Κορωνοϊός: Ο μοναχικός δρόμος της Σουηδίας

Η Ευρώπη βρίσκεται μέσα στο δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού και τα ευρωπαϊκά κράτη το αντιμετωπίζουν σχεδόν όλα, με την ίδια στρατηγική.

Εξαίρεση αποτελεί η Σουηδία, κάνοντας τους Financial Times να μιλούν για μια συνηθισμένη τακτική της χώρας αυτής απέναντι σε γενικές κρίσεις που κατά καιρούς αντιμετωπίζει η Ευρώπη.

Προς υποστήριξη του επιχειρήματός της, η αμερικανική εφημερίδα υπενθυμίζει και την στάση που κράτησε η Σουηδία το 2015 στην προσφυγική κρίση, όπου σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, επέλεξε να δεχθεί μεγάλο αριθμό μεταναστών και προσφύγων.

«Είναι εντυπωσιακό ότι η Σουηδία ακολούθησε ένα εντελώς διαφορετικό μονοπάτι σε δύο διεθνείς κρίσεις τα πέντε τελευταία χρόνια. Είναι ένα γνήσιο παράδειγμα του σουηδικού εξαιρετισμού», δηλώνει ο Νίκολας Άιλοτ, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Σόντερτον.

Ως βασική εξήγηση, οι αναλυτές αναφέρουν ότι η Σουηδία βλέπει τον εαυτό της ως μία «ηθική υπερδύναμη» που επιδιώκει να λειτουργεί με λογική, ενώ ταυτόχρονα θεωρεί ότι η συμπεριφορά των άλλων χωρών βασίζεται σε πολιτικούς υπολογισμούς και συναισθηματισμούς.

Το σκεπτικό αυτό, σύμφωνα με τους αναλυτές, πηγάζει από τη μόνιμη στάση ουδετερότητας που κρατάει (δεν έχει συμμετάσχει σε πόλεμο τους τελευταίους δύο αιώνες), με τους πολιτικούς επιστήμονες όμως να υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να οδηγεί στην υιοθέτηση μιας γενικότερης αδρανούς στάσης.

«Είμαστε σε ειρήνη για τόσα πολλά χρόνια. Η Σουηδία δεν είχε πολύ μεγάλες κρίσεις μέσα στην Ιστορία, συνεπώς βρισκόμαστε στον μικρό ρομαντικό μας κόσμο όπου όλα είναι όμορφα», αναφέρει η Τζένι Μέιντσταμ, πολιτική επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Σόντερτον, προσθέτοντας «Κατά έναν τρόπο είμαστε αφελείς, πιστεύοντας ότι οι μεγάλες κρίσεις δεν θα έρθουν σε εμάς. Λέμε ‘η Σουηδία είναι καλή χώρα και θα τις αποφύγει’»

Σύμφωνα με τον Πίτερ Βολοντάρσκι, συντάκτη της φιλελεύθερης εφημερίδας Ντάγκενς Νίχετερ, και στις δύο περιπτώσεις (Covid-19 και προσφυγική κρίση) η στάση της Σουηδίας δεν βασίστηκε σε κάποιο διεξοδικά μελετημένο και σχεδιασμένο πλάνο.

Στην περίπτωση της πανδημίας του κοροναϊού το σουηδικό κράτος απέφυγε να θέσει επίσημους περιορισμούς βασιζόμενο στην ατομική ευθύνη. Ο επικεφαλής σουηδός λοιμωξιολόγος Άντερς Τέγκνελ υποστήριξε ότι η απουσία επίσημου lockdown και η περιορισμένη χρήση μάσκας υπαγορεύθηκαν από τα επιστημονικά στοιχεία, ενώ άλλες χώρες επέβαλαν μέτρα μόνο για πολιτικούς λόγους.

«Αυτό ταιριάζει με την εικόνα που έχουμε ως λαός, να θέλουμε να είμαστε διαφορετικοί και ‘ανώτεροι’. Λέμε στους εαυτούς μας ότι στη Σουηδία έχουμε καλύτερες ιδέες από τους άλλους. Είμαστε σε ένα κράτος που ο ορθολογισμός αντιμετωπίζεται ως μια ύψιστη αξία. Αν θες να διαφωνήσεις με κάτι, υποστηρίζεις ότι ο ορθολογισμός είναι με το μέρος σου, ακόμα κι αν δεν είναι αλήθεια ότι η επιστήμη είναι σαφώς με το μέρος σου», υποστηρίζει ο Πίτερ Βολοντάρσκι.

Η Σουηδία ως παράδειγμα

Καθώς τα lockdown εφαρμόζονταν σε άλλα κράτη το ένα μετά το άλλο, όλο και περισσότεροι αναφέρονταν στο παράδειγμα της Σουηδίας. Ουσιαστικά έγινε σύμβολο των οπαδών της μη λήψης περιοριστικών μέτρων.

Η Αγγλία επιχείρησε να ακολουθήσει το παράδειγμά της, αλλά όταν είδε τον αριθμό των θανάτων να εκτοξεύεται, έκανε πίσω. 

Στη Σουηδία έχουν πεθάνει, λόγω κοροναϊού, 5.900 άνθρωποι, αριθμός υπερπολλαπλάσιος του αντίστοιχου αριθμού στις γειτονικές Φινλανδία και Νορβηγία. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν ότι τελικά, η Σουηδία βγήκε κερδισμένη από τη «χαλαρή» της στάση.

Το αμερικανικό Newsweek πάντως διαφωνεί, αναφέροντας πως το μεγαλύτερο μέρος της υποστηρικτικής ρητορικής για την στάση που κρατάει η Σουηδία βασίζεται στην σύγκριση μεταξύ ΗΠΑ και Σουηδίας.

«Οι δύο χώρες είχαν συγκριτικά το ίδιο ποσοστό θανάτων, χωρίς να αναγκαστεί η Σουηδία να κλείσει τα σχολεία της. Το στοιχείο αυτό κάνει τις ΗΠΑ να υστερούν, αλλά δεν δείχνει με σαφήνεια ότι η Σουηδία έκανε κάτι που θα έπρεπε να μιμηθούν και οι υπόλοιπες χώρες. Αν συγκρίνουμε τη Σουηδία με τους Σκανδιναβούς της γείτονες, τότε οι αριθμοί της δεν δείχνουν καλοί», αναφέρει ο Τζον Όδερς του Newsweek, προσθέτοντας ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να υποστηριχθεί ότι η Σουηδία είχε κάποιο οικονομικό αβαντάζ από τη μη επιβολή lock down.  H άνοδος της ανεργίας στη Σουηδία δείχνει είναι ίδια με την άνοδο της ανεργίας των υπόλοιπων γειτονικών χωρών.

Αλλαγή στάσης

Πάντως στην προσφυγική κρίση του 2015, το σουηδικό κράτος, και λόγω πολιτικών αλλαγών αλλά και της πίεσης που δέχθηκαν οι σουηδικές κυβερνήσεις και από το εσωτερικό, υπαναχώρησε από τη φιλομεταναστευτική του πολιτική, θέτοντας περισσότερους περιορισμούς. Έτσι από τις 163.000 που έφταναν τα αιτήματα ασύλου το 2015, το 2019 μειώθηκαν στις 22.000.

Όπως υποστηρίζει ο Πίτερ Βολοντάρσκι, πιθανότατα η Σουηδία να αλλάξει στάση και στην αντιμετώπιση της πανδημίας, ωστόσο δεν πρόκειται να παραδεχτεί ότι είχε κάνει λάθος.

«Είναι χαρακτηριστικό των Σουηδών. Προσποιούμαστε ότι λειτουργούμε πάντα με τη λογική, αλλά αλλάζουμε. Η Σουηδία είναι σπουδαία στο να αλλάζει τα πράγματα. Είμαστε πολύ ευέλικτοι και πολλοί πραγματιστές.»