Αποφασίσαμε να εμπλέξουμε τον καθηγητή Sarnicola”, συνεχίζει, “επειδή είναι παγκοσμίως γνωστός για το γεγονός ότι έχει προτείνει και εφαρμόσει εναλλακτικές τεχνικές έναντι των παραδοσιακών διατρητικών μεταμοσχεύσεων”.

“Η επέμβαση πραγματοποιήθηκε με τη λήψη από το αριστερό μάτι, το οποίο ήταν λειτουργικά μη ανακτήσιμο, αλλά με τον κερατοειδή και την οφθαλμική επιφάνεια σε καλή κατάσταση, όλου του επιπεφυκότα, όλου του κερατοειδούς και δύο χιλιοστών σκληρού χιτώνα, σε ένα ενιαίο κομμάτι”, εξηγούν οι Reibaldi και Sarnicola. “Στην πράξη, το ένα τρίτο του αριστερού ματιού αυτομεταμοσχεύθηκε στο δεξί μάτι, το οποίο στη συνέχεια ανακατασκευάστηκε και επέστρεψε στην όραση”.

“Η πραγματική καινοτομία συνίσταται”, επισημαίνει ο Sarnicola, “στο ότι επεκτάθηκε η μεταμόσχευση κερατοειδούς σε ολόκληρη την επιφάνεια του οφθαλμού, στους επιπεφυκότες-σκληροειδείς ιστούς, οι οποίοι παίζουν θεμελιώδη ρόλο για να μπορέσει η μεταμόσχευση να επιτύχει σε ειδικές συνθήκες, όπως στην περίπτωση του ασθενή μας. Παράλληλα, ο αριστερός οφθαλμός ανακατασκευάστηκε με ιστό δότη για αισθητικούς και μόνο λόγους”.

“Η χειρουργική επέμβαση ήταν επιτυχής και σήμερα μετά από δύο εβδομάδες, έχει ανακτήσει την όρασή του και μπορεί να κινείται ανεξάρτητα. Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι και αναμένουμε διαρκή επιτυχία στο δεξί οφθαλμό, επειδή ανακατασκευάστηκε με ιστούς του ιδίου του ασθενούς και επομένως είναι δυνητικά ασφαλής από τα προβλήματα απόρριψης που τον ταλαιπώρησαν σε προηγούμενες μεταμοσχεύσεις”, καταλήγουν οι Reibaldi και Sarnicola. 

Παρά την εξαιρετικότητα της επέμβασης, αυτή μπορεί να επαναληφθεί και σε άλλες περιπτώσεις υπό τις ίδιες συνθήκες με τον πρώτο χειρουργηθέντα ασθενή.