Η Ιταλία στη σκιά υπογεννητικότητας και γήρανσης

Κάτω από μία στέγη φέρνει το δημογραφικό πρόβλημα της Ιταλίας το καινοτόμο πρόγραμμα «Ηλικιωμένοι και Παιδιά Μαζί» του δήμου της Πιατσέντσα, που ενθαρρύνει ηλικιωμένους να έρχονται σε επαφή με παιδιά σε οίκους ευγηρίας προκειμένου οι νέοι να συμφιλιώνονται με την παρουσία ηλικιωμένων.

Ο ιταλικός πληθυσμός συρρικνώνεται με τον ταχύτερο ρυθμό στον δυτικό κόσμο, υποχρεώνοντας τη χώρα να προσαρμοστεί, με το φαινόμενο της αύξησης των ηλικιωμένων να είναι γνωστό και ως «αργυρό τσουνάμι». Από την άλλη, η δραστική μείωση των γεννήσεων έκανε την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι να πει ότι η Ιταλία είναι καταδικασμένη να εξαφανισθεί εφόσον δεν αλλάξει κάτι.

Η κυβέρνηση ενέκρινε στις αρχές του μήνα τη «Συμφωνία για την Τρίτη Ηλικία», με στόχο τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού και του συστήματος υγείας προκειμένου να αντιμετωπισθεί η πληθυσμιακή έκρηξη ηλικιωμένων. «Αντιπροσωπεύουν την καρδιά της κοινωνίας, ένα ζωντανό αρχείο γνώσης, παραδόσεων και πολύτιμης σοφίας», είπε η πρωθυπουργός, υπογραμμίζοντας ότι ο νέος νόμος δεν θα επιτρέπει την περιθωριοποίηση και το «παρκάρισμα» ηλικιωμένων σε ιδρύματα.

Ο Κριστιάνο Γκόρι, μέλος οργάνωσης που εισηγήθηκε τον νόμο, λέει ότι το νομοσχέδιο –δημιούργημα της προηγούμενης κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι– φιλοδοξεί να διορθώσει «ένα διοικητικό χάος αλληλοκαλυπτόμενων αρμοδιοτήτων», όπως χαρακτηριστικά λέει. Οι ηλικιωμένοι Ιταλοί θα ενθαρρύνονται εφεξής να ζουν στο σπίτι τους με κρατική υποστήριξη. «Το κύριο πρόβλημα είναι η έλλειψη κεφαλαίων», λέει ο Γκόρι, που ελπίζει ότι η κυβέρνηση Μελόνι θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της για στήριξη των οικογενειών. Η πρωθυπουργός, που ήταν έγκυος κατά τη διάρκεια παλαιότερης προεκλογικής της εκστρατείας, αντιμετωπίζει όμως επικρίσεις για την πολιτική μηδενικής μετανάστευσης του κόμματός της. Με τις δηλώσεις της για αντικατάσταση πληθυσμών, η Μελόνι πλήττει το δημογραφικό μέλλον της χώρας.

Την ίδια ώρα, γραφειοκρατικά εμπόδια έχουν καθυστερήσει φιλόδοξο πρόγραμμα κόστους 3 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης για την κατασκευή νηπιαγωγείων και παιδικών σταθμών σε όλη την Ιταλία. Τα κεφάλαια αυτά επρόκειτο να χρηματοδοτήσουν τη δημιουργία 1.857 παιδικών σταθμών και 333 νηπιαγωγείων. «Αν η Ιταλία δεν σοβαρευτεί και δεν αρχίσει να ενθαρρύνει οικογένειες και εργαζόμενες μητέρες να κάνουν παιδιά, θα παραμείνει για πάντα μια γερασμένη χώρα», λέει ο Αλεσάντρο Ροσίνα, συγγραφέας του βιβλίου «Δημογραφική Ιστορία της Ιταλίας». Ο συνδυασμός του χαμηλού ποσοστού γεννήσεων, της φυγής νέων επαγγελματιών και οικογενειών, της περιορισμένης μετανάστευσης και του αυξημένου προσδόκιμου ζωής αποτελεί δημογραφική καταστροφή, σύμφωνα με τον Ροσίνα.

Ορισμένες περιφέρειες της χώρας προσπαθούν να αντιστρέψουν τη δημογραφική βόμβα ωθώντας τους ηλικιωμένους να παραμένουν στην αγορά εργασίας προκειμένου να συνεχίσουν να εισφέρουν στο ασφαλιστικό σύστημα και να είναι ανεξάρτητοι.