Σκωτία: Γιατί παραμένει η «χώρα των θανάτων» από ναρκωτικά στην Ευρώπη;

Όχι τυχαία, ο Ίρβιν Γουέλς επέλεξε το Εδιμβούργο της δεκαετίας του ‘80 ως σημείο αναφοράς για το βιβλίο του «Trainspotting», που μετέπειτα ενέπνευσε την ομότιτλη εμβληματική ταινία του Ντάνι Μπόιλ.

Και στις δύο εκδοχές της ιστορίας, μια παρέα νεαρών εθισμένων στα ναρκωτικά αφήνει τις μέρες και τον χρόνο να κυλούν, εγκλωβισμένοι στη σκληρή πραγματικότητα στις παρακμιακές γειτονιές της πρωτεύουσας της Σκωτίας.

Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά, η συνολική εικόνα κάθε άλλο παρά δείχνει να έχει βελτιωθεί.

Με περίπου 5,5 εκατομμύρια κατοίκους, το βόρειο αυτό τμήμα της Μεγάλης Βρετανίας και μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου συνεχίζει μέχρι και σήμερα να έχει μακράν το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από ναρκωτικά σε όλη την Ευρώπη.

Αν και νέα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των ανθρώπων που πέθαναν πέρυσι από κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών μειώθηκε για πρώτη φορά εδώ και οκτώ χρόνια, σαφώς και δεν αφήνουν περιθώρια για τόνους αισιοδοξίας.

Πρόκειται μόλις για εννέα άτομα σε σύγκριση με το 2020. Έτσι πέρυσι ο συνολικός αριθμός έφτασε τους 1.330 νεκρούς.

Πρόκειται για τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό που έχει καταγραφεί ετησίως στα σκωτσέζικα χρονικά. Είναι δε περίπου 3,7 φορές μεγαλύτερος από τον μέσο όρο στο όλο το Ηνωμένο Βασίλειο.

Περισσότερες γυναίκες, ελλιπής υποστήριξη

Την πενταετία έως το 2021, το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από ναρκωτικά έχει καταγραφεί στο Νταντί, τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Σκωτίας (45,2 ανά 100.000 πληθυσμού). Ακολουθεί η Γλασκώβη, η μεγαλύτερη πόλη της (44,4) και το Ινβερκλάιντ (35,7) στα νοτιοδυτικά.

Το 84% των θανάτων που καταγράφηκαν πέρυσι αποδίδεται σε οπιοειδή, όπως η ηρωίνη και η μορφίνη. Στον οργανισμό του 93% των θανόντων βρέθηκαν περισσότερες από μια ουσίες.

Συνολικά, το 65% ήταν ηλικίας 35-54 ετών. Το 70% ήταν άνδρες. Οι θάνατοι που σχετίζονται με τα ναρκωτικά αυξήθηκαν κατά 8,5% μεταξύ των γυναικών, φτάνοντας τους 397 -ένα ιστορικό «μαύρο» ρεκόρ για τη Σκωτία.

Όμως το πρόβλημα έχει χαρακτηριστεί εδώ και χρόνια από τις τοπικές αρχές ως επείγον για τη δημόσια υγεία, αναγνωρισμένο ως αποτέλεσμα μιας «σειράς προϋπαρχόντων και καιρό σύνθετων προκλήσεων». Προφανώς, δεν έχουν αντιμετωπιστεί.

Μόλις προ ημερών η νεοσυσταθείσα Ειδική Ομάδα της Σκωτίας για τους Θανάτους από Ναρκωτικά δημοσιοποίησε έκθεση, στην οποία διαπιστώνει ότι οι υπηρεσίες απεξάρτησης έχουν αποτύχει στους βασικούς τους στόχους.

Σχεδόν το 60% δεν έδωσαν καν την επιλογή για έναρξη θεραπείας σε τοξικοεξαρτημένους την ίδια ημέρα που απευθύνθηκαν σε αυτές.

Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον Μάρτιν Πάουελ του Ιδρύματος Transform Drug Policy, είναι μόλις 4 στους 10 να συμμετέχουν στα προγράμματα απεξάρτησης.

Ακόμη όμως και τα υφιστάμενα υποχρηματοδοτούνται.

Τα κόμματα της σκωτσέζικης αντιπολίτευσης στηλίτευσαν την τοπική κυβέρνηση υπό τη Νίκολα Στέρτζον για τις περικοπές των κονδυλίων.

«Πρέπει να αποδεχθεί ότι αυτή η προσέγγιση δεν λειτουργεί», τόνισε ο ηγέτης των Συντηρητικών της Σκωτίας, Ντάγκλας Ρος. Τα νέα στοιχεία είναι «σκέτη ντροπή» σχολίασε η εκπρόσωπος των Εργατικών της Σκωτίας, Κλερ Μπέικερ, κατηγορώντας την κυβέρνηση για ημίμετρα.

Ο παράγοντας «φτώχεια»

Την κατάσταση εν τω μεταξύ επιδεινώνει έτι περαιτέρω η εισοδηματική ανισότητα και η οικονομική κρίση.

Τα επικαιροποιημένα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι κάτοικοι των πιο υποβαθμισμένων περιοχών έχουν 15 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν από ναρκωτικά, συγκριτικά με τους πιο προνομιούχους.

Κατά τον Ντέιβιντ Λιντλ, διευθύνοντα σύμβουλο της οργάνωσης Scottish Drugs Forum, «η φτώχεια είναι η ρίζα της κρίσης από τις θανατηφόρες υπερβολικές δόσεις ναρκωτικών στη Σκωτία».

Το πρόβλημα «πηγάζει στη βίαιη αποβιομηχάνιση κατά τη δεκαετία του ‘80 και στις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της τις επόμενες δεκαετίες», τόνισε σε παρέμβασή του στην οργάνωση Poverty Alliance.

Ο δε εθισμός επικράτησε, υποστήριξε, επειδή η Σκωτία «δεν επέλεξε μια πιο παρεμβατική προσέγγιση, με το κράτος να δίνει τη δυνατότητα εναλλακτικής απασχόλησης και ευκαιρίες κατά τη διάρκεια αυτών των αλλαγών».

«Ντροπή»

Στο πρόσφατο παρελθόν η πρωθυπουργός της Σκωτίας παραδέχτηκε ότι ο αυξημένος αριθμός θανάτων από ναρκωτικά αποτελεί «εθνική ντροπή».

Πέρυσι, το υπουργικό συμβούλιο δεσμεύτηκε για τη διάθεση επιπλέον 250 εκατομμυρίων λιρών σε βάθος πέντε ετών σε μια προσπάθεια περιορισμού αυτού που άπαντες χαρακτηρίζουν «εθνική μάστιγα».

Σήμερα ωστόσο η Νίκολα Στέρτζον αναγνωρίζει ότι η κυβέρνησή της δεν είχε κάνει αρκετά για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.

Είναι μάλιστα τόσο οξύ, που από τα τέλη του 2020 υπάρχει υφυπουργείο Πολιτικής για τα Ναρκωτικά. Το πόστο κατέχει σήμερα η Άντζελα Κόνστανς. Και η ίδια παραδέχτηκε ότι ο αριθμός των θανάτων παραμένει «απαράδεκτος».

Δεσμεύτηκε ότι οι προσπάθειες θα συνεχιστούν «με εντατικούς ρυθμούς» για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης την οποία χαρακτήρισε «έκτακτη ανάγκη».

Προανήγγειλε «νέες επενδύσεις για τη βελτίωση των υπηρεσιών και την παροχή κατάλληλης θεραπείας σε περισσότερους ανθρώπους».

‘Ομως το πρόβλημα θα μπορούσε να αμβλυνθεί εάν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σταματήσει να «ποινικοποιεί ορισμένα από τα πιο περιθωριοποιημένα και ευάλωτα άτομα», συμπλήρωσε.

Μιλώντας στην εφημερίδα The Herald ζήτησε μάλιστα να αναθεωρηθεί ο Νόμος περί Κατάχρησης Ναρκωτικών του 1971, ώστε να ανοίξει ο δρόμος στη Σκωτία για νόμιμους χώρους ασφαλούς και ελεγχόμενης κατανάλωσης.