Ευρώπη: Τα ποτάμια στερεύουν – Κλείνουν εμπορικές διαδρομές 80 δισ. δολ.

Εν μέσω ενός άνυδρου καλοκαιριού και των ιστορικά υψηλά θερμοκρασιών σε όλη την Ευρώπη, το νερό από τα ποτάμια της ηπείρου εξατμίζεται…

Ο Ρήνος – πυλώνας των οικονομιών της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Ελβετίας για αιώνες – έχει στεγνώσει μέχρι το σημείο να γίνει σχεδόν αδιάβατος σε ένα βασικό σημείο, εμποδίζοντας τεράστιες ροές ντίζελ και άνθρακα. Ο Δούναβης, ο οποίος κάνει μια διαδρομή 1.800 μιλίων της κεντρικής Ευρώπης μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, έχει επίσης προβλήματα, εμποδίζοντας το εμπόριο σιτηρών και άλλων ειδών. 

Όπως γράφει το Bloomberg, οι μεταφορές μέσω ποταμών είναι μόνο ένα από τα στοιχεία του εμπορίου που έχουν ανατραπεί από την κλιματική αλλαγή. Η κρίση ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία έχει επιδεινωθεί επειδή ο Ροδανός και ο Γαρούνας είναι πολύ ζεστοί για να ψύχουν αποτελεσματικά τους πυρηνικούς αντιδραστήρες και η στάθμη του νερού στον Πάδο της Ιταλίας έχει υποχωρήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα για να ποτίζει ορυζώνες και να συντηρεί τις αχιβάδες για «ζυμαρικά alle vongole». 

Η δύσκολη συγκυρία

Το μείζον αυτό θέμα με τη διακοπή των πλωτών οδών έρχεται σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία για την Ευρώπη: η περιοχή βρίσκεται ήδη στο χείλος της ύφεσης, καθώς η εισβολή της Ρωσίας τροφοδοτεί τον πληθωρισμό συμπιέζοντας τις προμήθειες τροφίμων και ενέργειας.

Η κατάσταση —μόλις τέσσερα χρόνια μετά την ιστορική διακοπή της ναυτιλίας στον Ρήνο— προσθέτει επείγουσα ανάγκη στις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταστήσει την εσωτερική ναυτιλία πιο ανθεκτική. 

Ντόμινο επιπτώσεων

Σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg, που βασίζονται στα στοιχεία της Eurostat, τα ποτάμια και τα κανάλια της ηπείρου μεταφέρουν περισσότερο από 1 τόνο φορτίου ετησίως για κάθε κάτοικο της ΕΕ και συνεισφέρουν περίπου 80 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία της περιοχής ως μέσο μεταφοράς, Αλλά οι επιπτώσεις από τις ξεραμένες υδάτινες οδούς πηγαίνουν βαθύτερα.

«Δεν είναι μόνο οι εμπορικές οδοί. Έχει να κάνει με τη δροσιά όταν κάνει ζέστη, έχει να κάνει με το πότισμα και τόσα άλλα πράγματα», δήλωσε η Cecile Azevard, διευθύντρια της γαλλικής εταιρείας ύδρευσης VNF. «Τα ποτάμια είναι μέρος της κληρονομιάς μας». 

Ο εφιάλτης του 2018

Σύμφωνα με τον Albert Jan Swart, οικονομολόγο μεταφορών στην ABN Amro Bank NV, οι δυσμενείς συνθήκες αναμένεται να παρασύρουν τις οικονομίες της περιοχής πολύ χειρότερα από το πλήγμα των 5 δισεκατομμυρίων ευρώ που προκλήθηκαν από ζητήματα εκτροπής του Ρήνου το 2018.

«Η χωρητικότητα για την εσωτερική ναυσιπλοΐα θα είναι σοβαρά περιορισμένη εφόσον δεν υπάρχει πολλή βροχή στην περιοχή», είπε. «Παράλληλα είναι ζημιά που προκαλείται στη Γερμανία από τις υψηλές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος. Μιλάμε για δισεκατομμύρια». 

Αύξηση 30% σε μία ημέρα

Ακόμα και οι έμπειροι βετεράνοι είναι σοκαρισμένοι. Ο Gunther Jaegers, διευθύνων σύμβουλος της Rhine stalwart Reederei Jaegers GmbH, είπε ότι έπεσε από την καρέκλα του νωρίτερα αυτό το μήνα όταν είδε το κόστος της ναυτιλίας, με την τιμή μιας φορτηγίδας να αυξάνεται κατά 30% σε μία μόνο ημέρα.

«Δεν το έχω ξαναδεί ποτέ αυτό», είπε. «Είναι τρελό».

Ενώ ο Jaegers και άλλοι ναυλωτές μπορεί να είναι σε θέση να χρεώνουν περισσότερα ανά τόνο φορτίου, υπάρχουν περιορισμοί στο πόσα μπορούν να μεταφέρουν καθώς η χαμηλότερη στάθμη νερού σημαίνει ότι πρέπει να αναλάβουν μικρότερα φορτία για να πλεύσουν με ασφάλεια. Και δεν φαίνεται ανακούφιση. Αν κοιτάξετε τις μετεωρολογικές προβλέψεις, «είναι σαν έρημος», είπε. 

Λιώνουν οι παγετώνες

Καθώς η κλιματική κρίση εντείνεται, το πρόβλημα θα επιδεινωθεί. Τα κύρια ποτάμια συστήματα της Ευρώπης τροφοδοτούνται εν μέρει από αλπικούς παγετώνες. Την άνοιξη και το καλοκαίρι, η απορροή αυξάνει τις βροχοπτώσεις, αλλά οι ροές πάγου συρρικνώνονται. Η θερμοκρασία στην περιοχή είναι 2 βαθμούς υψηλότερη από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, περίπου διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος.

Αυτό προκαλεί έναν βρόχο καταστροφής, με άγονους βράχους να απορροφούν τη θερμότητα του ήλιου – αντί να την αντανακλούν όπως κάνουν οι παγετώνες – επιταχύνοντας τη διαδικασία. Οι επιστήμονες αναμένουν ότι η κάλυψη των πάγων των Άλπεων θα μειωθεί στο μισό έως το 2050, με σχεδόν όλους τους παγετώνες να εξαφανίζονται μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα.

Η ανθρώπινη κατοίκηση και η υπερεκμετάλλευση επιβαρύνουν επίσης τα συστήματα των ποταμών. Περίπου 58 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στην περιοχή του Ρήνου – μια από τις πηγές της Βιομηχανικής Επανάστασης – και το νερό της χρησιμοποιείται για πόσιμο, άρδευση, μεταποίηση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η λειψυδρία στις λεκάνες απορροής των ποταμών της Ευρώπης επηρεάζει έως και το ένα τέταρτο της επικράτειας της περιοχής, αναφέρει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος.

Οι συνθήκες που έχουν στεγνώσει τα ποτάμια της Ευρώπης αποτελούν μέρος μιας μακροχρόνιας τάσης και όχι μερικών κακών μηνών, σύμφωνα με τη Silje Eriksen Holmen, υδρολόγο της Volue. Αυτή τη στιγμή, το έδαφος είναι τόσο ξεραμένο που η περισσότερη βροχή θα απορροφηθεί. Μόνο όταν αυτό αναπληρωθεί θα αρχίσει να ρέει στα ποτάμια, είπε.

Η πικρή ειρωνεία

Η πικρή ειρωνεία είναι ότι οι πλωτές οδοί αποτελούν βασικό μέρος των προσπαθειών της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στα σχέδιά της για την πράσινη μετάβαση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει σε αύξηση 25% των μεταφορών μέσω εσωτερικών πλωτών οδών και θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων έως το 2030. Η προσπάθεια υποστηρίζεται από το ταμείο Horizon Europe ύψους 95,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο υποστηρίζει επενδύσεις σε ρηχά νερά σκάφη και μηχανολογικές εργασίες για να γίνουν πιο αξιόπιστες οι ναυτιλιακές λωρίδες.

Πηγή: ΟΤ