Ντράγκι, Σολτς ή Μακρόν για την ηγεσία της Ε.Ε.;

Το τιμόνι της Ευρώπης διεκδικούν τρεις υποψήφιοι, μετά την αποστρατεία της de facto ηγέτη της ηπείρου, Αγκελα Μέρκελ. Πρόκειται για τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι, τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον νικητή των γερμανικών εκλογών, Ολαφ Σολτς. Για 16 χρόνια η Μέρκελ αξιοποίησε τον συνετό ρεαλισμό της για να διαχειρισθεί την άνοδο της άκρας Δεξιάς, την προσφυγική κρίση και το Brexit, όπως επισημαίνει σε άρθρο της η εφημερίδα The Guardian. Το τέλος της «εποχής Μέρκελ» ανοίγει τον δρόμο της διαδοχής για την ηγεσία και την εκπόνηση νέου οράματος ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ο Γάλλος πρόεδρος θεωρείται «φαβορί» της κούρσας, εποφθαλμιώντας τον ρόλο από τα πρώτα κιόλας χρόνια της προεδρίας του. Την ικανότητά του έχει αποδείξει και ο Ιταλός πρωθυπουργός ως επικεφαλής της ΕΚΤ κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Αναλυτές, πολιτικά στελέχη και διπλωμάτες συμφωνούν, όμως, πως η προσέγγιση πρέπει να είναι συλλογική και ότι μόνο ομάδα Ευρωπαίων ηγετών είναι ικανή να αντικαταστήσει τη Μέρκελ. «Η έξοδος της Μέρκελ από τη σκηνή δημιουργεί κενό εξουσίας στην καρδιά της Ευρώπης. Αν ο νέος καγκελάριος δεν είναι ικανός να εκπληρώσει την αποστολή αυτή, θα πρέπει η Ευρώπη να στραφεί σε συλλογικές λύσεις», λέει στη Washington Post ο πολιτικός επιστήμονας Τζιοβάνι Ορσίνα. 

Το κύρος του Ντράγκι και την επιρροή που ασκεί στην ευρωπαϊκή σκηνή επιβεβαίωσε πρόσφατα ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Ρώμη. Αναφερόμενος στον Ιταλό ομόλογό του με τον όρο «μαέστρο», ο Σάντσεθ είπε: «Κάθε φορά που ο Ντράγκι μιλάει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όλοι σωπαίνουν και ακούνε. Αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται συχνά». Ο Ντράγκι, που διορίστηκε πρωθυπουργός τον Φεβρουάριο, έχει πετύχει ακριβώς αυτό με την ευρεία συμμαχία κομμάτων που αποτελούν την κυβέρνησή του, με τον πρωθυπουργό να έχει συσπειρώσει φαινομενικά αντίπαλες ιδεολογικές τάσεις πίσω από αμφιλεγόμενες πρωτοβουλίες του, όπως το «εμβολιαστικό πάσο». Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τον εμφανίζουν ως τον πλέον δημοφιλή πολιτικό της χώρας του.

Ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας, Ολαφ Σολτς, αποτελεί εγγύηση διατήρησης της ευρωκεντρικής κατεύθυνσης στη γερμανική πολιτική. Ο ρόλος του Σολτς ως υπουργός Οικονομικών στη μεγάλη συμμαχία της Μέρκελ και η καθοριστική του συμβολή στη θεσμοθέτηση του Ταμείου Ανάκαμψης από την πανδημία, ύψους 750 δισ. ευρώ, ενίσχυσε την πεποίθησή του για την αξία της Ενωσης, αλλά και την εικόνα του ως καλού επιτελικού σχεδιαστή και δυνητικού ηγέτη της Ευρώπης. Εάν αναλάβει τον ρόλο της Μέρκελ, ο Σολτς θα αντιμετωπίσει ισχυρές πιέσεις από το κόμμα του, αλλά και από σημαντική μερίδα της γερμανικής κοινωνίας, προκειμένου να ηγηθεί στην εκπόνηση προσφυγικής πολιτικής βασισμένης στην αλληλεγγύη, κάτι το οποίο η Μέρκελ ουδέποτε κατάφερε. Σημαντικές προκλήσεις για τον Σολτς αποτελούν η διαχείριση της κλιματικής κρίσης μέσω ριζικών μεταρρυθμίσεων και η σύνδεση των μεταρρυθμίσεων αυτών με την οικονομική ανάπτυξη. Ο επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών είναι περισσότερο ρεαλιστής παρά ιδεολόγος, κάτι που τον καθιστά ευπρόσδεκτο στην πολιτικά τεταμένη ευρωπαϊκή αρένα.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει εκθέσει ήδη από το 2017, στην ομιλία του στη Σορβόννη, το ευρωπαϊκό του όραμα, ενώ επαναλαμβάνει έκτοτε συχνά ότι η Ε.Ε. είναι «υπερβολικά αδύναμη, αργή και αναποτελεσματική». Οι προτάσεις του, που περιλαμβάνουν τη δημιουργία αυτόνομου αμυντικού μηχανισμού, τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης, την ενιαία προσφυγική πολιτική και την επιβολή φόρου στις ψηφιακές επιχειρήσεις, δεν έχουν εξασφαλίσει τη στήριξη που ο ίδιος θα ήθελε. Αυτό οφείλεται στην πολιτική παράλυση του μεγάλου συνασπισμού της Γερμανίας και το επιφυλακτικό ένστικτο της Μέρκελ. Ελάχιστοι είναι, όμως, οι παρατηρητές που πιστεύουν ότι η αποχώρηση της καγκελαρίου θα ανοίξει τον δρόμο στον φιλόδοξο, ανυπόμονο και ενίοτε αλαζόνα Γάλλο πρόεδρο. Στον απόηχο της κρίσης μεταξύ Γαλλίας, ΗΠΑ, Αυστραλίας και Βρετανίας, με αφορμή τα υποβρύχια και κόστος πολλών δισ. ευρώ για τη γαλλική αμυντική βιομηχανία, ο Μακρόν κάλεσε πάλι σε μεγαλύτερη αμυντική αυτονομία απέναντι στην εξάπλωση της κινεζικής επιρροής και τη μετατόπιση του διεθνούς στρατηγικού κέντρου βάρους στην περιοχή Ασίας και Ειρηνικού. 

Η ικανότητά του να προωθήσει το όραμά του θα εξαρτηθεί τώρα από την επιτυχία της εξάμηνης προεδρίας της Γαλλίας στην Ε.Ε., η οποία αρχίζει τον Ιανουάριο, αλλά και από τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία την άνοιξη. Η αποδεδειγμένη δυσκολία του Μακρόν στη σύναψη συμμαχιών μεταξύ ίσων και η διατήρηση ζωνών αποκλειστικής επιρροής της Γαλλίας, κυρίως σε πρώην αποικίες της στην Αφρική, δεν προμηνύουν καλό για την προσπάθειά του να ηγηθεί άτυπης ευρωπαϊκής τριαρχίας με τον Ντράγκι και τον Σολτς.